Koenner Marek, Egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych

Monografie
Opublikowano: Currenda 2011
Rodzaj:  monografia
Autor monografii:

Egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych

Autor fragmentu:

Wprowadzenie

Egzekucja z innych wierzytelności i innych praw majątkowych stanowi jeden ze sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych unormowanych w kodeksie postępowania cywilnego . Z dniem 5 lutego 2005 r. na mocy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw odrębnie zostały uregulowane egzekucje z innych wierzytelności oraz z innych praw majątkowych, odpowiednio w dziale IV – w przepisach art. 895–908 k.p.c., oraz w dziale IVa tytułu II części trzeciej – w przepisach art. 909–912 k.p.c.

Za J. Jankowskim można przyjąć, że przez „inne wierzytelności” należy rozumieć „wierzytelności inne niż wierzytelność o zapłatę wynagrodzenia za pracę i wierzytelność o wypłatę pieniędzy znajdujących się na rachunku bankowym. Ponieważ wierzytelność oznacza prawo jednego podmiotu (wierzyciela) do żądania od drugiego podmiotu (dłużnika) świadczenia, tj. określonego zachowania się, przykładem «innej wierzytelności» może być świadczenie czynszu najmu lub dzierżawy (wierzytelności pieniężne) albo świadczenie wydania ruchomości bądź nieruchomości (wierzytelności niepieniężne)”.

Natomiast do „innych praw majątkowych” zaliczymy „prawa majątkowe inne niż wierzytelność, prawo własności i prawo użytkowania wieczystego” .

Tytułem przykładu wymienia się następujące prawa majątkowe: „udziały w spółkach handlowych , prawa inkorporowane w papierach wartościowych (akcje, obligacje, bankowe papiery wartościowe, listy zastawne, skarbowe papiery wartościowe, konosamenty, dowody składowe itp.), prawa własności intelektualnej, czyli majątkowe prawa autorskie, prawa do fonogramów i wideogramów, prawa do nadań w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.), patenty, prawa ochronne na wzory użytkowe, prawa z rejestracji wzorów przemysłowych, prawa ochronne na znaki towarowe i inne uregulowane w ustawie z dnia 30 czerwca 2001 r. – Prawo własności przemysłowej (Dz.U. Nr 49, poz. 508 ze zm.)” . Słusznie zauważono, że z niektórymi prawami majątkowymi nierozerwalnie związane są prawa niemajątkowe, zbycie zatem tych praw może nastąpię tylko łącznie.

Powyższe rozróżnienie nie zostało jednak przez ustawodawcę przeprowadzone konsekwentnie. Przykładowo, z niezrozumiałych przyczyn do „innych wierzytelności” w rozumieniu kodeksu postępowania cywilnego zaliczono prawa wynikające z instrumentów finansowych, w tym papierów wartościowych, niezapisanych na rachunku papierów wartościowych (art. 901 § 4 k.p.c.), zaś do „innych praw majątkowych” zaliczono prawa majątkowe akcjonariusza (art. 9113 k.p.c.). Pomijając w tym miejscu kwestię, że prawa z akcji mogą być z kolei zapisane na rachunku papierów wartościowych bądź nie, co rodzi dalsze problemy, należy zauważyć, iż rodzi to pytanie o sens dokonanego w ramach sposobów egzekucji podziału.

Szereg argumentów przemawia za wprowadzeniem takiego podziału.

Stwierdzić bowiem należy, że z pewnością wzrosło znaczenie praktyczne omawianych sposobów egzekucji. Zakres oraz różnorodność zagadnień unormowanych w obu działach jest na tyle duża, że dla jasności regulacji przeprowadzona systematyka jest przydatna. Wzrosła również świadomość prawna co do wykorzystania z jednej strony przez dłużników różnorakich praw majątkowych dla ukrycia majątku, z drugiej zaś do skorzystania właśnie przez wierzycieli z egzekucji z praw i wierzytelności w celu zaspokojenia z tegoż majątku swoich wierzytelności.

Precyzyjnego wyodrębnienia nie przeprowadzono zresztą również w doktrynie, co w pewnym sensie wyjaśnia problem ustawodawcy w tej mierze. Pewne niedociągnięcia w tym względzie nie mogą podważyć jednak znaczenia dokonanego podziału z przytoczonych wyżej przyczyn.

Wyjaśnienia wymaga w tym miejscu jeszcze jedna kwestia związana z wykładnią przepisu art. 908 § 1 k.p.c., który w związku z art. 909 k.p.c. znajduje odpowiednie zastosowanie również do innych praw majątkowych.

W myśl art. 908 § 1 zd. 1 k.p.c., jeżeli po zajęciu wierzytelności należyte wykonanie praw dłużnika lub wierzyciela tego wymaga, sąd na wniosek wierzyciela lub dłużnika, stosownie do okoliczności, ustanowi kuratora lub zarządcę albo nakaże sprzedaż prawa.

Otóż wyrażony został pogląd, że „w odróżnieniu od egzekucji z rzeczy, sprzedaż praw jest jedną z wielu możliwości egzekucyjnych, przy czym zgodnie z brzmieniem art. 908 § 1 k.p.c. może mieć miejsce tylko w ostateczności” . Jak należy zatem rozumieć, sprzedaż innych wierzytelności i innych praw majątkowych została uznana za subsydiarny sposób egzekucji. Ze stanowiskiem tym nie można się zgodzić. Należy tu podzielić raczej pogląd E. Wengerka , który zwrócił uwagę, że omawiany przepis należy z jednej strony ujmować w kontekście art. 799 zd. 2 k.p.c., zgodnie z którym spośród kilku sposobów egzekucji wierzyciel powinien zastosować najmniej uciążliwy dla dłużnika, z drugiej zaś należy pamiętać o tym, że „tylko do wierzyciela należy decyzja co do wyboru środka egzekucyjnego i że sąd jest związany w tym zakresie wnioskiem wierzyciela”.

Ponadto należy mieć na względzie szczególne przepisy dotyczące właśnie zaspokojenia wierzyciela z zajętego prawa majątkowego, które przewidują w tym zakresie odrębne reguły.

Autor fragmentu:

Rozdział1
Egzekucja z innych wierzytelności

1.1.Wniosek o wszczęcie egzekucji

We wniosku o wszczęcie egzekucji z wierzytelności wierzyciel powinien dokładnie oznaczyć wierzytelność. Komornik nie będzie mógł bowiem przystąpię do zajęcia, jeżeli egzekucję skierujemy przeciwko wszystkim wierzytelnościom dłużnika egzekwowanego. Niezbędne jest zatem określenie nie tylko osoby poddłużnika (dłużnika zajętej wierzytelności), ale ponadto ścisłe określenie wierzytelności poprzez wskazanie tytułu prawnego stanowiącego jej podstawę .

Pogląd powyższy znalazł wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 19 sierpnia 1971 r. stwierdził, iż przy egzekucji z wierzytelności, uregulowanej w przepisach art. 895–912k.p.c., zajęcie wierzytelności obejmuje tylko wierzytelność istniejącą i przysługującą dłużnikowi na podstawie określonego stosunku prawnego, natomiast egzekucję z wierzytelności powstałych później, na podstawie innego stosunku prawnego – chociażby pomiędzy tymi samymi stronami – można prowadzić tylko na podstawie nowego zajęcia. Przytoczona teza odnosiła...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX