Kostański Piotr (red.), Podrecki Paweł (red.), Targosz Tomasz (red.), Experientia docet. Księga jubileuszowa ofiarowana Pani Profesor Elżbiecie Traple

Pomysł przygotowania dla Pani Profesor Elżbiety Traple księgi pamiątkowej z okazji Jej 70. urodzin nie był oczywisty tylko dla jednej osoby – samej Pani Profesor. Dla nikogo, kto miał okazję Panią Profesor poznać nieco bliżej, nie powinno to zresztą być zaskoczeniem. Na szczęście, zapewne w dużej mierze po to, by uniknąć naszych kolejnych nalegań, Pani Profesor wyraziła ostatecznie zgodę i dzięki temu powstało opracowanie, które – mamy nadzieję – w sposób godny honoruje jej niezwykłe osiągnięcia i karierę. Musimy za to podziękować autorom, którzy nadesłali niezwykle interesujące teksty obejmujące zarówno prawo własności intelektualnej, jak i prawo cywilne, postępowanie cywilne, zagadnienia prawa gospodarczego, ochrony danych osobowych i wiele innych. Ten przekrój tematyczny księgi nie jest zresztą przypadkowy. Odpowiada on znakomicie szerokości zainteresowań Jubilatki, które rozciągają się od – chyba jednak najulubieńszego – prawa autorskiego, przez wszystkie niemal prawa własności przemysłowej (a zwłaszcza prawo patentowe i prawo znaków towarowych), po prawo cywilne, przy czym nie jest to może najszczęśliwsze określenie ich kierunku, ponieważ Pani Profesor, jak wielu najwybitniejszych przedstawicieli doktryny prawa własności intelektualnej, wywodzi swój znakomity warsztat właśnie z prawa cywilnego, a w Katedrze Prawa Cywilnego Uniwersytetu Jagiellońskiego spędziła większość ze swych lat pracy na uniwersytecie.

Pani Profesor zasługiwałaby na księgę pamiątkową, gdyby pozostała tylko cywilistką. Jak wiemy, tak się jednak nie stało. Bez żadnej przesady można Ją zaliczyć do wielkich postaci polskiej doktryny prawa własności intelektualnej. Nikt, kto się tą dziedziną zajmuje, nie jest w stanie pominąć Jej dorobku, który – co warte podkreślenia – mimo tak wielu zmian legislacyjnych wciąż zachowuje aktualność. Praca doktorska Jubilatki na temat utworu zależnego jest już opracowaniem klasycznym, a wnikliwa analiza przeprowadzona w pracy habilitacyjnej Ustawowe konstrukcje w zakresie majątkowych praw autorskich i obrotu nimi w dobie kryzysu prawa autorskiego wyprzedzała swój czas i nadal dowodzi wartości tego, co powinno być naczelnym celem doktryny prawniczej, czyli dobrej teorii, która zawsze będzie przydatna. W dorobku Pani Profesor znajdziemy także podstawowe w polskiej literaturze wypowiedzi o tak różnych przecież zagadnieniach, jak: teoria ekwiwalentów i inne aspekty naruszenia patentu, programy komputerowe w systemie prawa patentowego, przesłanka używania znaku towarowego w charakterze znaku, umowy autorskie (którym poświęciła odrębną monografię) czy ochrona słabszej strony umowy. Ujęte w publikacjach osiągnięcia Pani Profesor są dostępne dla każdego. Składają się one na obraz znakomitego naukowca o rozległym wachlarzu zainteresowań. To wrażenie bezpośredni kontakt z Panią Profesor w pełni potwierdza, ale oferuje też znacznie więcej. Jest Pani Profesor osobą niezwykle mądrą, zarówno jeśli chodzi o swoją merytoryczną wiedzę (Pani Profesor jest jedną z tych osób, która przeczytała wszystko i jest na bieżąco z każdym aktualnym, choćby najbardziej specjalistycznym problemem prawnym z dziedzin, które Ją interesują), jak i trafność oraz trzeźwość sądów. Jej spokój i poczucie humoru pozwoliły wybrnąć z wielu pozornie beznadziejnych sytuacji. Gdyby jednak chcieć scharakteryzować Panią Profesor w sposób maksymalnie zwięzły, najtrafniej, wydaje się, byłoby powiedzieć, że ma po prostu niezwykłą klasę. Przychodzi ona – jak zawsze, kiedy jest prawdziwa – w sposób absolutnie naturalny i rodzi równie naturalny autorytet.

Wszystkie te cechy niewątpliwie pomogły Pani Profesor w drugiej, równoległej ścieżce kariery, którą rozpoczęła na początku lat 90. XX w. jako adwokat. Dorobek naukowy Pani Profesor broni się sam, ale wolno nam sądzić, że ogromny sukces, jaki odniosła jako praktyk, kolekcjonując przyznawane w kraju i za granicą tytuły najlepszego w Polsce prawnika w dziedzinie własności intelektualnej, ma związek z Jej pracą naukową. Praktyka pozwalała Jej naocznie przekonać się o konsekwencjach takich lub innych rozwiązań normatywnych, a także dostarczała problemów, które w zaciszu uniwersyteckiego gabinetu byłyby zapewne nie do wyobrażenia. Przypisywane wielu autorom powiedzenie, że nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria, wydaje się niekiedy (przynajmniej w praktyce prawniczej) pobożnym życzeniem. A jednak, doświadczenie Pani Profesor chyba dowodzi, że jest w tym powiedzeniu wiele prawdy. Swoje sukcesy zawodowe udało się Jej osiągnąć bez poświęcania naukowych przekonań. Wielu potencjalnie lukratywnych klientów odeszło z kwitkiem, ponieważ Pani Profesor nie godziła się na firmowanie swoim nazwiskiem poglądów, które uznawała za niesłuszne czy wręcz szkodliwe. W dłuższej perspektywie okazało się to podejście słuszne. W poszukiwaniach przykładu, jak nauka i praktyka mogą z wzajemną korzyścią na siebie oddziaływać i się wzbogacać, Pani Profesor mogłaby wskazać siebie. Oczywiście tego nie zrobi, z uwagi na kolejną nieusuwalną cechę swojego charakteru – skromność. Czyni to jednak, przynajmniej częściowo, tytuł wybrany dla niniejszej publikacji.

Chociaż przystępując do prac nad księgą pamiątkową, wiedzieliśmy, że Pani Profesor kończy w bieżącym roku 70 lat, przyswojenie sobie tej informacji okazuje się nieporównanie trudniejsze. Każdy z nas zna Jubilatkę od kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu lat i każdy może zaświadczyć, że Pani Profesor właściwie się nie zmienia. Równie świetnie pisze, równie rzetelnie wykonuje wszystkie obowiązki, i na uczelni, i w kancelarii. Jej energia i pracowitość w ogóle nie słabną. Młodsi (ale tylko kalendarzowo) współpracownicy mogą jedynie z podziwem przyjmować rzucane mimochodem opowieści o kolejnej wyprawie w Andy z krótkim wypadem na Galapagos. Nie ma zatem wątpliwości, że to, czego Pani Profesor zdoła dokonać już po wręczeniu Jej niniejszej księgi, będzie zasługiwać na kolejne opracowanie tego rodzaju. Tymczasem jednak cieszymy się, że mogliśmy z Panią Profesor współpracować i tak wiele się od niej nauczyć. Dziękujemy za wszystko i życzymy wszelkiej pomyślności!

W imieniu Zespołu Redakcyjnego

Tomasz Targosz