Markiewicz Ryszard, Ilustrowane prawo autorskie

Ilustrowane prawo autorskie to swoisty przewodnik po współczesnym prawie autorskim. W sposób przystępny prezentuje podstawowe instytucje polskiego prawa autorskiego, uwzględniając przy tym prawo Unii Europejskiej. Ale równocześnie – dla zainteresowanych – w wyodrębnionych częściach w poszczególnych rozdziałach (zatytułowanych „Zagadnienia sporne” i oznaczonych (S)) omówiono bardziej złożoną problematykę prawną.

Układ opracowania, dobór problematyki, sposób referowania problemów prawnych i wykorzystane ilustracje powodują, że publikacja różni się od innych z tej tematyki. Książka zawiera obszerny materiał ilustracyjny – co nie jest typowe w tego rodzaju publikacjach. Ten zabieg umożliwia zrozumienie wielu podstawowych problemów autorskich, śledzenie rozumowań prawniczych i własną ocenę czytelnika co do ich trafności. Ułatwia to także zapamiętanie przedstawianych zagadnień i chyba uatrakcyjnia lekturę. Uprzednio tę metodę prezentacji prawa autorskiego stosowaliśmy z Januszem Bartą w trakcie naszych wspólnych wykładów. Sądzę, że sprawdzi się ona także w tej książce.

Przyznać przy tym muszę, że zbieranie obrazków do tej książki stało się dla mnie swoistą pasją, której poświęcam dużo czasu. Dobrym przykładem trudności, a w tym przypadku sukcesu, w poszukiwaniu materiału ilustracyjnego były problemy z odnalezieniem „pierwowzoru” dla I nagrody w konkursie związanym z Rokiem Chopinowskim [1]. W komentarzach prasowych pisano, że przejęto w nim reklamę Saatchi & Saatchi dla Planet M w Indiach. Dysponowałem tylko czarno-białą, i to marną, „odwróconą” kopią tej reklamy [2]. Próby odnalezienia w Internecie wersji kolorowej tego projektu trwały wiele godzin. Bez skutku próbowałem m.in. uzyskać informację w polskim oddziale tej agencji reklamowej. W końcu (po dwóch latach) przypadkowo „znalazłem” ten projekt [3] . Wydaje się, że nawet wobec jego przejęcia dla upamiętnienia rocznicy, a nie stworzenia w wyniku równoległej twórczości – nie doszło do naruszenia prawa autorskiego, gdyż wykorzystano jedynie pomysł. Inną kwestią jest oczywiście ocena środowiskowa – wobec umyślności takiego postępowania.

W książce wykorzystałem fragmenty moich wcześniejszych prac oraz książki Prawo autorskie (Warszawa 2016), napisanej wspólnie z Januszem Bartą. W uzgodnieniu z nim zamieściłem je bez oznaczania, gdy były głównie mojego autorstwa. O ile jednak tamta publikacja jest rozbudowanym „systemem” prawa autorskiego, adresowanym głównie do specjalistów z zakresu prawa autorskiego, to Ilustrowane prawo autorskie w części „podstawowej” jest generalną informacją adresowaną także do osób bez wykształcenia prawniczego, a zainteresowanych tą tematyką, zaś w części „spornej” także do studentów prawa i innych osób zawodowo związanych z tym prawem. Książka ta różni się także od moich Zabaw z prawem autorskim. Przedstawiony tu został zarys całego prawa autorskiego, gdy w Zabawach omówiono tylko zagadnienia podatne na ich ilustrowanie. Nadto zmiana przepisów prawa autorskiego dotyczących dozwolonego użytku z 2015 r. spowodowała, że oceny prawne z Zabaw dotyczące interpretacji niektórych ilustracji przestały być aktualne – toteż wykorzystując je powtórnie – zmieniłem argumentację. Wreszcie w niektórych przypadkach dokonałem autokorekty moich wcześniejszychinterpretacji prawnych.

Mam świadomość, że przyjęty tu dobór poszczególnych zagadnień nie jest w pełni reprezentatywny i że szczegółowość ich omówienia niekiedy nie jest należycie wyważona. Te usterki są spowodowane dwiema okolicznościami: nastawieniem na eksponowanie kwestii szczególnie kontrowersyjnych lub aktualnych oraz (co jest słabszym uzasadnieniem) osobistymi zainteresowaniami – co uwidacznia się np. w mniej szczegółowym omówieniu praw pokrewnych niż klasycznych praw autorskich – lub kaprysem (dotyczy to np. szerokiego ujęcia parodii).

Za pracę nad ostateczną redakcją tej książki bardzo dziękuję Paniom Joannie Barcz-Puchalskiej, Wioletcie Kowalskiej, Małgorzacie Rybak oraz Wydawcy – Paniom Justynie Kossak i Monice Pawłowskiej. Projekt graficzny dla całości tej książki stworzył Pan Wojciech Kwiecień-Janikowski – każdy autor cieszyłby się z takiego uatrakcyjnienia swojej pracy. Ja też. Jestem także wdzięczny Panu Jakubowi Chwalbie za uwagi krytyczne, które istotnie wpłynęły na ostateczny kształt książki.