Rutkowska-Tomaszewska Edyta, Naruszenie obowiązków informacyjnych banków w prawie umów konsumenckich.

Miarą dojrzałości społeczeństwa jest sposób traktowania istot słabszych, w tym konsumenta, także na rynku usług bankowych. Współczesnemu prawu cywilnemu nie jest bowiem obca idea konsumenta jako słabszej strony stosunku (ze względów ekonomicznych, organizacyjnych, doświadczenia, umiejętności), czego przejawem jest regulacja protekcjonistyczna w celu zapobiegania naruszeniom jego interesów. Stało się to podstawą do wyodrębnienia szczególnego reżimu prawnego umów konsumenckich (także w bankowym obrocie konsumenckim), zarówno w odniesieniu do zawierania umów z udziałem wzorców umownych, jak i szczególnych okoliczności, w jakich dochodzi do porozumienia stron (np. umowa zawierana na odległość, umowa zawierana poza lokalem przedsiębiorstwa), a także w regulacji treści umowy szczegółowej (np. kredytu konsumenckiego, umowy o elektroniczny instrument płatniczy, w tym umowy o świadczenie usług bankowości elektronicznej, umowy o kartę płatniczą).

Celem niniejszego opracowania jest wskazanie, w części I, regulacji prawnych w zakresie ochrony klienta usług bankowych (w tym konsumentów), z perspektywy obowiązków informacyjnych banków wobec nich, nakładanych przez ustawę Prawo bankowe , a także przede wszystkim wynikających z ustaw konsumenckich, tworzących tzw. prawo umów konsumenckich, tj. ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów (w zakresie umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa i na odległość), ustawy o kredycie konsumenckim oraz ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych , oraz, w części II, skutków prawnych ich nieprzestrzegania wskazanych w tychże ustawach, jak również przewidzianych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów , ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym , ustawie o nieuczciwych praktykach . Część tych obowiązków informacyjnych ma charakter ogólny, powszechny - wobec wszystkich klientów, a część z nich dotyczy tylko konsumentów. W ostatnim czasie w regulacjach unijnych obserwuje się proces rozszerzania regulacji dotyczących obowiązków informacyjnych - tzn. przekazywania coraz większej ilości informacji, bardzo rozbudowanych nie tylko konsumentom, ale także innym klientom. Nie chodzi tutaj o obowiązki informacyjne banku wobec organu nadzoru (KNF i innych organów, które także zapewniają przejrzystość, bezpieczeństwo na rynku finansowym i w sposób pośredni niewątpliwie także mieszczą się w szeroko rozumianej ochronie interesów konsumentów). Polskie prawo bankowe chroni interesy konsumentów poprzez regulacje dotyczące poszczególnych usług bankowych, nakładając na bank konkretne obowiązki, określając wymogi co do treści umów bankowych, ale w bankowym obrocie konsumenckim znajdują także zastosowanie regulacje prokonsumenckie, zawarte w ustawach konsumenckich i mechanizmy ochrony konsumenta w nich uregulowane, i te przede wszystkim będą eksponowane w niniejszym opracowaniu.

Na tle ogólnej problematyki dotyczącej świadczenia usług bankowych, ich specyfiki oraz zagrożeń dla konsumentów, zaprezentowane będą kolejno: publicznoprawny obowiązek informacyjny banku jako instytucji zaufania publicznego, obowiązki informacyjne wskazane w ustawie Prawo bankowe w zakresie umów kredytu i rachunku bankowego, obowiązki informacyjne przewidziane w konsumenckich ustawach pozakodeksowych (w ustawie o kredycie konsumenckim, ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów, ustawie o elektronicznych instrumentach płatniczych, z uwzględnieniem bardziej rozbudowanych obowiązków informacyjnych w nowych dyrektywach unijnych, które oznaczają konieczność nowelizacji odpowiednich regulacji w niedługim czasie), skutki niedochowania obowiązków informacyjnych, obowiązki informacyjne a zadania Komisji Nadzoru Finansowego, naruszenie obowiązków informacyjnych jako praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów, naruszenie obowiązków informacyjnych jako nieuczciwe praktyki rynkowe stosowane przez banki.

Książka w sposób kompleksowy prezentuje obowiązki informacyjne banku wobec klientów (zwłaszcza konsumentów), gdyż zapewnienie konsumentom prawdziwej, rzetelnej i wyczerpującej informacji jest wyrazem kształtowanego przez unijne ustawodawstwo modelu ochrony konsumenta rozsądnego. Tylko bowiem właściwie zorientowany, świadomy swojej sytuacji ekonomicznej, prawnej oraz gospodarczej i możliwości z niej wynikających klient może świadomie i swobodnie podejmować decyzje gospodarcze, obciążające go określoną odpowiedzialnością i ryzykiem zmiany realiów gospodarczych.