Cempura Aleksandra, Kasolik Anna, Metodyka sporządzania pism procesowych w sprawach karnych, cywilnych, gospodarczych i administracyjnych

Monografie
Opublikowano: WKP 2021
Rodzaj:  monografia
Autorzy monografii:

Metodyka sporządzania pism procesowych w sprawach karnych, cywilnych, gospodarczych i administracyjnych

Autorzy fragmentu:

WSTĘP

Przygotowanie ważnego dla sprawy pisma na egzaminie zawodowym (adwokackim czy radcowskim), a często także w praktyce może sprawiać trudności. Jest to spowodowane wieloma czynnikami, m.in. stresem egzaminacyjnym, natłokiem obowiązków zawodowych, wąskimi ramami czasowymi, w których jednak nie tylko należy zapoznać się z aktami sprawy, lecz także odnaleźć uchybienia w toku rozumowania sądu lub przyjąć właściwą strategię skierowania pisma wszczynającego postępowanie, skonstruować i usystematyzować zarzuty, a następnie wyczerpująco uzasadnić swoje stanowisko.

Niniejsza publikacja w syntetyczny sposób opisuje proces sporządzania pism procesowych, które mogą mieć praktyczne znaczenie dla powodzenia danego postępowania. Umiejętność ich przygotowania może determinować zdanie egzaminu zawodowego. Celem autorek było więc wypracowanie ogólnych schematów sporządzania takich pism i wskazanie praktycznych rozwiązań o charakterze uniwersalnym.

Ponadto tym, co odróżnia niniejszą publikację od innych pozycji dostępnych na rynku, jest kompleksowe omówienie zarówno poprawności wydawanego w sprawie orzeczenia, jak i całego toku postępowania. Ta część publikacji w szczególności ma pomóc w podjęciu decyzji dotyczącej wnoszenia środków zaskarżenia oraz zasadności podnoszonych w nich zarzutów.

Książka skierowana jest w szczególności do aplikantów, którzy podczas odbywania aplikacji powinni zdobyć wiedzę o technice sporządzania pism procesowych, by później doskonalić się w tej materii. Niezwykle przydatna może być ona również dla praktyków, którzy mają szansę ulepszyć wypracowane już techniki lub zwrócić uwagę na te elementy, które dotychczas były pomijane. Wydaje się bowiem, że każda osoba zamierzająca przygotowywać pozwy, apelacje, akty oskarżenia powinna przede wszystkim poznać pewne ogólne schematy ich pisania, wiedzieć, na co zwrócić uwagę, aby jak najlepiej wykorzystać wiadomości dotyczące danej sprawy.

Zdaniem autorek wiedza o pewnych wytycznych w ramach danego działu prawnego może pomóc zaoszczędzić czas, ale przede wszystkim ułatwić skonstruowanie kompletnego pod względem formalnym pisma i ułatwić wykazanie błędnego toku rozumowania sądu czy też pomóc sądowi właściwie zrozumieć stanowisko autora pisma. Tym samym publikacja ta ma charakter dużo bardziej praktyczny aniżeli teoretyczne rozważania.

Opracowanie uwzględnia również nowelizacje ustaw istotnych w obszarze sporządzania pism procesowych dokonane w latach 2016–2018 oraz w 2019 r. Na szczególną uwagę zasługuje nowelizacja, która od 5.10.2019 r. oraz 5.12.2019 r. (Dz.U. poz. 1694) zmieniła brzmienie wielu przepisów.

Autorzy fragmentu:

I.CZĘŚĆ KARNA

UWAGI WPROWADZAJĄCE

Pierwsza część publikacji przedstawia propozycję sposobu konstruowania jednych z najważniejszych i najpopularniejszych pism procesowych w sprawach karnych. Z uwagi na to, że postępowanie karne zwykle traktowane jest w praktyce jak postępowanie mówione, a nie pisane, rzadko sporządza się pisma na kształt pism przygotowawczych, podobnie jak to się dzieje w postępowaniu cywilnym. Natomiast takie pisma, jak apelacje czy akty oskarżenia, są sformalizowane, a ich treść jest wyznaczona przez obszar i zakres postępowania.

W celu właściwego przygotowania apelacji należy przeanalizować poprawność zarówno postępowania przygotowawczego, jak i postępowania przed sądem I instancji. W dalszej kolejności trzeba podjąć decyzję, po pierwsze – o zakresie zaskarżenia wyroku, a po drugie – o tym, jakie zarzuty zostaną przez autora apelacji podniesione. Katalog zarzutów oraz zakres zaskarżenia w efekcie zdeterminują wnioski i żądania autora apelacji.

Co do samej taktyki analizy orzeczenia chodzi po pierwsze o wskazanie, czy sąd dokonał prawidłowego ustalenia stanu faktycznego, a więc czy zaistniała sytuacja, w której stan opisany w uzasadnieniu orzeczenia sądu odbiegałby od opisu stanu faktycznego wynikającego z zebranego w sprawie materiału dowodowego. Może się to stać podstawą do postawienia zarzutu błędu w ustaleniach stanu faktycznego mającego wpływ na treść wyroku.

Po drugie konieczna jest weryfikacja, czy sąd oparł się na dowodach, na podstawie których mógł wydać rozstrzygnięcie, oraz na protokołach rozpraw spełniających wszystkie wymogi formalne. W tym miejscu należy wskazać, iż od 5.12.2019 r. (nowelizacja z 19.07.2019 r.) obowiązuje art. 99a k.p.k., zgodnie z którym uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji, w tym wyroku nakazowego i wyroku łącznego, oraz wyroku sądu odwoławczego i wyroku wydanego w postępowaniu o wznowienie postępowania sporządza się na formularzu według ustalonego wzoru. Obecnie w formularzach brak miejsca na opisanie przez sąd stanu faktycznego jako logicznego ciągu wywodów. Formularze zawierają rubryki na wskazanie samych faktów. W ramach formularza sąd zobowiązany jest w szczególności odnieść się do dowodów oraz wskazać fakty uznane za udowodnione oraz fakty uznane za nieudowodnione, przedstawić powody uznania dowodu oraz nieuwzględnienia dowodu, podać w rubryce podstawę prawną, w osobnej orzec o karach, innych rozstrzygnięciach oraz kosztach. To, jaki wpływ na przygotowanie apelacji będzie miało sporządzanie uzasadnień wyroków na formularzach, pokaże praktyka.

Należy w tym miejscu wskazać, że w latach 2015–2018 zarówno Kodeks karny, jak i Kodeks postępowania karnego były w istotny sposób nowelizowane. Jednym z głównych celów nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, która weszła w życie 1.07.2015 r., było zwiększenie kontradyktoryjności procesu przez uwarunkowanie powodzenia oskarżenia w danej sprawie od aktywności oskarżyciela publicznego przed sądem. Wobec oskarżyciela (publicznego, subsydiarnego czy prywatnego) nowelizacja wprowadziła konsekwencje nieudowodnienia tez oskarżenia, a także zwiększyła wobec niego ciężar przeprowadzenia dowodów winy. Również w przypadku bierności obrońcy sąd nie miał obowiązku przeprowadzać dowodów z urzędu na korzyść oskarżonego, czym zwiększono aktywność obrony w procesie. W znowelizowanym art. 167 k.p.k. wprowadzono zasadę, że dowody przeprowadzane są nie przez sąd, lecz przez strony postępowania. Sąd natomiast nie powinien angażować się w poszukiwanie dowodów – nie tylko korzystnych, ale i niekorzystnych dla oskarżonego. Miało to wpływ na sposób postrzegania całości postępowania, a w konsekwencji sporządzania m.in. apelacji w postępowaniu karnym. Natomiast nowelizacja w 2016 r. kontradyktoryjność tę osłabiła na przykład w odniesieniu do przywołanego powyżej art. 167 k.p.k., pozostawiając jedynie stwierdzenie, że dowody przeprowadza się na wniosek stron albo z urzędu. Równie istotny wpływ na przebieg procesu karnego ma nowelizacja przepisów, która weszła w życie 5.10.2019 r. (nowelizacja z 19.07.2019 r.).

Ponadto autor apelacji powinien poszukiwać takich błędów postępowania, których istnienie zaburzyłoby proces toku rozumowania sądu zakończony wydaniem orzeczenia o określonej treści. Błędy proceduralne mogą się stać podstawą zarzutu naruszenia przepisów postępowania mających istotny wpływ na treść wyroku. Co istotne, jeśli autor apelacji doszuka się naruszenia przepisów postępowania, ale takich, których naruszenie nie mogło mieć wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia, to mimo istnienia tych uchybień proceduralnych nie będą mogły one się stać przedmiotem skutecznego zarzutu. Nie wyklucza to jednak możliwości opisania tych uchybień w samym uzasadnieniu apelacji.

Autor apelacji powinien, analizując akta postępowania, zweryfikować, czy w badanej przez niego sprawie nie zachodzą bezwzględne przyczyny odwoławcze opisane w art. 439 k.p.k. Do podniesienia zarzutu naruszenia prawa materialnego konieczna jest zarówno analiza dokumentów znajdujących się w aktach postępowania, jak i dobra znajomość prawa materialnego. Dopiero po weryfikacji akt okaże się, czy sąd np. prawidłowo zastosował dany przepis stanowiący podstawę materialną wydanego orzeczenia. Analizując akta postępowania przed sądem I instancji, autor apelacji powinien zwrócić uwagę na opisane poniżej aspekty, choć z pewnością nie jest to pełny, zamknięty katalog zagadnień ułatwiających weryfikację poprawności postępowania. Niestety, stworzenie kompletnego katalogu nie jest możliwe, choćby z tego powodu, że każda sprawa jest indywidualna, a katalog możliwości zbyt bogaty, toteż weryfikacja przedstawionych poniżej okoliczności ma na celu pomóc autorowi apelacji choć w części w odnalezieniu punktu zaczepienia dla skonstruowania skutecznego środka zaskarżenia.

Autorzy fragmentu:

II.CZĘŚĆ CYWILNA

UWAGI WPROWADZAJĄCE

W części cywilnej opracowania zostały przedstawione praktyczne aspekty konstruowania najczęściej pojawiających się w sprawach cywilnych pism procesowych. Jednocześnie został poddany analizie wyrok (postanowienie) sądu, co ma na celu pomoc przy sporządzaniu środka odwoławczego. Omówiono także poprawność postępowania przed sądem I instancji, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień postępowania dowodowego.

Żeby poprawnie przygotować apelację lub odpowiedź na pozew, autor tych pism powinien przeanalizować szczegółowo dotychczasowe akta postępowania przed sądem I instancji. Problemu tego nie będzie miał autor pozwu, który jednakże zobowiązany będzie do gruntownego przygotowania pozwu na podstawie posiadanych dowodów, a także ustalonego przez siebie stanu faktycznego.

Ustawą z 4.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw uchwalona została duża nowelizacja dotycząca przede wszystkim zmiany procedury cywilnej, ale także kosztów sądowych. Ze względu na szeroki zakres zmian i w celu ułatwienia zapoznania się z tymi przepisami proponujemy zestawienie w niniejszej publikacji nowych regulacji z przepisami dotychczas obowiązującymi. Nowelizacja z 4.07.2019 r. \ weszła w życie po upływie trzymiesięcznego okresu vacatio legis, a więc 7.11.2019 r. Część jednak przepisów weszła w życie już po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy – czyli 20.08.2019 r.

Poniżej wskazujemy na najważniejsze kierunki zmian procesu cywilnego przewidziane przez ustawodawcę:

1.

W celu usprawnienia postępowań wprowadzona została generalna zasada dotycząca nadużywania prawa procesowego, sprowadzająca się do zakazu korzystania z uprawnień procesowych niezgodnych z celem, dla którego je ustanowiono (art. 41 k.p.c.). W przypadku stwierdzenia przez sąd nadużycia prawa procesowego sąd będzie mógł orzec wobec uczestnika postępowania grzywnę (przy czym zgodnie z art. 163 k.p.c. maksymalna kwota grzywny wynosi 3000 zł) oraz obowiązek zwrotu kosztów procesu wyższych, niż wskazywałby wynik sprawy (art. 2262 § 2 pkt 1 i 2 k.p.c.). Na wniosek strony przeciwnej sąd będzie uprawniony także do przyznania od strony nadużywającej prawa procesowego podwyższonych kosztów procesu, a także zwiększenia stopy odsetek zasądzonych od strony, której nadużycie spowodowało zwłokę w rozpoznaniu sprawy (art. 2262 § 2 pkt 3 k.p.c.). Powyższe sankcje sąd może zasądzić w orzeczeniu kończącym postępowanie zarówno w I, jak i II instancji. Stronie na takie orzeczenia przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 pkt 6 i art. 3942 § 1 k.p.c.).

2.

Strony i uczestnicy postępowania otrzymali prawo utrwalania przebiegu posiedzeń sądowych bez uprzedniej zgody sądu, ale za uprzedzeniem o zamiarze nagrywania. W określonych przypadkach sąd będzie jednak uprawniony do wydania zakazu nagrywania (art. 91 k.p.c.).

3.

W przypadku konsumentów wprowadzono udogodnienie polegające na tym, że sprawy z udziałem konsumentów będą się toczyć przed sądem zgodnie z właściwością ogólną, zgodnie bowiem z art. 31 § 2 k.p.c. przepisy o właściwości przemiennej sądu nie będą miały zastosowania w sprawach przeciwko konsumentom. Tym samym powództwo kierowane przeciwko konsumentowi powinno więc być złożone do sądu właściwości ogólnej, a zatem do sądu miejsca zamieszkania pozwanego (art. 27 k.p.c.). Co istotne, gdy to konsument jest powodem, nadal może korzystać z właściwości przemiennej.

4.

Podobne udogodnienie zostało wprowadzone w sprawach o ochronę dóbr osobistych w środkach masowego przekazu oraz w sprawach o roszczenia wynikające z czynności bankowych, w których powództwo będzie można wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub siedziby powoda (art. 351 i 372 k.p.c.).

5.

Poważne zmiany wprowadzają przepisy w zakresie doręczeń. Jeżeli pozwany nie odebrał pisma inicjującego postępowanie pod adresem wskazanym w pozwie, sąd zobowiąże powoda do doręczenia pozwu za pośrednictwem komornika lub przedłożenia dowodu na wykazanie, że pozwany przebywa pod wskazanym uprzednio adresem. Jeśli w terminie 2 miesięcy powód nie przedstawi potwierdzenia odbioru pozwu lub aktualnego adresu pozwanego, będzie można zawiesić postępowanie (art. 1391 k.p.c.).

6.

Ustawa wprowadza także obostrzenia dla profesjonalnych pełnomocników przypadku niezachowania przez nich wymogów formalnych dotyczących wnoszonych pism procesowych. W takiej sytuacji pismo będzie zwracane bez wezwania do jego poprawienia lub uzupełnienia, ale ze wskazaniem na uchybienia (art. 1301a k.p.c.).

7.

Ustawa nowelizująca wprowadza możliwość doręczania pism między profesjonalnymi pełnomocnikami w sposób elektroniczny.

8.

W celu szybszego rozpoznawania spraw wprowadzono obowiązek przedkładania do sądu odpowiedzi na pozew, przy czym brak odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie będzie mógł skutkować wydaniem wyroku zaocznego. Ponadto w ramach wprowadzonych posiedzeń przygotowawczych pojawił się obowiązek (poza sprawami rozpoznawanymi w trybie uproszczonym) przygotowywania przez sąd i strony planu rozprawy. Co istotne, twierdzenia i dowody będą musiały być zgłaszane do czasu zatwierdzenia planu, chyba że strona uprawdopodobni, że nie było to możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później. Niestawiennictwo powoda na posiedzeniu przygotowawczym będzie mogło skutkować umorzeniem postępowania, a brak obecności pozwanego sprawi, że nie będzie miał on wpływu na kształt planu rozprawy i będzie można go obciążyć wyższymi kosztami postępowania.

9.

Kolejnym rozwiązaniem, mającym na celu usprawnienie postępowania, jest wprowadzenie ograniczenia możliwości podnoszenia zarzutu potrącenia. Zarzut potrącenia będzie można podnosić tylko w sytuacji, gdy wierzytelność pozwanego jest niesporna, udowodniona dokumentem albo pochodzi z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona pozwem. Zarzut potrącenia może być podniesiony nie później niż przy wdaniu się w spór co do istoty sprawy albo w terminie 2 tygodni od dnia, gdy jego wierzytelność stała się wymagalna.

Ponadto zarzut potrącenia może zostać podniesiony tylko w piśmie procesowym (art. 2031 k.p.c.).

10.

Ustawa nowelizująca liberalizuje nieco wymogi dotyczące zgłaszania tzw. zastrzeżeń do protokołu rozprawy. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 162 k.p.c. zastrzeżenie można będzie zgłosić najpóźniej na kolejnym posiedzeniu.

11.

Nowelizacja przywraca odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych (art. 4581–45813 k.p.c.). W takich sprawach wprowadzono szczególne uregulowania, np. przepisy dotyczące tzw. umowy dowodowej, za pomocą której strony będą mogły wyłączyć określone dowody z postępowania (art. 4589 k.p.c.), czy prymatu dowodu z dokumentu przy poważnym ograniczeniu znaczenia dowodu z zeznań świadków – dowód z zeznań świadków sąd będzie mógł dopuścić tylko wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostaną niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 45810 k.p.c.). Dodatkowo z mocy ustawy sprawami rozpoznawanymi w postępowaniu gospodarczym – ze względu na ich skomplikowany co do zasady charakter – będą sprawy z umów o roboty budowlane oraz z umów leasingu (art. 4582 § 1 pkt 5 i 6 k.p.c.). W postępowaniu gospodarczym będzie nałożony na strony obowiązek podania wszystkich twierdzeń i dowodów w pozwie i w odpowiedzi na pozew (art. 4585 k.p.c.). Dodatkowo strony w pierwszych pismach składanych do sądu będą zobowiązane do podania swojej poczty elektronicznej (art. 4583 k.p.c.). Na wniosek strony, która nie jest przedsiębiorcą lub jest przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną, sąd rozpozna sprawę z pominięciem przepisów dotyczących postępowania gospodarczego (art. 4586 § 1 k.p.c.).

12.

Zmiany dotyczą także postępowania uproszczonego. Obecnie w tym postępowaniu będą rozpoznawane wszystkie sprawy o świadczenia, których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 20 000 zł, a w sprawach o roszczenia z rękojmi lub gwarancji – jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza tej kwoty (art. 5051 § 1 k.p.c.). Nowością jest likwidacja formularzy, na których do tej pory składane były pozwy i odpowiedzi na pozew oraz wnioski dowodowe. W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie będzie przekraczała tysiąca złotych, uzasadnienie wyroku zostało ograniczone do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 5058 § 4 zdanie pierwsze k.p.c.).

13.

Dużą zmianą w podejściu do orzekania jest uprawnienie przewodniczącego do informowania stron o prawdopodobnym wyniku sprawy w świetle zgłoszonych przez strony twierdzeń i dowodów (art. 1561 k.p.c.). Takie zachowanie nie będzie jak do tej pory podstawą do wyłączenia sędziego od orzekania w sprawie (art. 49 § 2 k.p.c.). Sąd orzekający w sprawie nie jest także związany treścią pouczeń udzielonych przez przewodniczącego. Ponadto zgodnie z art. 1562 k.p.c. wprowadzony został obowiązek uprzedzenia obecnych na posiedzeniu stron o tym, że zgłoszone roszczenie lub wniosek może zostać rozstrzygnięty na innej podstawie prawnej niż ta wskazana przez stronę.

14.

Po nowelizacji sąd będzie uprawniony do przeprowadzenia dowodu z opinii sporządzonej na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę (art. 2781 k.p.c.).

15.

W zakresie dowodu z zeznań świadków wprowadzona została możliwość ich składania przez świadków na piśmie, ale w takiej sytuacji świadek będzie także zobowiązany do złożenia przyrzeczenia przez podpisanie tekstu przyrzeczenia i przedłożenia tekstu zeznania wraz z przyrzeczeniem w sądzie w terminie wyznaczonym przez sąd (art. 2711 k.p.c.). Ponadto, jeżeli sąd poweźmie wątpliwość co do zdolności spostrzegania lub komunikowania spostrzeżeń przez świadka, może zarządzić przesłuchanie go z udziałem biegłego lekarza lub psychologa, a świadek nie będzie mógł się temu sprzeciwić (art. 2721 k.p.c.).

16.

Ustawa nowelizująca wprowadza także możliwość wydania wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym w sytuacji, gdy pozwany w określonym przez sąd terminie nie złoży odpowiedzi na pozew (art. 339 § 1 k.p.c.).

17.

Zmiany zostały wprowadzone także w postępowaniu odwoławczym. Część zażaleń, m.in. na odmowę zwolnienia od kosztów, nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności, wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia, skazanie świadka, biegłego czy strony na grzywnę, odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego czy oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego będzie rozpatrywana przez inny skład tego samego sądu (art. 3941a § 1 k.p.c.).

18.

Warunkiem zaskarżenia orzeczenia i zarządzenia będzie uprzednie skuteczne złożenie wniosku o ich uzasadnienie. We wniosku o uzasadnienie należy wskazać, czy pisemne uzasadnienie ma dotyczyć całości wyroku czy jego części, w szczególności poszczególnych objętych nim rozstrzygnięć (art. 328 § 3 k.p.c.). Ponadto, zgodnie ze zmianami ustawy o kosztach sądowych, które obowiązują od 20.08.2019 r., wniosek o uzasadnienie podlega opłacie w wysokości 100 zł.

19.

Po zmianach sąd I instancji nie będzie dokonywał kontroli formalnej apelacji; obowiązek ten będzie spoczywał tylko na sądzie II instancji. Co więcej, jeżeli sąd odwoławczy uchyli wyrok i zwróci sprawę do sądu I instancji celem ponownego rozpoznania sprawy, ten będzie rozpoznawał ją w tym samym składzie, w którym wydawał zaskarżone orzeczenie (art. 386 § 5 k.p.c.).

20.

Sąd będzie uprawniony do rozpoznania apelacji na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzanie rozprawy nie będzie konieczne, chyba że strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złoży wniosek o przeprowadzenie rozprawy albo zachodzi nieważność postępowania (art. 374 k.p.c.).

21.

Nowością jest wprowadzenie odsetek od kwot zasądzonych tytułem zwrotu kosztów procesu w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Dodatkowo w szczególnie uzasadnionym przypadku, na wniosek strony, która w toku procesu poniosła szczególnie wysokie wydatki podlegające zwrotowi, sąd może przyznać jej odsetki przewidziane od kwoty równej tym wydatkom za czas od dnia ich poniesienia przez stronę do dnia zapłaty (art. 98 § 11 k.p.c.).

22.

Istotnym zmianom ulegają przepisy o opłatach sądowych. Dla przykładu, opłata od pozwu w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu pobierana będzie od spraw majątkowych dotyczących wartości sporu powyżej 20 000 zł. Od spraw majątkowych o mniejszej wartości przedmiotu sporu będą pobierane opłaty stałe niezależnie od tego, czy jest to sprawa prowadzona w postępowaniu uproszczonym czy nie – zgodnie z art. 13 u.k.s.c.).

Przepisy przejściowe

Zgodnie z art. 9 ust. 2 nowelizacji z 4.07.2019 r. we wszystkich sprawach wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie tej ustawy stosuje się co do zasady znowelizowane przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. W tych sprawach zachowują jednakże moc czynności dokonane zgodnie z przepisami w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy zmieniającej.

W przypadku postępowań odwoławczych wniesione i nierozpoznane środki odwoławcze podlegać będą przepisom dotychczasowym (art. 9 ust. 4 nowelizacji z 4.07.2019 r.).

Kodeks postępowania cywilnego (nowelizacja z 4.07.2019 r.)

Art. 9. 1. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zachowują moc czynności dokonane zgodnie z przepisami, w brzmieniu dotychczasowym.

2. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustaw zmienianych w art. 1 i art. 5, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

3. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy:

1)

do wniosków o wyłączenie sędziego złożonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepis art. 531 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym,

2)

stosuje się przepis art. 1303 § 2 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym

– do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

4. Do rozpoznania środków odwoławczych wniesionych i nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

5. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, które pozostawały zawieszone w dniu jej wejścia w życie, sąd umarza postępowanie zawieszone:

1)

z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i 6, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy,

2)

na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy

– przy czym, jeżeli umorzenie postępowania na podstawie art. 182 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym byłoby dopuszczalne wcześniej, stosuje się przepisy dotychczasowe.

6. Przepisy art. 98 § 11 i 12 oraz art. 103 § 3 ustawy zmienianej w art. 1 stosuje się w postępowaniach wszczętych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 10. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, które na podstawie ustaw zmienianych w art. 1 i art. 3 podlegałyby rozpoznaniu w postępowaniu w sprawach gospodarczych, nie stosuje się przepisów o tym postępowaniu. Właściwy do rozpoznania takich spraw pozostaje sąd właściwy według przepisów dotychczasowych.

Art. 11. 1. Sprawy:

1)

w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym,

2)

wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoznawane w postępowaniu nakazowym,

3)

wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoznawane w elektronicznym postępowaniu upominawczym

– do czasu zakończenia postępowania w danej instancji podlegają rozpoznaniu zgodnie z przepisami, w brzmieniu dotychczasowym.

2. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym, w których powód wniósł o wydanie nakazu zapłaty wyłącznie na podstawie dokumentów określonych w art. 485 § 3 ustawy zmienianej w art. 1:

1)

przyjmuje się, że nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym,

2)

nieprawomocny nakaz zapłaty sąd z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym rozpoznaje sprawę w dalszym ciągu z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym,

3)

nieprawomocny wyrok, mocą którego choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, jak również ten nakaz zapłaty w części, która podlegała rozpoznaniu, sąd pierwszej instancji z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym rozpoznaje sprawę ponownie z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym,

4)

nieprawomocny wyrok, mocą którego choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, a od którego wniesiono apelację, jak również ten nakaz zapłaty w części, która podlegała rozpoznaniu, sąd odwoławczy z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym

– przy czym do czasu zakończenia postępowania w pierwszej instancji sprawę rozpoznaje się według przepisów, w brzmieniu dotychczasowym, z tym że postanowienia, o których mowa w pkt 2–4, mogą zostać wydane na posiedzeniu niejawnym.

Art. 12. W elektronicznym postępowaniu upominawczym w okresie 3 miesięcy po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy:

1)

przepisy art. 126 § 1 i 11, art. 4971–499 i art. 502–505 ustawy zmienianej w art. 1 stosuje się w brzmieniu dotychczasowym;

2)

przepisów art. 4801–4804 ustawy zmienianej w art. 1 nie stosuje się;

3)

opłaty ustala się i pobiera zgodnie z przepisami ustawy zmienianej w art. 4, w brzmieniu dotychczasowym.

Art. 13. Sprawy o roszczenia z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej rozpoznaje się w postępowaniu uproszczonym, jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza kwoty określonej w art. 5051 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Art. 14. Przepisy art. 50 § 3, art. 52 § 3 i art. 132 § 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1311 i 1513 oraz z 2016 r. poz. 178, 394, 615 i 1358) stosuje się także w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy.

Art. 15. W sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się wyłącznie do:

1)

pism i wniosków podlegających opłacie, wnoszonych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy;

2)

wydatków powstałych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Autorzy fragmentu:

III.CZĘŚĆ GOSPODARCZA

UWAGI WPROWADZAJĄCE

W związku z tym, że nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 16.09.2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 233, poz. 1381) skreśliła rozdział dotyczący postępowania w sprawach gospodarczych, zasady sporządzania podstawowych pism w toku postępowania odnoszące się do stosunków pomiędzy przedsiębiorcami zostały wskazane w części cywilnej. Z tego też powodu niniejszy rozdział poświęcony zostanie zasadom sporządzania i analizie umów w obrocie gospodarczym.

