Sakowska-Baryła Marlena, Ochrona danych osobowych a dostęp do informacji publicznej i ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego

Przedmiotem pracy jest analiza relacji pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a prawem dostępu do informacji publicznej oraz prawem do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego jako wzajemnie dopełniających się informacyjnych praw jednostki .

Podjęcie próby zdefiniowania relacji pomiędzy tymi właśnie prawami stanowi interesujący obszar badawczy, ponieważ współcześnie silnie wpływają one na status informacyjny człowieka, stanowiąc element jego „informacyjnej integralności”. Prawa te tworzą wspólny obszar uprawnień gwarantujących zabezpieczenie interesów jednostki w różnych relacjach i kontekstach jej funkcjonowania. Począwszy od sfery najbardziej osobistej, przez udział w życiu społecznym i politycznym, aż po korzystanie z zasobów informacyjnych w celach gospodarczych, naukowych, kulturalnych. To obszar, w którym w gestii państwa leży zachowywanie standardów prewencyjnej ochrony autonomii informacyjnej jednostki oraz zapewnianie dostępu do informacji publicznej, a także umożliwianie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Analizowane prawa informacyjne są komplementarne, ponieważ zachodzi pomiędzy nimi relacja dopełniania i uzupełniania . Współistniejąc, pozwalają określić status informacyjny człowieka wobec organów władzy publicznej oraz podmiotów wykonujących zadania publiczne.

W ramach tej pracy mamy do czynienia z wyodrębnionym polem analiz, w obszarze którego uwaga skupiona jest na oddziaływaniu prawa do ochrony danych osobowych oraz „praw dostępowych”. Ich bliskość i powiązania nie są zaskakujące, na co wskazuje stosunkowo częste ich łączne przedstawianie w literaturze . Tyle tylko, że zwykle ich relacja postrzegana jest przez pryzmat napięcia czy konfliktu, jaki między nimi powstaje, z pominięciem pozostałego obszaru ich oddziaływań, który jest nie mniej istotny. W dotychczasowym dorobku piśmienniczym najszerszych opracowań doczekały się zwykle osobno analizowane dziedziny ochrony danych osobowych oraz dostępu do informacji publicznej , gdzie kwestia ich wzajemnych relacji zwykle jest zaledwie sygnalizowana lub prezentowana jednostronnie wyłącznie z punktu widzenia rzeczonych kolizji. Stosunkowo najwęziej piśmiennictwo traktuje problematykę ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, najpewniej z tej przyczyny, że prawo to wciąż określać można jako nowe – przynajmniej w polskim porządku prawnym, a nadto w dalszym ciągu niewystarczająco dostrzegane jako kategoria osobna od dostępu do informacji publicznej . W tym stanie rzeczy próbę zdefiniowania relacji pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a dwoma, blisko powiązanymi, ale jednak odrębnymi od siebie, prawami dostępowymi należy uznać za badawczo uzasadnioną, zwłaszcza że w literaturze wciąż brak analizy obejmującej te relacje szeroko i możliwie całościowo, z uwzględnieniem problematyki ich wzajemnego wzmocnienia i dopełniania się oraz konieczności współstosowania przepisów określających zasady, wedle których zapewniona ma być odpowiednio ochrona danych osobowych, dostęp do informacji publicznej oraz otwieranie danych i ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego.

W zamyśle autorki wyrazem nakreślonego w ten sposób celu badań ma być uchwycenie wskazanej w tytule pracy relacji między prawem do ochrony danych osobowych a dwoma pozostałymi ujętymi w nim prawami informacyjnymi. Pozostają one na tyle odrębne, by uzasadnione było opisanie relacji pomiędzy ochroną danych osobowych a każdym z nich. Trzeba jednak wskazać, że oba opisywane prawa informacyjne są podobne w takiej mierze, że często trudno wyraźnie rozgraniczyć specyfikę oddziaływań pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a prawem dostępu do informacji publicznej od tych, jakie zachodzą pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a prawem do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Z tego właśnie względu tam, gdzie jest to uzasadnione, obydwa te prawa analizowane są łącznie. Odbywa się to bez szkody dla uchwycenia specyfiki oddziaływań pomiędzy nimi a prawem do ochrony danych osobowych. Osią badań pozostaje więc zasadnicza relacja pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a blisko związanymi ze sobą prawami do informacji publicznej i do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, co wydaje się zabiegiem pożądanym i przynoszącym interesujący efekt poznawczy. Te dwa ostatnie prawa mają bowiem inne cele, założenia, a także odmienne zakotwiczenie normatywne, choć bez wątpienia wspólnym dla nich elementem konstrukcyjnym jest dostęp do informacji będących w posiadaniu podmiotów publicznych. Często to informacje tożsame, zawierające te same dane osobowe, tyle że w ramach realizacji prawa dostępu do informacji publicznej oraz prawa do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego z założenia służące innym celom. Wart uwagi zatem wydaje się także wątek ich wzajemnych oddziaływań, który jednak, ze względu na założone cele badawcze i zakres pracy, analizowany jest w sposób ograniczony do kwestii, które są istotne z perspektywy ochrony danych osobowych współrealizowanej z jednoczesnym zapewnianiem dostępu do informacji oraz ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.

Wyjaśnienia w tym miejscu wymagają zagadnienia terminologiczne, ponieważ, jak wskazano na wstępie, celem tej monografii jest analiza relacji pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a prawem dostępu do informacji publicznej oraz prawem do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, podczas gdy w tytule pracy, jak i w prowadzonych w niej rozważaniach, wielokrotnie mowa będzie o ochronie danych osobowych oraz odpowiednio o dostępie do informacji publicznej, jak i o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego. Zabieg ten ma przede wszystkim charakter stylistyczny, a nadto poprzez takie dziedzinowe wskazanie pozwala zaakcentować, że próbą tytułowego zdefiniowania relacji objęte zostają nie tylko prawa gwarantowane jednostce, ale także unormowania, które służą zapewnieniu ich wykonania. Wyjaśnić trzeba nadto, że analizowane w tej pracy prawa łącznie określa się mianem „praw informacyjnych”, zaś prawo dostępu do informacji publicznej oraz prawo do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego autorka łącznie nazywa „prawami dostępowymi”. Szersza argumentacja przemawiająca na rzecz zastosowania takiej terminologii przedstawiona została w rozdziale 1, jednak obok przywołanych tam motywów, zastosowanie takiego właśnie nazewnictwa powodowane jest także potrzebą pewnego uproszczenia przy zastosowaniu wskazanej konwencji językowej. Każde bowiem z opisywanych w tej pracy praw ma rozbudowaną nazwę własną, co znacząco utrudnia formułowanie klarownych wypowiedzi i sprzyja poszukiwaniom uproszczeń, które godzi się stosować, o ile ich użycie odbywa się bez uszczerbku dla prezentowanych zagadnień.

Prezentując cel niniejszej pracy i dążąc do wskazania jej tezy, należy uznać za uzasadnione przyjęcie, że przedmiot prawa do ochrony danych osobowych, prawa dostępu do informacji publicznej oraz prawa do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego określa się poprzez sięgnięcie do pojęcia informacji, której przydawane jest konkretne znaczenie poprzez jej sklasyfikowanie odpowiednio jako „danych osobowych”, „informacji publicznej” oraz „informacji sektora publicznego”. To kategorie, których znaczenie i zakres wielokrotnie przenikają się, tworząc wspólne, trudne do rozgraniczenia pole oddziaływań, ponieważ ta sama informacja – w zależności od ujęcia – może być klasyfikowana w ten trojaki sposób i modelowo dysponowanie nią musi uwzględniać jednocześnie regulacje służące ochronie danych osobowych, dostępowi do informacji publicznej oraz ponownemu wykorzystywaniu informacji sektora publicznego.

Na obecnym etapie rozwoju technologicznego i cywilizacyjnego informacja jest jednym z fundamentalnych dóbr. Jest przedmiotem zainteresowania, a jednocześnie narzędziem działania człowieka. Informacja stanowi przesłankę oddziaływań politycznych, społecznych i prywatnych. To także z cenny „surowiec”, który ma coraz to inne zastosowanie przy tworzeniu dóbr, produktów czy usług – zwłaszcza o charakterze cyfrowym, oferowanych zarówno przez sektor prywatny, jak i publiczny. W kontekście analiz prowadzonych w rozprawie łączne ujęcie tych wątków jest niebagatelne, ponieważ szeroko pojęte podmioty publiczne gromadzą i wytwarzają ogromne ilości informacji o przeróżnym znaczeniu i charakterze, które mogą być źródłem informacji o konkretnej jednostce, o działalności organów władzy publicznej i osób pełniących funkcje publiczne, a także innych podmiotów wykonujących zadania publiczne i wydatkujących publiczne środki. Informacje te mogą być również treścią bazową – komponentem, przy użyciu którego można osiągnąć (stworzyć) jakąś wartość dodaną – produkt czy szeroko pojętą usługę.

Z perspektywy jednostki informacja jest istotnym elementem kształtującym jej tożsamość, pozwalającym na jej zidentyfikowanie, wyodrębnienie spośród innych, na zachowanie integralności, autonomii, kontroli nad tym, co jest lub co może być o niej wiadome. Jednocześnie informacja jest czynnikiem pozwalającym człowiekowi na świadome uczestnictwo w życiu politycznym oraz korzystanie z instrumentów sprawowania i kontroli władzy w demokratycznym państwie, a także dobrem stanowiącym współcześnie podstawowy element rozwoju gospodarczego, naukowego, kulturalnego, istotny zwłaszcza wówczas, gdy ów zasób informacyjny pochodzi z sektora publicznego, ponieważ czerpanie z tego zasobu wiele wspólnego ma ze zrównoważonym rozwojem oraz kategorią dobra wspólnego, która tu pojmowana może być szeroko – także w znaczeniu ekonomicznym .

Informacyjne prawa podmiotowe analizowane w tej pracy tworzą zatem pewien komplementarny system gwarancji praw jednostki w relacji z państwem, mających zapewnić jej autonomię informacyjną w zakresie danych, które jej dotyczą, jednocześnie umożliwiając szeroki dostęp do wiedzy o działaniu państwa, wykonywanych przez nie zadaniach, jego zasobach informacyjnych. Odbywa się to nie tylko dla urzeczywistniania założeń sprawowania władzy przez naród czy dla wzmacniania postaw obywatelskich, ale także po to, by na podstawie publicznych zasobów informacyjnych można było tworzyć nowe dobra, produkty, usługi oraz mieć zapewniony szeroki dostęp do informacji pozwalających na rozwój gospodarczy, naukowy czy też na obcowanie z dobrami kultury. W takim ujęciu prawa analizowane w niniejszej rozprawie są komplementarne, tworząc wzajemnie dopełniający się obszar oddziaływań, dostrzegalny zarówno na tle zasady godności, jak i dobra wspólnego. Jednocześnie w każdym z nich w jakiejś mierze odzwierciedlone są zarówno interesy prywatne, jak i interes publiczny.

Z tych też względów tezą stawianą w niniejszej pracy jest komplementarność prawa do ochrony danych osobowych oraz odpowiednio prawa dostępu do informacji publicznej, jak i prawa do ponownego wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, choć z pola widzenia nie można tracić i tych obszarów, gdzie prawa te pozostają w kolizji, wymagając wyważania, co również stało się przedmiotem ustaleń dokonanych w tej publikacji. Jednocześnie autorka stawia tezę, iż regulacje dedykowane ochronie danych osobowych, dostępowi do informacji publicznej oraz ponownemu wykorzystywaniu podlegają współstosowaniu, ponieważ zapewnienie realizacji wszystkich analizowanych tu praw następuje równolegle, w tym samym czasie, przez te same podmioty zobowiązane. Obszernie zagadnienie to omówione zostało w rozdziale 6.

Formułowaniu tezy o komplementarności analizowanych praw informacyjnych oraz eksponowanie tej cechy relacji pomiędzy rzeczonymi prawami towarzyszą założenia badawcze obejmujące: po pierwsze – prześledzenie relacji pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych i prawem dostępu do informacji publicznej oraz prawem do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego jako dopełniających się podmiotowych praw jednostki, po drugie – ukazanie owych praw na tle fundamentalnych zasad godności i dobra wspólnego, po trzecie – wskazanie, że odzwierciedleniem komplementarności analizowanych praw informacyjnych jest współstosowanie przepisów o ochronie danych osobowych, dostępie do informacji publicznej i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego z równoczesnym uwzględnieniem tych obszarów, gdzie konieczne jest usunięcie powstających napięć i wyważanie kolidujących praw.

Dla osiągnięcia tych celów należy:

Ukazanie mechanizmu współstosowania przepisów o ochronie danych osobowych oraz o dostępie do informacji publicznej i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego jako elementu definiującego ich relację jest jednym z kluczowych obszarów badań niniejszej pracy, który mieści się w szerszym założeniu zaprezentowania istoty relacji tych praw i ich współoddziaływań na linii: ochrona danych osobowych – prawa dostępowe. Współstosowanie stanowi kategorię doktrynalną – użyteczny instrument pozwalający na obrazowe ujęcie koincydencyjnego stosowania się do dyspozycji różnych norm prawnych i związanego z tym procesu decyzyjnego tego samego podmiotu zobowiązanego na podstawie przepisów prawa . Z takim właśnie stanem rzeczy mamy do czynienia w przypadku regulacji z zakresu ochrony danych osobowych, dostępu do informacji publicznej oraz ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, które mają być stosowane jednocześnie, w tym samym czasie, przez te same podmioty zobowiązane, często w odniesieniu do tego samego zasobu informacyjnego. Obszary oddziaływania tych procedur metaforycznie przedstawiać można jako swoiste nakładające się na siebie filtry, za pośrednictwem których postrzegać należy informacyjne sfery realizacji poszczególnych uprawnień i procedur. W tym właśnie kontekście w książce używane jest pojęcie współstosowania. Oddaje ono założenie, że czynności z zakresu procedur ochrony danych osobowych oraz procedur dostępowych realizowane są równolegle, ponieważ w obrębie każdej z tych dziedzin mamy do czynienia z wieloma obowiązkami, kompetencjami i uprawnieniami zmierzającymi do wykonania osobno każdego z rzeczonych informacyjnych praw podmiotowych. Trzeba odnotować, że samo prawo do ochrony danych osobowych nie sprowadza się do zakazu ujawniania takich danych, ale kształtowane jest przez wiele gwarancji proceduralnych dotyczących dysponowania danymi osobowymi i zapewniania związanych z tym praw osób, których dane dotyczą.

Pojęcie współstosowania jest adekwatne także wówczas, gdy w procesie stosowania prawa, w razie kolizji zasad prawa (kolizji praw) konieczne będzie ich wyważanie, a co za tym idzie – ustalenie, w jakim zakresie każda z nich będzie mogła być urzeczywistniona. Na ten aspekt oddziaływania praw informacyjnych wprost wskazują dotyczące ich unormowania. Regulacje te jednak są dalece niedoskonałe, co w pracy niniejszej objęte zostało szerszym omówieniem i krytyczną oceną, a także skłoniło autorkę do sformułowania licznych postulatów de lege ferenda.

Celem monografii jest próba uchwycenia relacji pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a prawem dostępu do informacji publicznej oraz prawem do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego z perspektywy polskiego porządku prawnego, dlatego słowa wyjaśnienia wymaga kontekst regulacyjny będący podstawą rozważań. Wskazać zatem należy, że ustalenia dokonywane w tej pracy prowadzone są przede wszystkim w oparciu o przepisy:

Przepisy te stanowią trzon regulacji określających odpowiednio zasady ochrony danych osobowych, dostępu do informacji publicznej oraz ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego w polskim porządku prawnym. Nie można nie zauważać, że zagadnienia te regulowane są także w innych aktach prawnych. Część z nich zaprezentowano w rozdziale 2, gdzie scharakteryzowane zostało każde z analizowanych praw łącznie z nakreśleniem ich genezy i międzynarodowych uwarunkowań regulacyjnych. Jednak ze względu na niezwykle rozległy zakres regulacji odnoszących się – często wycinkowo lub sektorowo – do materii analizowanej w tej pracy, a także z uwagi na ograniczenia redakcyjne publikacji – nie jest możliwe poświęcenie im szerszej uwagi. Omawianie partykularnych rozwiązań z zakresu ochrony danych osobowych, dostępu do informacji publicznej oraz ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego byłoby zresztą niecelowe, ponieważ właśnie ze względu na ów partykularny charakter trudno byłoby na ich podstawie dokonywać próby zdefiniowania relacji zachodzących pomiędzy tymi prawami. Stąd w pracy niniejszej zaledwie zasygnalizowane zostały takie zagadnienia, jak relacje praw dostępowych oraz ochrony danych osobowych statuowanej w ustawie z 14.12.2018 r. o ochronie danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości czy kwestia zapewnienia ochrony danych osobowych przy realizacji dostępu do informacji publicznej na podstawie przepisów Regulaminu Sejmu i Regulaminu Senatu . Zdecydowanie wąsko potraktowany został także obszar ochrony danych osobowych przy realizowaniu dostępu do informacji publicznej w formie wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, którymi obok Sejmu i Senatu są rady gmin, rady powiatów i sejmiki województw . Jednocześnie pominięte zostały zagadnienia związane ze stosowaniem ustawy z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko , choć i w tym akcie wskazano na pewien aspekt realizacji dostępu do informacji znajdującej się w posiadaniu podmiotów z sektora publicznego.

Skupienie rozważań wokół unormowań, które w sposób generalny i najszerszy regulują kwestie ochrony danych osobowych, dostępu do informacji publicznej i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, pozwala na możliwie uniwersalne prześledzenie ich relacji oraz podjęcie próby ich zdefiniowania. Ukształtowany w ten sposób bazowy model stanowi punkt odniesienia dla rzeczonych regulacji szczególnych.

Tytułowa perspektywa polskiego porządku prawnego powoduje, że monografia nie zawiera szerszych wątków prawnoporównawczych, choć sięgnięto w niej do zagranicznego piśmiennictwa i judykatury. To zabieg celowy z tego powodu, że podjęcie próby uchwycenia relacji pomiędzy analizowanymi tu prawami jest niezwykle rozległym zagadnieniem, którego zaprezentowanie samo w sobie wymaga podjęcia wielu wątków, co wpływa na obszerność pracy. Ponadto kontekst krajowy jest w tym przypadku interesujący badawczo, ponieważ po jednej stronie regulacji mamy stosowane wprost rozporządzenie unijne oraz ustawę z 11.08.2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, która została przyjęta dla implementacji dyrektywy 2019/1024, po drugiej zaś ustawę z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej, która nie znajduje bezpośredniego zakotwiczenia w prawie unijnym, a sam dostęp do informacji publicznej w UE z założenia jest pozostawiony regulacjom krajowym. O ile więc sięganie w tym względzie do ustawodawstw zagranicznych zapewne wzbogaciłoby poznawczo prowadzone rozważania, o tyle nie stanowiłoby działania zmierzającego do osiągnięcia celu badawczego, jakim w przypadku tej pracy jest próba zdefiniowania relacji pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a prawem dostępu do informacji publicznej oraz prawem do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego w polskim porządku prawnym.

Próba możliwie pełnego przedstawienia relacji pomiędzy tytułowymi prawami informacyjnymi z pewnością koncentruje się wokół istoty tych praw i ich fundamentalnych elementów konstrukcyjnych z pewnością kosztem rozszerzonych rozważań dotyczących: statusu organu nadzorczego (Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych), jego kompetencji i specyfiki prowadzonych przez niego postępowań, kwestii proceduralnych związanych z rozpatrywaniem wniosków o dostęp do informacji publicznej oraz o ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego, specyfiki postępowań administracyjnych oraz postępowań przed sądami administracyjnymi, jakie mogą toczyć się na skutek skarg na decyzje czy inne akty bądź bezczynność odpowiednio w sprawach z zakresu ochrony danych osobowych, dostępu do informacji publicznej i ponownego wykorzystywania. Podobnie na marginesie analiz pozostawione zostały zagadnienia odpowiedzialności cywilnej na gruncie RODO czy odpowiedzialności karnej, którą przewidziano w krajowych przepisach o ochronie danych osobowych oraz przepisach dostępowych.

Wszystkie te kwestie mają swoją doniosłość, jednak nie należą do tych, których znaczenie byłoby kluczowe dla ustalonych założeń badawczych. Ponadto przywołane tu zagadnienia doczekały się osobnych opracowań w literaturze przedmiotu.

Ze względu na przyjęty cel badań, w rozprawie zastosowano metodę formalno-dogmatyczną, określaną również jako metoda logiczno-językowa . Metodologia pracy obejmuje analizę tekstów aktów prawnych, poglądów doktryny wyrażonych w piśmiennictwie krajowym i zagranicznym, a także orzecznictwa przede wszystkim Trybunału Konstytucyjnego oraz sądów administracyjnych. Sięgnięto także do orzecznictwa europejskiego. Przedmiotem analiz objęte zostały także wypowiedzi Grupy Roboczej Art. 29, Europejskiej Rady Ochrony Danych oraz Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. W pracy uwzględniony został również aspekt aksjologiczny.

Przedstawione cele badawcze determinują strukturę książki, która podzielona została na sześć rozdziałów poprzedzonych wstępem i opatrzonych zakończeniem obejmującym podsumowanie dokonanych w tych rozdziałach ustaleń.

Dwa pierwsze rozdziały książki mają charakter wprowadzający. W rozdziale 1 dokonana została charakterystyka prawa do ochrony danych osobowych, prawa dostępu do informacji publicznej oraz prawa do ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego na tle nowo wyodrębniającej się dziedziny prawa informacyjnego. Prawa te zdefiniowano jako informacyjne publiczne prawa podmiotowe, a ze względu na ich swoistość wskazano również na kategorię stosunku informacyjnego jako szczególnego rodzaju stosunku prawnego. W rozdziale tym dokonano analizy komplementarności praw informacyjnych, wyjaśniono, w jakich przypadkach w rachubę wchodzić może konkurencyjność pomiędzy procedurami zapewniającymi realizację tych praw oraz przytoczono argumenty na rzecz dopuszczalności zastosowania RODO do przewarzania danych osobowych, jakie odbywa się w związku z dostępem do informacji publicznej.

Rozdział 2 poświęcony został opisaniu genezy i podstaw prawnych prawa do ochrony danych osobowych oraz analizowanych w pracy praw dostępowych. Każde z rzeczonych praw zostało zaprezentowane w takim zakresie, w jakim to konieczne, aby treść tego rozdziału mogła stanowić punkt odniesienia dla dalszych rozważań dotyczących zakresu podmiotowego i przedmiotowego tych regulacji, a także poszczególnych uprawnień, obowiązków i rozwiązań o charakterze proceduralnym. To obszerny rozdział, którego ustalenia są konieczne dla uchwycenia relacji pomiędzy prawem do ochrony danych osobowych a prawami dostępowymi.

W rozdziale 3 dokonano próby przedstawienia integralności informacyjnej jednostki na tle zasad godności oraz dobra wspólnego jako siostrzanych zasad kształtujących podbudowę aksjologiczną realizacji praw analizowanych w tej pracy, jednocześnie pozwalających poszukiwać ich powiązań z zasadą zrównoważonego rozwoju, interesem publicznym, interesem indywidualnym, a także – biorąc pod uwagę wieloznaczność terminu „dobro wspólne” – dostrzegać uwarunkowania ekonomiczne towarzyszące korzystaniu z zasobów informacyjnych.

