Ścierska Ewa (red.), Ceny transferowe. Lokalna i grupowa dokumentacja podatkowa oraz inne obowiązki sprawozdawcze

Zagadnienia związane z podatkowymi aspektami funkcjonowania grup przedsiębiorstw, szczególnie tych o międzynarodowym zasięgu, nabierają obecnie niezwykle istotnego znaczenia. W szczególności należy zwrócić uwagę na wzmożoną aktywność organizacji międzypaństwowych, wyrażającą się w proponowaniu szeregu rozwiązań dotyczących podmiotów powiązanych. Prym wiedzie w tym Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), która w porozumieniu z państwami tworzącymi grupę G20 w 2013 r. podjęła się wypracowania standardów służących przeciwdziałaniu zjawisku erozji podstawy opodatkowania oraz transferu zysków. Już w 2015 r. opublikowano raporty końcowe z prowadzonych prac. Część z nich dotyczy wyłącznie sfery cen transferowych. Jak istotne znaczenie mają te regulacje dla kształtowania rozwiązań prawnych w poszczególnych krajach, widać wyraźnie na przykładzie Polski. Oparte na nich przepisy ustawodawca włączył do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i – odpowiednio – do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nowelizacją z dnia 9 października 2015 r.

Wprowadzone do polskiego porządku prawnego zmiany, wchodzące zasadniczo w życie z dniem 1 stycznia 2017 r., w największym stopniu dotyczą kwestii sposobu prezentowania organom podatkowym relacji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Wzorując się na międzynarodowych propozycjach, przewidują znaczne rozszerzenie dotychczasowych obowiązków w zakresie dokumentacji podatkowej, której jednocześnie nadana została określona struktura. Pierwszy podstawowy dokument opracowywany przez podatnika prezentować ma informacje o jego transakcjach z kontrahentami powiązanymi (tzw. dokumentacja podatkowa lokalna). W dalszej kolejności wymagany może być zbiór danych o grupie krajowej czy międzynarodowej, której jest on częścią bezpośrednio bądź jako wspólnik spółki osobowej (tzw. dokumentacja podatkowa grupowa). Trzeci stopień dokumentacji podatkowej stanowi raportowanie według krajów, opracowywane przez podmioty dominujące grup kapitałowych o odpowiedniej skali działalności, wyrażonej skonsolidowanymi przychodami. Zakres wymogów, jakie od 2017 r. spoczną na danym podatniku, jest uzależniony od wielu czynników, głównie związanych z rozmiarami prowadzonej działalności gospodarczej. Proces ich identyfikacji, w świetle znowelizowanych przepisów, jawi się jako niezwykle skomplikowany, z uwagi na liczbę kryteriów, jakie narzuca ustawodawca, ale nade wszystko z powodu mało przejrzystego sposobu sformułowania przepisów i braku definicji stosowanych w nich pojęć. Co istotne, znowelizowane przepisy przewidują sporządzenie dokumentacji podatkowej nie później niż do dnia upływu terminu określonego dla złożenia rocznego zeznania podatkowego, co wymagać będzie od zobowiązanych do jej przygotowania planowania i koordynacji działań w taki sposób, aby móc sprostać temu obowiązkowi.

Niniejsza publikacja jako pierwsza na rynku wydawniczym omawia w sposób kompleksowy zmiany przepisów, które wejdą w życie od dnia 1 stycznia 2017 r., ze zwróceniem uwagi na kwestie mogące być źródłem rozbieżności interpretacyjnych, a w efekcie potencjalnych sporów z organami podatkowymi.

Publikacja obejmuje dziewięć rozdziałów, które składają się na dwie zasadnicze części. Pierwsza z nich to rozważania na temat możliwych kierunków interpretacji znowelizowanych przepisów w zakresie obowiązków dokumentacyjnych i sprawozdawczych, które zobrazowane zostały licznymi przykładami. Szczególnie dogłębnie potraktowana została tu kwestia nowego elementu dokumentacji podatkowej, który część podatników będzie zobligowana w niej zamieszczać, a mianowicie analizy danych porównawczych. Drugą kluczową część opracowania stanowią przykłady dokumentacji podatkowej: lokalnej i grupowej, będące propozycją zastosowania nowych rozwiązań do typowych transakcji, jakie występują między podmiotami powiązanymi.

Rozdział 1 stanowi szerokie omówienie źródeł międzynarodowych regulacji dotyczących cen transferowych, proponowanych zarówno przez OECD, jak i przez Unię Europejską. Ze względu na presję, by doprowadzić do unifikacji rozwiązań w poszczególnych krajach, znajomość tych zagadnień pozwoli lepiej zrozumieć i zastosować znowelizowane zapisy ustawy.

Kolejne dwa rozdziały niniejszego opracowania to poszukiwanie odpowiedzi na pytania: jakie podmioty zobligowane będą do tworzenia dokumentacji podatkowej, uwzględniając kwestię odpowiedniej skali działalności i istnienia powiązań (kryterium podmiotowe) oraz jakie relacje będą uznane za kwalifikujące się do ujęcia w dokumentacji lokalnej (zakres przedmiotowy).

W rozdziale 4 zostały scharakteryzowane elementy dokumentacji podatkowej lokalnej, a w sposób szczególny budzące wątpliwości sformułowania przepisów regulujących metodę i sposób kalkulacji dochodu (straty) oraz opis danych finansowych, pozwalających na porównanie rozliczeń z danymi wynikającymi z zatwierdzonego sprawozdania finansowego.

Zdefiniowanie podmiotów zobligowanych do włączenia do dokumentacji podatkowej lokalnej analiz danych porównawczych, wskazanie źródeł, z jakich należy czerpać informacje niezbędne do ich przeprowadzenia, omówienie etapów tego procesu oraz czynników porównywalności to tematy poruszane w kolejnym rozdziale niniejszej publikacji. Właściwe przygotowanie tej części dokumentacji wymaga swobodnego poruszania się w tematyce metod szacowania dochodu, stąd też zostały one omówione, w kolejnej części, w sposób, który ułatwi ocenę stosowanych przez dany podmiot lub grupę kapitałową rozwiązań w kontekście potencjalnych ryzyk, jakie mogą wynikać z braku przemyślanej polityki cen transferowych.

Rozdział 7 poświęcony został dokumentacji podatkowej grupowej. Opisane w nim zostały zarówno okoliczności, w których materializuje się obowiązek dołączenia do dokumentacji lokalnej informacji o grupie podmiotów powiązanych, jak i poszczególne jej elementy.

Rozważania teoretyczne zamyka analiza dodatkowych obowiązków sprawozdawczych, takich jak raportowanie według krajów, uproszczone sprawozdanie czy oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji. Mając na uwadze przygotowanie do tak istotnych zmian, zaprezentowano harmonogram działań, rekomendowanych celem zapewnienia wywiązania się z wszystkich nowych wymogów.

Część praktyczna to dokumentacja podatkowa, sporządzona na przykładzie producenta sprzedającego swoje wyroby podmiotowi powiązanemu oraz zakupującego usługi o niskiej wartości, a także korzystającego z finansowania. Stanowią one dla niego transakcje mające istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) i jako takie zostały ujęte w części lokalnej. Ponadto przedstawiono informację o grupie podmiotów powiązanych (dokumentację grupową), do której ten przykładowy podatnik przynależy. Przedstawiony materiał może stanowić bazę dla dokumentacji przygotowywanych przez odbiorców niniejszego opracowania bądź punkt odniesienia dla dokumentacji grupowej, którą dysponują.

Publikacja stanowić będzie wsparcie w zidentyfikowaniu zakresu obowiązków oraz sporządzaniu dokumentacji podatkowej zgodnie z modelem wprowadzonym ustawą z dnia 9 października 2015 r. Kompleksowe ujęcie zagadnień gwarantuje, że będzie ona przydatnym źródłem wiedzy zarówno dla kadry menedżerskiej, specjalistów ds. finansów i księgowości, praktyków prawa podatkowego, jak i dla osób odpowiedzialnych za tworzenie dokumentacji podatkowej. Jednocześnie autorzy wyrażają nadzieję, że będzie głosem w rozpoczynającej się dyskusji nad sposobem interpretacji oraz oceną wprowadzonych zmian.

Autorzy

Niniejsza część publikacji ma na celu zaprezentowanie przykładowej dokumentacji podatkowej lokalnej (local file) oraz grupowej (master file) dla polskiego podatnika Automotive Poland Sp. z o.o. Jest to spółka o profilu produkcyjnym, sprzedająca wyroby wyłącznie na rzecz podmiotu powiązanego – Automotive GmbH.

(1) Rok podatkowy objęty dokumentacją: 1 stycznia 2017 r. – 31 grudnia 2017 r. (pierwszy rok obowiązywania nowych wymogów).

(2) Dane finansowe Automotive Poland Sp. z o.o. istotne dla weryfikacji obowiązków w zakresie dokumentacji podatkowej oraz innych obowiązków sprawozdawczych, dotyczące roku 2016, są następujące:

(3) Dane finansowe Automotive Poland Sp. z o.o. istotne dla weryfikacji obowiązków w zakresie dokumentacji podatkowej oraz innych obowiązków sprawozdawczych, dotyczące roku 2017, są następujące:

(4) Kurs euro, obowiązujący w ostatnim dniu roboczym roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, którego dotyczy dokumentacja podatkowa (za który składane będzie sprawozdanie): 1 EUR = 4,00 PLN.

Weryfikacja obowiązków Automotive Poland Sp. z o.o. w zakresie dokumentacji podatkowej przedstawia się następująco:

Realizacja obowiązków – ramy czasowe:

Niniejszy przykład został opracowany w celach ilustracyjnych. Konieczne było zatem przyjęcie określonego sposobu prezentacji danych, tam, gdzie było to zasadne, w sposób skrótowy lub uproszczony. Nie wpływa to w żaden sposób na przejrzystość i użyteczność proponowanego modelu w pracach nad samodzielnym opracowywaniem dokumentacji podatkowej przez odbiorców publikacji.

Pragniemy zastrzec, że wszelkie dane zawarte w części praktycznej niniejszej publikacji (nazwy, dane adresowe, dane finansowe) są fikcyjne. Ewentualna zbieżność z rzeczywistymi informacjami dotyczącymi istniejących podmiotów nie była przez autorów zamierzona.