Śnieżek Ewa, Wiatr Michał, Interpretacja i analiza przepływów pieniężnych. Ujęcie sprawozdawcze i menedżerskie

Zysk i pieniądz. Pieniądz i zysk. Słowa klucze. Determinują podstawowe cele działania gospodarczego niezmiennie od wieków. Pozwalają na budowanie imperiów, ale także i zamków na lodzie. Są przedmiotem nieustannego pożądania w każdym biznesie, ale nie są łatwe do ujarzmienia, szczególnie obecnie, w dobie internetu, ipodów, klonowania i sztucznej inteligencji.

Konsekwentnie od lat czynione starania, aby zamknąć luki informacyjne, które w znaczący sposób komplikują realizację funkcji informacyjnej rachunkowości, m.in. na skutek trudności w uzyskaniu informacji wiarygodnych i porównywalnych, to nasz chleb powszedni. W tym kontekście informacje o przepływach pieniężnych nabierają szczególnego znaczenia, istotne staje się nie tylko jednolite, prawidłowe i przejrzyste ich ujęcie w raporcie finansowym, ale również prawidłowa interpretacja, wspomagająca proces decyzyjny.

Sytuację finansową przedsiębiorstwa ocenia się, najczęściej przyjmując za podstawę kryterium rentowności, płynności, ryzyka oraz niezależności finansowej. Do niedawna źródłem takich informacji był tylko bilans i rachunek wyników. Od kilkudziesięciu lat ocenia się także przepływy pieniężne. Interpretacja informacji o przepływach pieniężnych nie jest łatwa. Na taki stan rzeczy mają wpływ dwa czynniki. Po pierwsze, ani w środowisku akademickim, ani w praktyce nie wypracowano, jak dotąd, jednolitych zasad interpretacji i analizy takich informacji. Po drugie, przepływy pieniężne jako narzędzie pomiaru są niezwykle wrażliwe na wszelkie zmiany w otoczeniu biznesowym podmiotu, na tyle wrażliwe, że czasem dają przesadny impuls do działania, a czasem nie pozwalają na jednoznaczne umiejscowienie „wąskiego gardła” w zarządzaniu gotówką.

Niniejsze opracowanie powstało w odpowiedzi na potrzeby i oczekiwania praktyków rachunkowości. Książka ma przede wszystkim charakter praktyczny i dotyczy najważniejszych aspektów interpretacji, analizy i wykorzystania informacji o przepływach pieniężnych. Cash flow w niniejszym opracowaniu starano się ująć kompleksowo, przedstawiając zarówno aspekty retrospektywne, jak i prospektywne przepływów pieniężnych.

Podstawowemu celowi niniejszego opracowania podporządkowano jego strukturę i zakres merytoryczny. Opracowanie zostało podzielone na cztery części.

Część I obejmuje zagadnienia ogólne dotyczące informacji o przepływach pieniężnych i składa się z dwóch rozdziałów. W rozdziale 1 omówiono wybrane zagadnienia dotyczące sprawozdawczego aspektu przepływów pieniężnych: regulacje prawne, strukturę, metodologię oraz zawartość merytoryczną pozycji sprawozdania.

W rozdziale 2 przedstawiono dynamiczne ujęcie procesów gospodarczych w podmiocie gospodarczym, co posłużyło za tło dla rozważań na temat przydatności informacji o przepływach pieniężnych w ocenie kondycji finansowej podmiotów gospodarczych. Podkreślono też rolę cash flow jako elementu systemu wczesnego ostrzegania w przedsiębiorstwie, a także jego znaczenie w ocenie przedsięwzięć rozwojowych podmiotów gospodarczych.

W części II, obejmującej trzy rozdziały, przedmiotem rozważań są przepływy pieniężne w ujęciu retrospektywnym. W rozdziale 3 omówiono podstawowe zasady zastosowania analizy ośmiu przypadków do interpretacji i analizy informacji o przepływach pieniężnych w ujęciu ex post. Przedstawiono wariantowość wstępnej oceny segmentowych strumieni przepływów pieniężnych, a następnie omówiono, na wybranych przykładach praktycznych, różne warianty kształtowania się przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Rozdział kończą przykłady interpretacji informacji o operacyjnych przepływach pieniężnych zaprezentowanej przy użyciu metody bezpośredniej.

W rozdziale 4 przedmiotem rozważań jest wstępne diagnozowanie kondycji finansowej podmiotów gospodarczych na podstawie segmentowych strumieni przepływów pieniężnych. Zaprezentowano tu wyniki badań struktury i charakteru strumieni przepływów pieniężnych netto z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej spółek giełdowych w latach 1995–2010, które opatrzono obszernym komentarzem. Dokonano też próby oceny dokonań polskich spółek publicznych w latach 1995–2010 na podstawie wstępnej analizy ich przepływów pieniężnych.

Rozdział 5 dotyczy w całości analizy wskaźnikowej cash flow. Określono tu przydatność takich wskaźników, następnie dokonano prezentacji wybranych wskaźników i sposobu ich interpretacji, a na koniec przedstawiono, na rozbudowanym przykładzie liczbowym, wyliczone wskaźniki i krótkie komentarze dotyczące ich poziomu.

Rozważania zawarte w części III książki dotyczą przepływów pieniężnych w ujęciu prospektywnym i obejmują trzy rozdziały. W rozdziale 6 omówiono podstawowe zagadnienia z zakresu zastosowania przepływów pieniężnych w zarządzaniu elementami kapitału obrotowego. Przedstawiono tu narzędzia sterowania płynnością, zasady budżetowania i monitoringu wybranych składników kapitału pracującego, a także omówiono modele zarządzania gotówką i zasady sporządzania preliminarza obrotów gotówkowych jako instrumentu aktywnej, krótkookresowej polityki pieniężnej.

Rozdział 7 w całości poświęcono zasadom zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa. Omówiono tu strategie płynności, metody oceny ich efektywności oraz różne aspekty prognozowania zapotrzebowania na kapitał obrotowy.

Rozdział 8 obejmuje rozważania na temat prognozowania sprawozdań finansowych, a w szczególności ich praktycznych aspektów i problemów z prognozowaniem.

W części IV podjęto problematykę szczególnych obszarów związanych z wykorzystaniem informacji o przepływach pieniężnych w kontekście poszukiwania wartości dla właścicieli i obejmuje ona dwa rozdziały. W rozdziale 9 omówiono inne aspekty wykorzystania prognoz w zakresie przepływów pieniężnych, skupiając uwagę przede wszystkim na analizie opłacalności projektów inwestycyjnych. Rozdział 10 obejmuje wybrane zagadnienia z zakresu współczesnych koncepcji pomiaru dokonań opartych na przepływach pieniężnych, tj. wolne przepływy pieniężne, pieniężną stopę zwrotu oraz gotówkową wartość dodaną.

Część V niniejszego opracowania została poświęcona praktycznym aspektom interpretacji i analizy informacji o przepływach pieniężnych zarówno w ujęciu ex post, jak i ex ante. Przedstawione w rozdziałach 11–13 studia przypadków dotyczą kolejno: Globe Trade Center SA, Bioton SA oraz Budimex SA. Analiza treści tego rozdziału pozwala na prześledzenie implementacji teoretycznych rozwiązań dotyczących analizy i interpretacji oraz prognozowania cash flow w praktyce dużych spółek giełdowych.

Niniejsze opracowanie jest adresowane przede wszystkim do analityków finansowych i do zarządzających podmiotami gospodarczymi. Książka jest również przeznaczona dla szerokiego kręgu Czytelników, w tym dla księgowych, biegłych rewidentów, studentów, uczestników szkoleń i kursów z zakresu rachunkowości i zarządzania finansami.

Z uwagi na fakt, że książka jest ostatnią częścią „trylogii cash flow”, autorzy po raz kolejny mają nadzieję, że każdy znajdzie w tym opracowaniu takie ujęcie problematyki przepływów pieniężnych, które pozwoli na lepsze zrozumienie procesów generowania, interpretowania, analizowania i monitorowania użytecznej, rzetelnej, porównywalnej i wiarygodnej informacji o przepływach pieniężnych.

Zakończmy naszą przygodę z przepływami pieniężnymi, parafrazując myśl zawartą w zakończeniu naszej drugiej książki o przepływach. O cash flow można mówić i pisać bez końca. Wciąż odkrywa się je na nowo, ciągle zaskakują nowymi aspektami, technicznym wykorzystaniem i trafnością ujęć. Szczęścia nie dają, ale trudno bez nich żyć. A więc uczmy się rozumieć przepływy, polubmy myślenie ich kategoriami i nie deprecjonujmy ich znaczenia we współczesnym biznesie. Watch Cash Flow!

Ewa Śnieżek