Michalak Arkadiusz, Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa. Zagadnienia cywilnoprawne

Znaczenie informacji poufnych we współczesnej gospodarce jest kluczową sprawą dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej na rynku. Przedsiębiorcy jednak niejednokrotnie stosują nieuczciwe działania w celu zdobycia tajemnic innych przedsiębiorców, gdyż, jak zauważył D. Sarnoff, konkurencja na rynku zapewnia wprawdzie najlepsze produkty, lecz jednocześnie pociąga za sobą najgorsze zachowania ludzi. W związku z tym prawo powinno zapewniać skuteczne mechanizmy ochrony dla szeroko rozumianych informacji poufnych. Dlatego główny cel niniejszej pracy sprowadza się do przedstawienia zróżnicowanych instytucji prawnej ochrony informacji poufnych, które w prawie polskim określa się mianem tajemnicy przedsiębiorstwa. Przed analizą poszczególnych modeli ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa konieczne jest jednak doprecyzowanie samego pojęcia "tajemnica przedsiębiorstwa" i charakteru prawnego tej tajemnicy. Akty prawne, zarówno w Polsce, jak i w Europie, posługują się bardzo zróżnicowaną terminologią dla oznaczenia chronionych informacji. Niezbędne jest zatem wyjaśnienie, jak należy rozumieć pojęcie tajemnicy przedsiębiorstwa, jakie informacje wchodzą w jej skład i jaka jest relacja tego pojęcia do innych terminów, np. informacji nieujawnionej. Zdefiniowanie pojęcia tajemnicy przedsiębiorstwa pozwoli następnie na ustalenie prawnego charakteru tej tajemnicy. Czy w relacji do tajemnicy przedsiębiorstwa istnieje prawo podmiotowe o charakterze bezwzględnym? Czy tajemnica przedsiębiorstwa jest dobrem niematerialnym, czy też odwrotnie: ochronie podlega tylko pewna faktyczna wyłączność korzystania z poufnych informacji - to tylko niektóre pytania, na które będę poszukiwać odpowiedzi w toku dalszych rozważań.

Kolejne, zasadnicze dla niniejszej pracy zagadnienie sprowadza się do przedstawienia całego wachlarza instrumentów cywilnoprawnej ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. W prawie polskim na ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa patrzy się zazwyczaj wąsko, tj. przez pryzmat ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Jednak w innych systemach prawnych, np. niemieckim, klasyczne instytucje zawarte w BGB również odgrywają znaczącą rolę w ochronie tajemnic komercyjnych. Bliższa analiza prawa polskiego dostarcza również argumentów na rzecz poglądu, że nie tylko u.z.n.k., ale także inne ustawy i instytucje w nich uregulowane mogą być efektywnym narzędziem ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Praca niniejsza będzie również zawierać ocenę efektywności poszczególnych modeli ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Przedstawienie spektrum cywilnoprawnych instrumentów ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa wydaje się jednocześnie największym novum niniejszej pracy, gdyż zagadnienia ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa na podstawie art. 11 u.z.n.k. zostały już w doktrynie zasadniczo omówione. Artykuł 11 został jednak w 2002 r. znowelizowany. To zaś oznacza, że również w zakresie dotyczącym ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, na gruncie tego przepisu można wskazać nowe koncepcje i rozwiązania wynikające zarówno z wypowiedzi doktryny, orzecznictwa, jak i własnych przemyśleń. Ostatnim zagadnieniem, do którego powrócę w zakończeniu niniejszej pracy, jest weryfikacja tezy: czy w prawie polskim możliwe jest przyjęcie założenia o istnieniu prawa tajemnic handlowych jako odrębnej dyscypliny prawniczej.