Mika Jarosław F. (red.), Leksykon cen transferowych

Procesy ekonomiczne zachodzące w gospodarce rynkowej oparte są na transferze pieniądza. Przepływ pieniądza służy realizacji celów przedsiębiorstwa. Z kolei funkcja celu stanowiąca kryterium podejmowania racjonalnych decyzji dotyczy w głównej mierze maksymalizacji zysku, a dążenie do osiągnięcia zysku jest tradycyjnym kryterium decyzyjnym przedsiębiorstw ekonomii neoklasycznej .

Celem większości przedsiębiorstw w krótkim okresie jest maksymalizacja zysku, natomiast w perspektywie długoterminowej (brak stabilności otoczenia ekonomicznego, regulacji prawnych) celem przedsiębiorstwa może być zachowanie dotychczasowego udziału w rynku, utrzymanie liczby kontrahentów czy przychodów rocznych, a niejednokrotnie również wskaźników finansowych, w szczególności kluczowych wskaźników rentowności.

Analiza przedsiębiorstwa może być oparta na podejściu przedmiotowym lub behawioralnym. Podejście behawioralne (podmiotowe) koncentruje się w głównej mierze na indywidualności podmiotu, jego odrębności na tle otoczenia, ekonomicznych interesów i wartości, jakimi się kieruje . Jednym z celów analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa jest wskazanie jego roli i miejsca na tle branży, w jakiej prowadzi działalność.

Realizacji celów zarówno krótkoterminowych, jak i długoletnich służą transfery kapitału: aktywów materialnych, w formie finansowej lub aktywów niematerialnych. Dokonywanie transferów dotyczy podmiotów działających w grupach kapitałowych. Przerzucaniu aktywów materialnych lub usług pomiędzy podmiotami definiowanymi jako podmioty powiązane towarzyszą często cele podatkowe. Zmniejszanie zobowiązań podatkowych w krótkim okresie lub zwiększanie straty podatkowej w celu wykorzystania jej do optymalizacji podatkowej w dłuższej perspektywie czasowej naraża przedsiębiorstwa na ryzyko doszacowania podatku. W szczególności przedsiębiorstwa działające w dużych grupach międzynarodowych narażone są na ryzyko weryfikacji sposobu kalkulacji cen przepływów transakcyjnych.

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w celu ochrony rynku, gospodarek państw będących członkami OECD, wydaje rekomendacje (wytyczne) w zakresie sposobu dokumentowania transakcji grupowych. Na podstawie takich wytycznych polski ustawodawca wprowadził stosowne przepisy regulujące obowiązki sprawozdawcze nakładane na podmioty powiązane. W związku ze zmieniającymi się rekomendacjami OECD również w Polsce dochodzi w ostatnich latach do częstych zmian przepisów.

Ostatnie zmiany, które weszły w życie z dniem 1.01.2019 r., wprowadziły nowe obowiązki dokumentacyjne dla podmiotów powiązanych, zmieniły hierarchiczność wyboru metody weryfikacji ceny transferowej, zmieniły zasady raportowania oraz wprowadziły nowe instytucje regulacyjne (m.in. safe harbours, secret comparables, recharateryzację i pominięcie transakcji, korektę cen transferowych). Obowiązki nałożone przez ustawodawcę na podmioty rozumiane jako podmioty powiązane obejmują w szczególności obowiązek sporządzania podatkowej dokumentacji krajowej, dokumentacji grupowej czy też informacji o cenach transferowych TP-R (Transfer Pricing Report).

Prezentowana publikacja przedstawia zagadnienia dotyczące cen transferowych w ujęciu encyklopedycznym. Jest to zarazem pierwsza publikacja na rynku wydawniczym, która omawia zagadnienie podmiotów powiązanych oraz obowiązków sprawozdawczych z zakresu cen transferowych w strukturze hasłowej.

Leksykon zawiera omówienie haseł, które zostały sformułowane na podstawie aktów normatywnych. Przy wyborze haseł posłużono się w szczególności przepisami ustaw oraz rozporządzeń dotyczących osób prawnych (analogiczne regulacje dotyczą podatników ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Kluczem doboru haseł była analiza istotnych z punktu widzenia autorów pojęć dobranych z następujących aktów:

Leksykon omawia w sposób zwięzły kluczowe zagadnienia z zakresu cen transferowych i może stanowić źródło wiedzy zarówno dla praktyków (doradców podatkowych, przedstawicieli organów podatkowych, sędziów sądów administracyjnych, księgowych, finansistów), jak i dla studentów, wykładowców, trenerów szkoleniowych. Jednocześnie w przypadku konieczności poszerzenia informacji prezentowanych w niniejszym Leksykonie zachęcam w imieniu autorów do sięgnięcia do innych publikacji naszego autorstwa.

Jarosław F. Mika