Mariański Adam (red.), Doradca podatkowy podczas kontroli skarbowej

W kontrolach prowadzonych przez organy kontroli skarbowej istotną rolę pełnią pełnomocnicy kontrolowanych podmiotów. Najczęściej są nimi podmioty zajmujące się profesjonalnie taką reprezentacją: doradcy podatkowi, adwokaci oraz radcowie prawni. Szczególną rolę pośród tych zawodów zaufania publicznego pełnią doradcy podatkowi. Po pierwsze, zajmują się oni głównie zagadnieniami związanymi z prawem podatkowym, obejmującymi również kontrole. Po drugie, doradzając w zakresie prawa podatkowego bądź prowadząc księgi podatkowe, stają się naturalnymi adresatami próśb kontrolowanych podatników o asystowanie w trakcie kontroli skarbowej (kontroli podatkowej i postępowania podatkowego).

Współczesne prawo podatkowe cechuje się wyjątkowym stopniem skomplikowania. Dotyczy to zarówno prawa materialnego, jak i przepisów proceduralnych. Dlatego profesjonalna reprezentacja w trakcie kontroli ma szczególne znaczenie dla zachowania praw podatników.

Należy pamiętać, iż w modelu samoobliczenia podatku oraz obliczenia płatniczego obowiązek prawidłowej oceny stanu faktycznego, a następnie subsumpcji do określonej normy prawa materialnego spoczywa na podatniku (płatniku). Organy podatkowe (skarbowe) koncentrują swoją aktywność na kontroli przestrzegania prawa podatkowego przez te podmioty. Dlatego istotne jest profesjonalne wsparcie kontrolowanych podmiotów co do prawidłowości obliczenia i zadeklarowania zobowiązań podatkowych.

Obowiązujące przepisy proceduralne cechuje ponadto znaczne rozbudowanie i rozczłonkowanie w licznych aktach prawnych. W przypadku kontroli skarbowej zastosowanie znajdą aż trzy ustawy regulujące aspekty proceduralne: ustawa o kontroli skarbowej, ordynacja podatkowa oraz ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Poprzez wzajemne odesłania pomiędzy tymi aktami regulacje te stały się na tyle skomplikowane, że trudno znaleźć prawidłową odpowiedź w przypadku wielu zagadnień proceduralnych.

Można ponadto zaobserwować wiele przykładów omijania obowiązujących regulacji, aby usprawnić pracę kontrolującym. Organy kontroli skarbowej nie przestrzegają zwłaszcza przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, podejmując niejednokrotnie działania sprzeczne z prawem.

Uwzględniając powyższe uwarunkowania należy wskazać, iż celem niniejszego opracowania jest wyjaśnienie zasad prowadzenia kontroli skarbowej, ze szczególnym podkreśleniem roli doradców podatkowych uczestniczących w kontroli skarbowej w charakterze pełnomocników.

Autorzy