Marciniak Andrzej (red.), Egzekucja sądowa w świetle przepisów z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego
Egzekucja sądowa w świetle przepisów z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego
Wstęp
Przez przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego rozumieć należy przepisy części IV Kodeksu postępowania cywilnego, zamieszczone w jego art. 1097–115325, przepisy zawarte w prawie wspólnotowym (w licznych rozporządzeniach Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego) oraz w wielu umowach międzynarodowych o różnych nazwach, których sygnatariuszem jest Polska.
Intensywny w ostatnich latach rozwój międzynarodowego obrotu prawnego w sprawach cywilnych spowodował istotny wzrost znaczenia i zainteresowania wymienionymi przepisami. Dotyczy to w szczególności zagadnień związanych ze skutkami procesowymi orzeczeń i innych aktów zagranicznych w polskim porządku prawnym, w tym zwłaszcza dotyczących zakresu orzeczeń podlegających egzekucyjnemu wykonaniu oraz warunków i trybu tego wykonania. Przedmiotem egzekucji w Polsce stają się bowiem coraz częściej świadczenia stwierdzone zagranicznymi tytułami egzekucyjnymi (wykonawczymi). Należą do nich:
orzeczenia sądów państw obcych i rozstrzygnięcia innych organów państw obcych w sprawach cywilnych nadające się do wykonania w drodze egzekucji (tj. zasądzające świadczenie) oraz ugody zawarte przed takimi sądami i organami albo przez nie zatwierdzone; akty te stają się w Polsce tytułami egzekucyjnymi, pod określonymi przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, zwanymi warunkami wykonalności. Stwierdzenia wykonalności dokonuje sąd polski poprzez nadanie wymienionym aktom klauzuli wykonalności (art. 1150–1152 k.p.c.);
orzeczenia sądów państw członkowskich Unii Europejskiej oraz pochodzące od tych państw ugody i dokumenty urzędowe określone wieloma rozporządzeniami Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego (art. 115313–115325 k.p.c.), objęte w zasadzie tzw. reżimem automatycznej wykonalności w Polsce albo wymagające stwierdzenia ich wykonalności przez sąd polski, pociągającego za sobą zezwolenie na ich wykonanie (exequatur).
Dopuszczalność i możliwość przymusowego wykonania w Polsce wymienionych tytułów przez polskie organy egzekucyjne nie pozostaje bez wpływu na wszczęcie oraz przebieg sądowego postępowania egzekucyjnego. Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego regulują bowiem nie tylko problematykę dopuszczalności egzekucji na podstawie zagranicznych tytułów egzekucyjnych i wykonawczych, ale wprowadzają także różne co do przedmiotu i zakresu odrębności dotyczące toku prowadzonych na ich podstawie postępowań egzekucyjnych.
Powstające na tym tle zagadnienia są przedmiotem coraz szerszego zainteresowania zarówno nauki prawa postępowania cywilnego, jak i praktyki sądowej. Dotyczy to zwłaszcza sędziów orzekających w sprawach egzekucyjnych oraz komorników sądowych. Z tych względów Ośrodek Naukowo-Szkoleniowy, działający przy Krajowej Radzie Komorniczej, wystąpił z inicjatywą podjęcia badań naukowych nad zagadnieniami międzynarodowego postępowania egzekucyjnego, obejmującego m.in. problematykę: jurysdykcji krajowej w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym; immunitetu egzekucyjnego; wykonalności orzeczeń sądów państw obcych lub rozstrzygnięć innych organów państw obcych oraz ugód zawartych przed takimi sądami i organami lub przez nie zatwierdzonych; wykonywania w Polsce orzeczeń pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej. Podjęte badania dotyczyły także problematyki doręczeń w sprawach transgranicznych, transgranicznych zabezpieczeń na rachunkach bankowych oraz wpływu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym (tzw. eIDAS) na sądowe postępowanie egzekucyjne. Wyniki badań w tym zakresie zostały zaprezentowane na ogólnopolskiej konferencji naukowej, zorganizowanej wspólnie z Radą Izby Komorniczej we Wrocławiu oraz Wydziałem Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, która odbyła się 23 października 2015 r. we Wrocławiu. Materiały naukowe, zgromadzone i zaprezentowane na tej konferencji, zostały w rozszerzonej wersji zamieszczone w niniejszej monografii, w celu ich większego upowszechnienia.
Prof. dr hab. Andrzej Marciniak
Uniwersytet Łódzki
Rozdział1Skuteczność prawa międzynarodowego i prawa Unii Europejskiej w polskim porządku prawnym
1.1.Wprowadzenie
Porządki prawne – krajowe, międzynarodowy, unijny – stanowią odrębne zespoły norm prawnych, które regulują stosunki pomiędzy podmiotami tego prawa. Są one wewnętrznie uporządkowane, ze względu na określone kryteria, tj. zakres obowiązywania i skutek wobec określonych podmiotów, przedmiot tego prawa, zasięg terytorialny i czasowy, a także charakter i rodzaj kompetencji powierzonych instytucjom oraz organom działającym w danym systemie, w określonych uwarunkowaniach proceduralnych. Porządki te pozostają odrębne w tym znaczeniu, że zachowują normatywną niezależność – zarówno materialnoprawną, jak i proceduralną – od jakiegokolwiek innego systemu prawnego. Jednocześnie są także ze sobą ściśle powiązane, zwłaszcza poprzez wykonywanie kompetencji zewnętrznych przez instytucje i organy – krajowe i międzynarodowe, działające w warunkach współegzystencji. Wieloskładnikowość systemu prawnego, wyrażona przez równoległe funkcjonowanie, a przede wszystkim: równoczesne zastosowanie do danego stanu...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX