Pecyna Marlena, Naruszenie zobowiązania w świetle harmonizacji prawa zobowiązań. Studium prawnoporównawcze

Prawo prywatne czasów obecnych przeżywa różnego rodzaju wstrząsy oraz zawirowania, jeśli opisać tę sytuację językiem natury. Dla systemów prawnych krajów członkowskich Unii Europejskiej prawo europejskie jawi się jako centrum, które oddziałuje na porządki krajowe. Jednakże to oddziaływanie sięga nie tylko porządków prawnych państw członkowskich, ale również tych, w których dostrzega się znaczenie stworzenia wspólnej przestrzeni prawnej niezależnie od granic państwowych. Jednocześnie wskazane wyżej centrum europejskie czerpie z systemów, na które wpływa. Proces takiego prawotwórstwa określany jest mianem harmonizacji prawa.

W niniejszej rozprawie rozważaniami została objęta problematyka naruszenia zobowiązania rozpatrywana właśnie z punktu widzenia procesu harmonizacji prawa, który jest zarówno podłożem tworzenia prawa bądź jego zmiany, celem prawotwórstwa, jak i metodą tworzenia prawa. Pierwszemu aspektowi poświęciłam najmniej uwagi, bowiem jest to przede wszystkim kwestia polityczna oraz ekonomiczna rozpatrywana z punktu widzenia makroskali. Natomiast punkt ciężkości rozprawy został położony na drugi oraz trzeci aspekt harmonizacji prawa zobowiązań. Taka przestrzeń harmonizacji wyznacza jednocześnie przestrzeń badawczą.

Problematyka naruszenia zobowiązania obejmuje różne aspekty tego zagadnienia, które były lub są brane pod uwagę przy tworzeniu regulacji dotyczącej tej kwestii zarówno w krajowych porządkach prawnych, a wśród nich w niemieckim, francuskim, holenderskim, rosyjskim, estońskim, polskim, włoskim, systemach common law (angielskim oraz amerykańskim), jak i prawie międzynarodowym, w szczególności konwencji wiedeńskiej o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, prawie europejskim, a ponadto w toku procesu prawotwórczego na poziomie europejskim, to jest Zasadach europejskiego prawa umów (PECL), Zasadach międzynarodowych umów handlowych UNIDROIT, Zasadach Acquis, projekcie Wspólnego systemu odniesienia (DCFR), a także krajowym, między innymi projekcie izraelskiego kodeksu cywilnego oraz polskiej propozycji reformy prawa zobowiązań w zakresie regulacji naruszenia zobowiązania oraz jego skutków.

Opracowanie niniejsze stanowi zmodyfikowaną oraz uaktualnioną wersję rozprawy doktorskiej pt. Rosyjska koncepcja naruszenia zobowiązania w świetle harmonizacji prawa zobowiązań przygotowanej w Katedrze Prawa Cywilnego Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem prof. dr. hab. Edwarda Drozda, której recenzentami byli: prof. dr hab. Wojciech Popiołek z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz prof. dr hab. Bogusław Gawlik z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Promotorowi składam podziękowanie za opiekę naukową, a recenzentom za pozytywną ocenę oraz cenne uwagi. Dziękuję także prof. UJ dr. hab. Fryderykowi Zollowi za naukową inspirację.

Kraków, wrzesień 2008 r.