Pawelec Kazimierz Jan, Dowody w sprawach przestępstw i wykroczeń drogowych

Przedmiotem dowodzenia są fakty ustalone za pomocą dowodów, które mogą doprowadzić do rozstrzygnięcia, przy jednoczesnym przestrzeganiu poprawności procedowania, co także może być przedmiotem dowodzenia. Proces karny jest tak skonstruowany, że wszelkie czynności dowodowe zmierzają do ustalenia określonego przebiegu zdarzeń, zwykle przy zastosowaniu tzw. postępowania redukcyjnego. Oznacza to, że dzięki dowodom, odpowiedniej argumentacji i ich powiązaniu można uzyskać pewność co do trafności wyniku dowodzenia .

Ustalenie, czy zostało popełnione przestępstwo bądź wykroczenie drogowe, wcale nie jest łatwe, zwłaszcza że pozornie jasny i czytelny skutek może determinować wkroczenie do akcji całego arsenału czynności procesowych. Z tego powodu, zwłaszcza we wstępnych fazach postępowania karnego, warunkiem dopuszczalności podejmowania czynności procesowych wcale nie jest udowodnienie, ale tylko uprawdopodobnienie, określonego faktu, którego skutek może być przestępny .

Proces dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń drogowych jest niezwykle złożony i skomplikowany. Trzeba sobie uświadomić, że są to niejako „najpopularniejsze” przestępstwa i wykroczenia. Z całej masy zdarzeń drogowych należy wyłowić te, które uzasadniają, iż istnieje prawdopodobieństwo naruszenia przez sprawcę zasad bezpieczeństwa obowiązujących w ruchu drogowym, precyzyjnie ustalić skutek oraz istnienie związku przyczynowego między nim a naruszeniem wskazanych zasad. Przedmiotem dowodzenia jest wykazanie kierującemu (zresztą nie tylko) naruszenia owych zasad oraz powiązanie ich związkiem przyczynowym ze skutkiem. Istotne również znaczenie ma zachowanie pokrzywdzonego, które także jest analizowane pod kątem przestrzegania zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Udowodnienie wskazanych naruszeń nie jest czynnością prostą, albowiem wielokrotnie wymaga współdziałania specjalistów z bardzo różnych dziedzin.

W oddanym do rąk Czytelników opracowaniu znalazły się wszystkie istotne kwestie związane z procesem dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń drogowych. Ów proces dowodzenia został poprzedzony omówieniem zagadnień podstawowych związanych z rozpoznaniem znamion przestępstw i wykroczeń drogowych, tj. art. 173, 174, 177, 178a § 1, art. 179 i 180 k.k., a także wykroczeń o ogólnych dyspozycjach oraz pozostałych.

Odrębnie zostały omówione zasady bezpieczeństwa obowiązujące w ruchu drogowym - jako przedmiot dowodzenia.

Część procesowa pracy rozpoczyna się od analizy związanej z przeprowadzaniem oraz pozyskiwaniem dowodów. Szczegółowo zostały omówione czynności procesowe na miejscu przestępstwa lub wykroczenia, z uwzględnieniem sposobów dokumentowania tych czynności zaliczanych do niepowtarzalnych.

W dalszej kolejności zostały omówione dowody uzyskane po wszczęciu postępowania, tj. wyjaśnienia oskarżonych i zeznania świadków. Uwzględniona została pozycja i rola pokrzywdzonego.

Analizując kwestie związane z dowodami osobowymi, nie sposób było pominąć okoliczności związanych z dyskwalifikacją dowodu z zeznań lub wyjaśnień, jak też procesowych możliwości wykorzystania dowodów uzyskanych nielegalnie. Zostały przedstawione również kwestie związane z procesowymi czynnikami mogącymi wpływać na treść zeznań i wyjaśnień.

W pracy zostały wyodrębnione dowody z opinii biegłych sądowych bądź innych specjalistów. Szeroko została omówiona problematyka opiniowania związana z rekonstrukcją przestępstwa lub wykroczenia drogowego, a także kwestie związane z oceną opinii. Nie zostały pominięte inne rodzaje opinii, np. medyczna, toksykologiczna, kryminalistyczna czy też komputerowe wspomaganie opinii.

Zakończeniem, podsumowaniem pracy są procesowe konsekwencje związane z brakami dowodowymi, możliwościami ich usunięcia, a w razie niemożności oceną owych uchybień przy uwzględnieniu zasady swobodnej oceny dowodów oraz in dubio pro reo.