Dajnowicz-Piesiecka Diana (red.), Jurgielewicz-Delegacz Emilia (red.), Pływaczewski Emil W. (red.), Badania kryminologiczne a praktyka. Perspektywa krajowa i międzynarodowa

Ogólnopolskie Forum Młodych Kryminologów (OFMK) to cykliczne wydarzenie naukowe, które po raz pierwszy zorganizowano w 2016 r. Pomysłodawcą tego rodzaju spotkań, wpisujących się już na stałe w naukowy harmonogram kryminologów zarówno z kraju, jak i ze świata, jest prof. dr hab. dr h. c. Emil W. Pływaczewski , który dostrzegł palącą potrzebę zainicjowania w Polsce regularnych spotkań naukowych, stwarzających możliwość wymiany doświadczeń i omawiania wyników badań młodych naukowców, ekspertów oraz praktyków zainteresowanych i zawodowo związanych z kryminologią. W rezultacie powołał do życia Ogólnopolskie Forum Młodych Kryminologów, czyniąc z tej inicjatywy miejsce merytorycznej wymiany informacji i prezentowania osiągnięć naukowych z zakresu badań nad przestępczością i patologiami społecznymi.

W organizacji OFMK od samego początku biorą udział prof. dr hab. Ewa M. Guzik-Makaruk, prof. dr hab. Katarzyna Laskowska i dr hab. Wojciech Filipkowski, prof. UwB – jako komitet naukowy konferencji, dr Diana Dajnowicz-Piesiecka i dr Emilia Jurgielewicz-Delegacz – jako koordynatorki oraz mgr Aleksandra Stachelska – jako sekretarz. Dzięki współpracy członków Białostockiej Szkoły Kryminologii od kilku lat kryminologiczne środowisko naukowe ma możliwość prowadzić kilkudniowe dyskusje o współczesnych wyzwaniach i potrzebach badawczych w obszarze kryminologii oraz innych nauk z nią powiązanych.

Trud organizacji Ogólnopolskiego Forum Młodych Kryminologów podjęto także w 2020 r. Czas ten był zdominowany przez pandemię COVID-19, przez co stanowił wyzwanie dla organizacji życia społecznego oraz szkolnictwa wyższego. Pandemia zdezorganizowała codzienność ludzi na całym świecie, wywołując przy tym takie emocje jak strach, dezorientacja, zniecierpliwienie czy tęsknota za normalnym życiem.

Dzięki ciągłemu monitorowaniu skali zagrożenia koronawirusem w Polsce, uwzględnieniu wszelkich możliwych środków ostrożności oraz zachowaniu zasad bezpieczeństwa higieniczno-sanitarnego, III edycja Ogólnopolskiego Forum Młodych Kryminologów odbyła się w Białymstoku w dniach 23–25.09.2020 r. pod hasłem „Badania kryminologiczne a praktyka – perspektywa krajowa i międzynarodowa”. Dotychczasowym miejscem obrad były pomieszczenia audytoryjne Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, jednak ze względu na obostrzenia sanitarne trzecia edycja konferencji została zorganizowana w Hotelu Podlasie w Białymstoku .

Wydarzenie było inne niż wcześniejsze OFMK nie tylko ze względu na pandemiczne okoliczności. III edycja Forum pokazała, że przedmiotowa konferencja cieszy się coraz większą renomą w polskim i międzynarodowym środowisku naukowym oraz w przestrzeni pozaakademickiej, a także utrwaliła się już w tradycji badaczy z obszaru nauki kryminologii. Wyrazem uznania inicjatywy naukowej, jaką jest Ogólnopolskie Forum Młodych Kryminologów, było objęcie jej trzeciej edycji zaszczytnym wyróżnieniem w postaci Honorowego Patronatu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy . Była to pierwsza konferencja objęta honorowym patronatem Prezydenta RP na Uniwersytecie w Białymstoku .

Konferencja i podejmowane podczas niej naukowe, a jednocześnie doniosłe społecznie zagadnienia zostały docenione również przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – konferencję dofinansowano bowiem z programu „Doskonała Nauka” Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wspierającego jednostki organizacyjne działające na rzecz upowszechniania nauki w realizacji projektów mających na celu prezentację osiągnięć naukowych, w tym najnowszych wyników badań naukowych lub prac rozwojowych, poprzez organizację konferencji naukowych oraz wydawanie monografii naukowych. Finansowego wsparcia udzieliło również Województwo Podlaskie w związku z promocją województwa podczas wydarzenia.

W konferencji uczestniczyło liczne grono naukowców z Polski, jak również z zagranicy. Zgłoszono 115 propozycji wystąpień z 40 krajowych oraz zagranicznych jednostek naukowych, z czego komitet naukowy wyłonił 70 propozycji referatów . Część z nich stanowiła punkt wyjścia dla pogłębienia i rozbudowania rozważań podjętych podczas Forum, które zostały utrwalone w postaci rozdziałów niniejszej monografii pt. „Badania kryminologiczne a praktyka – perspektywa krajowa i międzynarodowa. Criminological research and practice – national and international perspective”.

Wypada w tym miejscu przypomnieć, że obie wcześniejsze edycje Ogólnopolskiego Forum Młodych Kryminologów również wieńczyły opracowania składające się z artykułów powstałych na podstawie prelekcji zaprezentowanych podczas konferencji. Pierwsza publikacja z cyklu OFMK, zatytułowana „Współczesna przestępczość i patologie społeczne z perspektywy interdyscyplinarnych badań kryminologicznych” opublikowana została w 2017 r. , zaś druga, pt. „Przestępczość XXI wieku. Szanse i wyzwania dla kryminologii” ukazała się w 2019 r.

W oddawanej w Państwa ręce publikacji tym razem znajdują się artykuły naukowe autorstwa uczestników III edycji Ogólnopolskiego Forum Młodych Kryminologów. Celem powstania niniejszej książki było poszerzenie wiedzy naukowej dotyczącej praktycznych aspektów prowadzenia badań kryminologicznych z perspektywy krajowej i międzynarodowej. Dlatego wśród Autorów znaleźli się naukowcy z Polski oraz zagranicy, a mianowicie z Niemiec (Uniwersytet Europejski Viadrina we Frankfurcie nad Odrą), Szwajcarii (Uniwersytet w Bernie), Włoch (Uniwersytet w Mediolanie), a także z Austrii (Uniwersytet w Wiedniu, Academic Council of the United Nations System).

Artykuły opublikowane w monografii prezentują wyniki badań, które miały charakter interdyscyplinarny, bowiem uwzględniają różne perspektywy, w tym: prawną, socjologiczną, historyczną, psychologiczną, pedagogiczną, medyczną. Wśród zagadnień poruszonych przez Autorów rozdziałów niniejszego opracowania znalazły się m.in.: diagnoza przestępczości w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyki poszczególnych kategorii przestępstw i ich sprawców, przestępczość nieletnich, instytucja recydywy, problematyka narkomanii, alkoholizmu oraz nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieży, patologie społeczne. Niektóre z tekstów dotyczą obecnych w przestrzeni społecznej zjawisk oraz zachowań wywołujących dynamiczne, nieraz skrajnie odmienne dyskusje i opinie, takich jak np. LGBT czy mniejszości narodowe.

Artykuły zostały przygotowane zarówno przez młodych kryminologów, jak i badaczy o uznanym dorobku naukowym z zakresu nauk penalnych. Należy wskazać, że eksperci z obszaru kryminologii i prawa karnego po raz pierwszy w historii OFMK uświetnili tę konferencję swoimi wystąpieniami w specjalnym, inaugurującym obrady konferencyjne panelu, którego przewodni temat brzmiał: „Current Problems of the Penal Law and Criminology. Aktualne Problemy Prawa Karnego i Kryminologii”. Panel ekspercki stanowił wyraz uznania wobec imponującego dorobku naukowych autorytetów młodych kryminologów. Wśród uczestników Forum było bowiem wielu młodych naukowców, którzy zgłosili swój udział w konferencji nie tylko w celu zaprezentowania własnych osiągnięć naukowych, ale przede wszystkim by uczyć się i inspirować najlepszymi polskimi i zagranicznymi ekspertami w zakresie nauki kryminologii. Nazwa panelu eksperckiego stanowiła nawiązanie do serii książek „Current Problems of the Penal Law and Criminology. Aktuelle Probleme des Strafrechts und der Kriminologie” zapoczątkowanej w 1998 r. przez prof. dr. hab. dr. h.c. Emila W. Pływaczewskiego . Ostatni, dziewiąty tom serii, wydany w 2019 r. pod redakcją naukową Profesora E.W. Pływaczewskiego oraz Profesor E.M. Guzik-Makaruk, stanowi zbiór artykułów naukowych z zakresu prawa karnego oraz kryminologii autorstwa kryminologów o dorobku uznanym w międzynarodowym środowisku naukowym pochodzących z jednostek naukowych z Australii, Austrii, Białorusi, Chin, Czech, Grecji, Japonii, Portugalii, Polski, Niemiec, Rosji, RPA, Słowacji, Turcji, USA, Wielkiej Brytanii, Finlandii, Ukrainy i Holandii .

Jako redaktorzy naukowi przedkładanej Państwu publikacji mamy nadzieję, że będzie ona stanowić nowatorski wkład w rozwój i popularyzowanie wiedzy z zakresu kryminologii, prawa karnego, socjologii, pedagogiki, a także innych nauk pokrewnych i funkcjonalnie związanych z problematyką przestępczości oraz patologii społecznych. Na podkreślenie zasługuje to, że opracowanie jest przykładem międzypokoleniowej współpracy naukowej, ponieważ powstało dzięki młodym naukowcom oraz badaczom reprezentującym bardziej doświadczone pokolenie kryminologów i karnistów.

W tym miejscu pragniemy podziękować Naszemu Przyjacielowi, Panu Profesorowi Bogusławowi Sygitowi, który zgodził się zrecenzować prace opublikowane w niniejszym tomie. Jego cenne rady i wskazówki przyczyniły się do wzmocnienia merytorycznego poziomu przygotowanej monografii.

Emil W. Pływaczewski

Diana Dajnowicz-Piesiecka

Emilia Jurgielewicz-Delegacz