Grześkiewicz Władysław, Egzekucja z nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Aspekty teoretyczno-praktyczne

Z dniem 30 listopada 2001 r. weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji wprowadziła w egzekucji administracyjnej nowy środek egzekucyjny - egzekucję z nieruchomości. Wprowadzone dość radykalne zmiany miały na celu, zgodnie z zamierzeniami ustawodawcy, poprawę skuteczności egzekucji należności publicznoprawnych, a także dostosowanie obowiązujących przepisów do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i prawa Unii Europejskiej.

Egzekucja z nieruchomości należności publicznych była stosowana w okresie międzywojennym. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 1930 r. o warunkach i sposobie zastosowania przez władze sądowe przepisów postępowania cywilnego do egzekucji administracyjnych , wydanym na podstawie art. 12 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 marca 1928 r. o postępowaniu przymusowym w administracji , egzekucja sądowa była stosowana do majątku nieruchomego lub praw zabezpieczonych na nieruchomościach. Z kolei przepis § 2 rozporządzenia Rady Ministrów dnia 25 czerwca 1932 r. o postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych wydany na podstawie art. 3 i 4 ustawy z dnia 10 marca 1932 r. o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe oraz postępowaniu egzekucyjnym władz skarbowych określił prowadzenie egzekucji w stosunku do nieruchomości w drodze sądowej.

W okresie powojennym art. 144-174 dekretu z dnia 28 stycznia 1947 r. o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych regulowały jedynie egzekucję z pożytków i dochodów z nieruchomości przez zarząd przymusowy. Do czasu zmiany z 2001 r. ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w art. 70 przewidywała egzekucję sądową z nieruchomości, "jeżeli przepisy Kodeksu postępowania cywilnego na to pozwalają". Egzekucja z nieruchomości była domeną egzekucji sądowej prowadzonej w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Zmiana w zakresie sposobu prowadzenia egzekucji administracyjnej należności pieniężnych z nieruchomości wprowadzona ustawą z dnia 6 września 2001 r. odeszła od rozwiązań stosowanych w poprzednim okresie. Ustawodawca w dość szerokim zakresie dostosował przepisy prawa cywilnego do potrzeb egzekucji z nieruchomości w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Spośród środków egzekucyjnych egzekucja z nieruchomości jest najbardziej złożonym i dość pracochłonnym postępowaniem. Z kolei dla zobowiązanego egzekucja z nieruchomości jest najdotkliwszym środkiem egzekucyjnym należności pieniężnych.

Zamiarem autora publikacji jest przedstawienie problemów związanych ze stosowaniem przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W opracowaniu prezentuje w sposób usystematyzowany instytucję administracyjnego postępowania egzekucyjnego z zakresu egzekucji z nieruchomości, uwzględniając bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych.

W niniejszej publikacji uwzględniono i przytoczono orzecznictwo najbardziej doniosłych orzeczeń kształtujących i porządkujących praktykę stosowania przepisów administracyjnego postępowania egzekucyjnego z nieruchomości, w których często zawarte są skrajnie odmienne poglądy. Prezentowane w szerokim zakresie orzecznictwo z zakresu prawa cywilnego może zostać wykorzystane w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym z nieruchomości. Ponadto publikacja wzbogacona została o funkcjonujące w obiegu aparatu skarbowego formularze, które można wykorzystać jako wzory pism lub orzeczeń w postępowaniu egzekucyjnym w administracji z nieruchomości.

Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych zaliczane jest do stosowania prawa, ma ono wpływ na proces legislacyjny, a tym samym na kształt obowiązującego prawa.

Książka jest adresowana do kadry organów egzekucyjnych oraz do wszystkich osób zajmujących się problematyką dochodzenia należności publicznoprawnych.

W opracowaniu wykorzystano stan prawny na 26 listopada 2007 r.

Warszawa, listopad 2007 r.

Władysław Grześkiewicz