Dukiet-Nagórska Teresa, Autonomia pacjenta a polskie prawo karne

Monografie
Opublikowano: Oficyna 2008
Rodzaj:  monografia
Autor monografii:

Autonomia pacjenta a polskie prawo karne

Autor fragmentu:

Zamiast wstępu

Impulsu dla podjęcia tematu uwidocznionego w tytule dostarczyły osobiste doświadczenia związane z byciem pacjentem, a także doświadczenia moich bliskich. Można je w dużym skrócie ująć następująco:

zmiana modelu uprawiania medycyny z paternalistycznej na partnerską nie przebiega ani łatwo, ani szybko. Pacjent nadal niejednokrotnie traktowany jest przedmiotowo, zaś jego prawo do samostanowienia odbierane jest jako utrudnienie, które trzeba pokonać, sprowadzając problem do wymiaru czysto formalnego. Jest to zastanawiające skoro prawo do wyrażania przez pacjenta zgody na podejmowane wobec niego interwencje medyczne i prawo sprzeciwiania się im ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.), expressis verbis, uregulowała kilkanaście lat temu, zaś późniejsza ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943 z późn. zm.), w pewnym sensie, wzmocniła je, normując - dość szczegółowo - obowiązki lekarza związane z prawem pacjenta do samostanowienia.

Istniejący stan rzeczy sprawił, że nasunęło się podstawowe pytanie o jego przyczynę. Próba znalezienia na nie odpowiedzi zrodziła konieczność przeanalizowania obowiązującego stanu prawnego pod kątem jego przydatności dla zapewnienia poszanowania prawa do samostanowienia w relacji pacjent-personel medyczny, co stanowi podstawę rozważań o zasadności i kształcie kryminalizacji naruszeń autonomii pacjenta przeprowadzonej w art. 192 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) - które stanowią finalny cel tej pracy.

Nie jest podjęta ani problematyka błędu medycznego, ani eksperymentu medycznego, gdyż ich specyfika wymaga poświęcenia tym zagadnieniom osobnych monografii, ponadto zdecydowana większość problemów związanych z odpowiedzialnością karną za błąd medyczny została już w polskim piśmiennictwie wyjaśniona.

Autor fragmentu:

RozdziałI.
Zgoda pacjenta lub innego podmiotu uprawnionego jako warunek legalności działania lekarza

1.Uwagi wprowadzające

Zasadą jest podejmowanie czynności lekarskich (leczniczych i nieleczniczych) za zgodą uprawnionej osoby (pacjenta lub osoby uprawnionej do występowania w jego imieniu), zatem zgoda stanowi jeden z wyznaczników legalności czynności lekarskich - art. 19 ust. 1 pkt 3 u.z.o.z. statuuje uprawnienie pacjenta do wyrażania zgody na podejmowane względem niego interwencje medyczne, a także uprawnienie do odmowy poddania się im. Ustawodawstwo przewiduje jednakże ich realizację także bez zgody, a nawet przy sprzeciwie. Wobec powyższego musi być postawione pytanie o prawnokarne konsekwencje braku wymaganej zgody przy podjęciu przez lekarza działania bądź zaniechania interwencji w związku z odmową poddania się działaniu, choć prawo nakazywało lekarzowi aktywność mimo takiego stanu rzeczy. Rozpoznania wymaga także sytuacja niemożności uzyskania stanowiska uprawnionego podmiotu, co skłaniać może lekarza tak do samodzielności w podejmowaniu decyzji, jak i rezygnacji z przeprowadzenia czynności.

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX