Kowalski Wojciech, Egzekucja świadczeń alimentacyjnych

Monografie
Opublikowano: Currenda 2011
Rodzaj:  monografia
Autor monografii:

Egzekucja świadczeń alimentacyjnych

Autor fragmentu:

Wprowadzenie

Problematyka związana z realizacją obowiązku alimentacyjnego, była, jest i prawdopodobnie będzie przedmiotem licznych kontrowersji, stanowiąc jednocześnie wyzwanie dla władz, aby uprawnieni do świadczeń alimentacyjnych mieli zagwarantowane ich otrzymanie. Ostatnie lata pokazały, że w Polsce brakuje ciągle regulacji, która w pełni sprostałaby potrzebom realizacji obowiązku alimentacyjnego. Uchylenie ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej oraz wejście w życie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów , które miały miejsce po ukazaniu się pierwszego wydania niniejszego opracowania, nie przyniosły oczekiwanych skutków, czego dowodem są kolejne nowelizacje ostatniej z ustaw, zarówno te, które już weszły w życie, jak i te które są przygotowywane m.in. w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.

Innym dowodem na to, że władze państwowe nie mają jasnej, przemyślanej wizji rozwiązania spraw alimentacyjnych, jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 listopada 2010 r., sygn. akt K 5/10 , w którym Trybunał z dniem 6 grudnia 2010 r. uchylił art. 10 ust. 2 pkt 2 ustawy alimentacyjnej, orzekając, że art. 10 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 1 oraz w związku z art. 2 Konstytucji RP. Oznacza to, że osoby pełnoletnie i uczące się, które nie osiągnęły 25 roku życia, mają prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, niezależnie od tego, czy posiadają własne dziecko. Mogą zatem na zasadach ogólnych określonych w ustawie alimentacyjnej złożyć stosowny wniosek o świadczenie alimentacyjne w urzędzie gminy lub miasta. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że kryterium posiadania własnego dziecka nie realizuje celu świadczeń alimentacyjnych, jakim jest pomoc państwa osobom pełnoletnim w zdobyciu wykształcenia, w sytuacji, gdy pomocy tej bezskutecznie oczekują od rodziców. Ponadto, zdaniem Trybunału, państwo zobowiązane jest do uwzględniania w jego polityce społecznej i gospodarczej dobra rodziny i przyznania rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza rodzinom wielodzietnym i niepełnym, prawa do szczególnej pomocy ze strony państwa. Pełnoletnie, uczące się osoby uprawnione do świadczeń alimentacyjnych, które samotnie wychowują dziecko, stanowią rodzinę niepełną w rozumieniu art. 71 ust. 1 Konstytucji RP, której należy się szczególna pomoc ze strony państwa. Pomocy tej zostały jednak pozbawione, ze względu na ograniczenie prawa do świadczeń alimentacyjnych przewidziane w zakwestionowanym przepisie.

Komornicy, którzy z uwagi na nałożone przez prawodawcę obowiązki, są bardzo zaangażowani w proces pomocy osobom uprawnionym do alimentów, zmuszeni są też na bieżąco śledzić wszystkie zmiany, które zachodzą w obowiązującym stanie prawnym. Niniejsze opracowanie ma na celu usystematyzowanie wiedzy w temacie egzekucji świadczeń alimentacyjnych, ale nie tylko. Należy bowiem pamiętać, że normy prawa procesowego, czyli normy zawarte w kodeksie postępowania cywilnego , służą realizacji norm prawa materialnego, a w wypadku prawa cywilnego mowa tu przede wszystkim o kodeksie cywilnym oraz kodeksie rodzinnym i opiekuńczym . Normy prawne zawarte w przepisach art. 1081–1088 k.p.c., regulujące egzekucję w zakresie świadczeń alimentacyjnych, służą zatem realizacji norm prawa materialnego dotyczących świadczeń alimentacyjnych.

Komornik, przystępując do realizacji któregokolwiek ze sposobów egzekucji, oprócz znajomości przepisów proceduralnych zawartych w ustawach i aktach niższego rzędu, powinien znać normy prawa materialnego, które ma za zadanie urzeczywistnić w drodze egzekucji sądowej.

Nie można zatem, analizując egzekucję świadczeń alimentacyjnych, czynić tego w oderwaniu – bez krótkiego chociaż omówienia – przepisów materialnoprawnych. Ponieważ komornik wykonuje zawód prawniczy i jednocześnie, zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji , jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, należy od niego oczekiwać więcej niż od zwykłego obywatela. Komornik jest osobą, która zawodowo zajmuje się przeprowadzaniem egzekucji, czyli przymusową realizacją norm prawnych, a rzetelne wykonywanie zawodu obliguje go do posiadania podstawowej wiedzy prawniczej na temat alimentów, obowiązku alimentacyjnego, czy też świadczeń o charakterze alimentacyjnym. Dotyczy to również innych osób, które wykonują zawód prawniczy, niezależnie od tego, czy są sędzią, adwokatem, radcą prawnym, czy reprezentują organizację społeczną. Każdy, kto zajmuje się sprawami o charakterze alimentacyjnym, ze względu na szczególny charakter tych spraw, powinien posiadać wiedzę związaną z alimentami, zarówno od strony proceduralnej, jak i materialnej. Dlatego zanim skupimy się na samej egzekucji i problemach związanych z jej przeprowadzaniem, należy usystematyzować wiedzę na temat alimentów i rent mających charakter alimentów.

Autor fragmentu:

ROZDZIAŁ1
Alimenty i renty mające charakter alimentów

1.1.ISTOTA I TREŚĆ OBOWIĄZKU ALIMENTACYJNEGO

Z pojęciem „alimenty” w prawie rodzinnym ściśle wiąże się pojęcie „obowiązek alimentacyjny”. Dla zdefiniowania „obowiązku alimentacyjnego” istotne znaczenie ma teza III uchwały całej Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1986 r. , w której to Sąd Najwyższy orzekł, że „obowiązek alimentacyjny wynika z pokrewieństwa albo z więzów prawnych, z którymi ustawodawca wiąże jego istnienie”. Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 128 k.r.o., obowiązek alimentacyjny to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Obowiązek alimentacyjny uregulowany jest w szeregu artykułach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, o których będzie mowa w dalszej części rozdziału.

Zgodnie zaś z tezami VI–VIII wspomnianej uchwały Sądu Najwyższego: „Dopuszczalna jest każda postać świadczeń alimentacyjnych; mogą to być świadczenia pieniężne lub w naturze; jej wybór odpowiadać powinien celowi, jakiemu obowiązek ten służy, i uwzględniać okoliczności...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX