Ciszewski Jan, Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych i karnych

1. Obecnie udostępnione ósme wydanie niniejszej książki ma na celu ułatwienie dostępu do najnowszych informacji dotyczących obrotu prawnego z zagranicą.

Wydawanie niniejszego zbioru jest kontynuowane od 1995 r. Zmiany stanu prawnego związane zwłaszcza z nowymi aktami prawa europejskiego powodują, że w ostatnich latach kolejne wydania ukazują się nie rzadziej niż co dwa lata; ostatnie wydanie pochodzi z 2008 r.

2. Gdy ukazywało się poprzednie wydanie tej książki, niedostępne były jeszcze wszystkie informacje, jakie państwa członkowskie były zobowiązane przedstawić w celu umożliwienia stosowania niektórych aktów prawa europejskiego. Luki te zostały obecnie uzupełnione, nadal jednak nie są dostępne informacje wszystkich państw.

Spośród zdarzeń, jakie miały miejsce po ukazaniu się poprzedniego wydania tej książki, odnotowania wymaga rozpoczęcie stosowania szeregu aktów prawa europejskiego, zwłaszcza z zakresu prawa cywilnego. Dotyczy to m.in. rozporządzenia nr 1393/2007 z 13 listopada 2007 r. dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych, rozporządzenia nr 1896/2006 z 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty, rozporządzenia nr 861/2007 z 11 lipca 2007 r. ustanawiającego europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń, rozporządzenia nr 864/2007 z 11 lipca 2007 r. dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”) i rozporządzenia nr 593/2008 z 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych („Rzym I”).

Ogłoszone zostały również sprostowane teksty rozporządzenia nr 2201/2003 z 27 listopada 2003 r. dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, a także rozporządzenia nr 1206/2001 z 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych.

Na mocy ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571) nastąpiły bardzo istotne zmiany w części IV Kodeksu postępowania cywilnego; zmiany objęły również rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych czynności sądów w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego oraz karnego w stosunkach międzynarodowych (Dz. U. Nr 17, poz. 164 ze zm.).

W zakresie współpracy prawnej w sprawach karnych nastąpiło wdrożenie do prawa wewnętrznego decyzji ramowej 2005/214/WSiSW z 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym oraz decyzji ramowej 2006/783/WSiSW z 6 października 2006 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do nakazów konfiskaty.

W odniesieniu do wielostronnych umów międzynarodowych, które w omawianym okresie weszły w życie w stosunku do Polski, wymienić należy zwłaszcza „nową” konwencję lugańską z 30 października 2007 r.

Dotychczasowe umowy z USA o ekstradycji i o wzajemnej pomocy w sprawach karnych zostały dostosowane do umów zawartych między Unią Europejska a USA.

3. Należy mieć na uwadze, że w najbliższych miesiącach rozpocznie się stosowanie nowych aktów prawa europejskiego. Wymienić należy zwłaszcza rozporządzenie nr 4/2009 z 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych, które będzie stosowane od 18 czerwca 2011 r., pod warunkiem że w tym dniu będzie obowiązywał we Wspólnocie Protokół o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych, sporządzony w Hadze 23 listopada 2007 r. Wspólnota Europejska zadeklarowała, że będzie stosowała tymczasowo postanowienia tego Protokołu od 18 czerwca 2011 r.

W zakresie współpracy w sprawach karnych zbliżają się terminy wdrożenia do prawa wewnętrznego szeregu decyzji ramowych, np. decyzji: 2008/909/WSiSW z 27 listopada 2008 r., 2008/947/WSiSW z 27 listopada 2008 r., 2008/978/WSiSW z 18 grudnia 2008 r., 2009/299/WSiSW z 26 lutego 2009 r. i 2009/829/WSiSW z 23 października 2009 r.

4. Zakres i układ tekstów oraz informacji zawartych w niniejszej publikacji jest wzorowany na wydaniu z 2008 r. Teksty i informacje zostały zaktualizowane i rozszerzone.

Przy opracowywaniu książki kierowano się dążeniem do uwzględnienia najistotniejszych materiałów dotyczących obrotu prawnego z zagranicą w sprawach cywilnych i karnych tak, aby mogła być ona swoistym przewodnikiem dla praktyków.

Jan Ciszewski

sierpień 2010 r.