Skubisz Sylwia, Dowód z ekspertyzy pism patologicznych

Niejednokrotnie zastanawiano się już, w jaki sposób powstało pismo i jak należy wytłumaczyć ten fakt? "Musiała istnieć potrzeba pisma, jeśli się ono rozwinęło, jakiś potężny król musiał władać wieloma plemionami, którymi mógł kierować tylko przy pomocy rozkazów na piśmie; to znowu jakaś grupa kapłanów, która mogła odgrodzić się od trosk o chleb powszedni dzięki bogactwu i wielkości narodu, mogła zbierać podania, a później powstała konieczność przekazania zbiorów potomności, aby rzeczy zachowane nie zaginęły. Tak powstało pismo."

Język pisany jest jednym z najbardziej rozwiniętych i wciąż udoskonalanych przejawów działalności mózgu, a pisanie jest bardzo złożoną czynnością neuropsychiczną. Wśród podstawowych składników pisma wyróżniamy nie tylko komponent kinestatyczny, ale także wzrokowy oraz składnik wyższego rzędu, polegający na rozumieniu znaczenia graficznego odwzorowania liter. Indywidualizm pisma oraz jego ścisły związek z psychiką człowieka jest niezaprzeczalny i bezsporny. Jako że psychika każdego z nas jest odmienna, w związku z tym pismo jako jej bezpośredni produkt także jest indywidualne. Pismo utrwalone na papierze odzwierciedla indywidualne cechy człowieka, których istnienie zależy od jego dyspozycji psychofizycznej. W ten sposób pismo staje się obiektem analizy i od dawna już było przedmiotem najróżniejszych badań.

Obecnie badania odnoszące się do pisma mają charakter interdyscyplinarny, gdyż są wykonywane przez osoby dysponujące wiedzą nie tylko z zakresu pismoznawstwa, ale także są prowadzone przez językoznawców, psychologów, psychiatrów i specjalistów z innych dziedzin nauk, m.in. medycznych. Przykładem tego są istniejące już opracowania, dotyczące wpływu różnych czynników na powstawanie zmian w piśmie. Przedstawiciele nauk medycznych nastawieni są przede wszystkim na możliwość wykorzystania pisma jako metody pozwalającej diagnozować choroby. Jednak w tych badaniach analizy przebiegają raczej wycinkowo, nie są one kompleksowe. Kryminalistyków natomiast interesuje kwestia możliwości zidentyfikowania osoby na podstawie pozostawienia śladu graficznego w postaci pisma. Połączenie wiedzy i doświadczenia mogłoby zaowocować w przyszłości powstaniem katalogu cech, charakterystycznych dla konkretnego zaburzenia organizmu, dzięki któremu można zdiagnozować chorobę. Jest to niezwykle interesujący problem, zwłaszcza w dobie, kiedy mamy do czynienia z wieloma bardzo skomplikowanymi chorobami, których diagnozowanie jest znacznie utrudnione ze względu na skomplikowany charakter danego schorzenia oraz nakładaniu się na siebie wielu obrazów etiologicznych zwłaszcza w przypadku chorób o podłożu neurologicznym. Z tego też względu choroby neurologiczne zainteresowały mnie najbardziej, a chęć poznania różnic grafizmów wynikających z konkretnych zaburzeń stanowiła impuls do podjęcia badań. Choroby Alzheimera, Parkinsona i stwardnienia rozsianego stały się źródłem dogłębnej analizy, a zwłaszcza wpływ wymienionych chorób na zmiany w cechach identyfikacyjnych pisma ręcznego. Wzięłam pod uwagę te konkretne choroby i dolegliwości, jakie one powodują, aby móc przedstawić różnice grafizmów wynikających z choroby, po porównaniu z pismem, kiedy choroba nie poczyniła degradacji w organizmach osób aktualnie chorych. Dodatkową przyczyną podjęcia owego problemu badawczego była chęć zestawienia i przybliżenia informacji medycznych, tak aby oprócz wiadomości stricte prawnych praca została wzbogacona omówieniem niektórych kwestii z medycznego punktu widzenia.

Pierwsza część pracy została poświęcona pismu w ogólności, poczynając od przedstawienia pojęcia dokumentu, którego pismo jest częścią składową. Przedstawiony został również rozwój procesu pisania na płaszczyźnie onto i filogenetycznej, z uwzględnieniem czynników na nie wpływających i wyjaśnieniem pojęcia pisma patologicznego. W dalszej kolejności rozważony został problem metod, za pomocą których badania pismoznawcze są przeprowadzane. Omówione zostały także metody historyczne i współczesne, stosowane w trakcie wykonywania ekspertyzy z uwzględnieniem metod badania podpisów i paraf oraz rozwijającej się coraz prężniej analizy językowej i treściowej badanego dokumentu. W kolejnych rozdziałach zostały zaprezentowane zagadnienia medyczne, odnoszące się do procesu tworzenia pisma z uwzględnieniem anatomii i fizjologii człowieka, oraz przedstawione zostały istotne dane dotyczące deficytów poznawczych zarówno językowych, jak i graficznych w chorobach Alzheimera, Parkinsona i stwardnienia rozsianego.

W drugiej części pracy - w ramach tzw. części praktycznej - przeprowadzone zostały badania empiryczne pisma osób z chorobami: Alzheimera, Parkinsona i stwardnienia rozsianego w celu określenia wpływu niniejszych chorób na zmiany w cechach identyfikacyjnych pisma ręcznego. Materiał poglądowy w postaci zestawienia badanych cech opisowych również zamieszczony został w pracy. Badany problem jest niewątpliwie bardzo szeroki, a trudności identyfikowania człowieka na podstawie jego wytworu graficznego wynikają z czynników dezorganizujących proces pisania, zależnych od stanu organizmu. Sformułowanie kilku pytań na wstępie badań - a dotyczących możliwości porównania grafizmów sprzed i z czasu choroby, możliwości dokonania identyfikacji osoby na podstawie jej pisma z czasu choroby oraz wskazanie ewidentnych cech, które są charakterystyczne dla konkretnego zaburzenia - oraz odpowiedź na nie, pozwoliła zaprezentować i usystematyzować informacje, które uzyskane zostały po przeprowadzeniu badań w ramach zgromadzonych próbek pisma. Ostatni rozdział poświęcony został problematyce wykorzystania badań pisma w procesie dowodzenia.

Zagadnienia poruszane w niniejszej pracy a dotyczące wpływu choroby Alzheimera, Parkinsona i stwardnienia rozsianego na zmiany w cechach identyfikacyjnych pisma ręcznego stanowią połączenie dwóch ważnych dyscyplin naukowych: kryminalistyki i medycyny, gdyż jak już zostało to zaznaczone na początku - badania pismoznawcze powinny i najczęściej mają charakter interdyscyplinarny. Medycyna pełni rolę służebną w stosunku do prowadzonych badań kryminalistycznych, ale ta zależność również działa w drugą stronę, kiedy to kryminalistyka pozostaje na usługach medycyny. Dlatego też omawianie problematyki zaburzeń pisma w konsekwencji zaistnienia czynników chorobowych nie może odbywać się w oderwaniu od podstawowych informacji medycznych uzupełniających wiedzę w tym zakresie.