Rozdział 4 jest miejscem poszerzonych rozważań nad problematyką interesu publicznego jako przesłanki dostępu do informacji publicznej i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego na tle prawa do ochrony danych osobowych, choć materia tego rozdziału istotnie wykracza poza tak zasygnalizowaną tematykę. Klauzula generalna interesu publicznego jest bowiem na tyle pojemna znaczeniowo, że obejmuje także takie rozumienie tego pojęcia, które czyni możliwym postrzeganie przez jego pryzmat realizacji każdego z analizowanych w tej pracy praw informacyjnych. Rozdział ten obejmuje ogólne przedstawienie takich pojęć, jak interes prywatny i konflikt interesów, jak również analizę przesłanek dopuszczalności przetwarzania danych osobowych, dla którego uzasadnieniem jest właśnie wzgląd na interes publiczny.

Rozdział 5 poświęcony został zagadnieniu wyważania zasad prawnych w kontekście prawa do ochrony danych osobowych oraz praw dostępowych, ponieważ przy formułowaniu tezy o komplementarności tych praw oraz współstosowaniu przepisów służących ich realizowaniu nie sposób nie dostrzegać obszarów, w których powstają między nimi napięcia i gdzie niezbędne jest korzystanie z mechanizmów służących usuwaniu kolizji między nimi. To doniosła część analiz zarówno z tego względu, że w powszechnym odbiorze zwykle na tym aspekcie relacji prawa do ochrony danych osobowych i praw dostępowych koncentrowana jest uwaga, a nadto dlatego, że obowiązujące przepisy krajowe w tym zakresie nie odpowiadają wymogom wynikającym z RODO, a dylemat godzenia praw dostępowych z prawem do ochrony danych osobowych przerzucony został na podmioty zobowiązane.

W rozdziale 6 w zakresie koniecznym dla realizacji przyjętego celu badawczego podjęta została problematyka współstosowania RODO, ustawy z 6.09.2001 r. o dostępie do informacji publicznej i ustawy z 11.08.2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego. Z racji wielości podejmowanych zagadnień ta część pracy jest rozbudowana, co bezpośrednio uzasadniać można zarówno wielością powiązań pomiędzy ochroną danych osobowych a dostępem do informacji publicznej i ponownym wykorzystywaniem informacji sektora publicznego, jak i licznymi problemami interpretacyjnymi przy współstosowaniu tych przepisów. Kolejne zagadnienia prezentowane w tym rozdziale przyporządkowane zostały wyodrębnionym obszarom współstosowania RODO oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej i ustawy o otwartych danych. W znacznej mierze efektem tych rozważań są postulaty de lege ferenda, wskazujące na konieczność wprowadzenia regulacji, które w adekwatny sposób realizowałyby założenie godzenia praw dostępowych z prawem do ochrony danych osobowych.

W publikacji uwzględniono stan prawny na dzień 1 stycznia 2022 r.

* * *

Pragnę w tym miejscu podziękować wszystkim osobom, których życzliwość i wsparcie pomogły w przygotowaniu tej publikacji.

Szczególną wdzięczność wyrażam recenzentkom tej pracy: prof. dr hab. Annie Młynarskiej-Sobaczewskiej z Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz prof. dr hab. Agnieszce Grzelak z Akademii Leona Koźmińskiego – bardzo dziękuję za uwagi, wskazówki i poświęcony czas.

Za słowa zachęty oraz cenne sugestie serdecznie dziękuję prof. dr hab. Agnieszce Piskorz-Ryń z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, prof. dr. hab. Mariuszowi Jabłońskiemu z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz prof. dr. hab. Bogdanowi Fischerowi z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Wyrazy wdzięczności kieruję w stronę moich Rodziców i składam podziękowania za niezachwianą wiarę w podejmowane przeze mnie przedsięwzięcia.

Książkę dedykuję moim Najbliższym, bez Ich cierpliwości, entuzjazmu i ogromnego, codziennego wsparcia nie byłoby możliwe jej powstanie, za co Im gorąco dziękuję.