W odniesieniu do przedsiębiorców umowy ich dotyczące można podzielić na dwie zasadnicze kategorie: umowy, które konstytuują, tworzą danego przedsiębiorcę, oraz umowy, które zawierane są pomiędzy przedsiębiorcą a innym podmiotem w celu uregulowania danych stosunków zobowiązaniowych.

W odniesieniu do umów konstytuujących danego przedsiębiorcę jednymi z głównych rodzajów umów w tym zakresie są umowy spółek opisane w ustawie z 15.09.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.). Omówienie tych umów, które regulują wewnętrzne stosunki w ramach danego podmiotu (czy też stosunki między wspólnikami spółki cywilnej), znacznie wykracza poza ramy niniejszego opracowania. Nie zmienia to faktu, że do umów kreujących podmioty gospodarcze możliwe byłoby odniesienie wielu z poniższych treści.

Umowa zwykle stanowi podstawowy element wyjściowy wyjaśnienia, jakie relacje łączą obie strony postępowania sądowego, a osoba sporządzająca umowę często kreuje pomiędzy tymi stronami stosunki odbiegające treścią od uregulowań kodeksowych. Brak jest definicji umowy w ramach obrotu handlowego, jednakże należałoby rozróżnić w tym miejscu umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorcami w ramach obrotu profesjonalnego oraz umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem w ramach obrotu konsumenckiego.

Nadmienić należy, że ze względu na obszerność materiału i skomplikowaną technikę sporządzania aktów notarialnych niniejszy rozdział zwraca uwagę głównie na umowy w formie pisemnej zawierane w ramach obrotu handlowego, nie konsumenckiego.

Autorzy fragmentu:

IV.CZĘŚĆ ADMINISTRACYJNA

UWAGI WPROWADZAJĄCE

Niniejsza część publikacji przedstawia propozycję sposobu konstruowania dwóch najczęściej sporządzanych pism w sprawach administracyjnych: skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skargi te różnią się znacznie od siebie, pierwsza z nich bowiem weryfikuje poprawność postępowania administracyjnego przed organami administracji, a druga – poprawność wydanego wyroku przed sądem administracyjnym. Tym samym skargi te oparte będą na innych przesłankach i podstawach prawnych. W postępowaniu administracyjnym występują również inne niezwykle ważne pisma, takie jak skarga o stwierdzenie nieważności decyzji, wniosek o wznowienie postępowania czy też wniosek o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oraz odwołanie.

Autorzy fragmentu:

I.CZĘŚĆ KARNA

Rozdział1
PISMA PROCESOWE W POSTĘPOWANIU PRZYGOTOWAWCZYM

1.Analiza poprawności postępowania przygotowawczego oraz postępowania przed sądem I instancji

Uchybienia organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze rzadko kiedy mogą stanowić podstawę wzruszenia orzeczenia wydanego przez sąd. W większości przypadków mogą one bowiem być konwalidowane na etapie postępowania sądowego. W orzecznictwie przyjmuje się, że można skutecznie się powołać na takie uchybienia tylko wtedy, gdy przeniknęły do stadium postępowania sądowego i jednocześnie zostanie wykazane, że mogły mieć wpływ na treść orzeczenia (art. 438 pkt 2 k.p.k.).

W postępowaniu apelacyjnym autor apelacji może sformułować zarzut naruszenia przepisów postępowania przygotowawczego, podając stosowny artykuł stanowiący podstawę czynności w postępowaniu przygotowawczym – np. naruszenie art. 143k.p.k. przez zawarcie w akcie oskarżenia, a w konsekwencji – dopuszczenie przez sąd dowodu z przeprowadzonych na etapie postępowania przygotowawczego oględzin, z których sporządzona została notatka, a nie protokół. Konsekwencją takiego postępowania jest oparcie się sądu na wnioskach z czynności,...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX