Partyk Aleksandra, Zależność art. 138 k.r.o. i 840 k.p.c. w kontekście dochodzenia obniżenia wysokości rat alimentacyjnych

W praktyce sądów rodzinnych niezwykle problematycznym zagadnieniem jest wzajemna korelacja przepisów art. 138 k.r.o. i art. 840 k.p.c. oraz przyjęcie właściwej podstawy prawnej, gdy powód w taki sposób formułuje pozew, iż trudno jest ustalić czy zmierza on do obniżenia alimentów, czy też do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Judykatura stoi na stanowisku, że powództwa te nie są konkurencyjne. Przyjmuje się, że żądanie zmiany wysokości rat alimentacyjnych może być oparte jedynie na podstawie art. 138 k.r.o. - co prowadzi do ingerencji w sam obowiązek alimentacyjny, natomiast w trybie art. 840 k.p.c. można jedynie przeciwdziałać egzekucji, nie ingerując jednak w sam stosunek materialnoprawny. Wybór właściwej drogi należy do powoda, zależnie od okoliczności faktycznych sprawy. Wskazuje się jednak również, że w przypadkach wątpliwych to rolą sądu jest ustalenie rzeczywistych zamiarów powoda, skoro spoczywa na nim obowiązek stosowania właściwego prawa materialnego. Dostrzec można także pogląd, iż zredagowanie rozstrzygnięcia o zmianie obowiązku alimentacyjnego w taki sposób, jak gdyby sąd orzekał o pozbawieniu tytułu wykonawczego wykonalności, może zostać zaaprobowane, jeżeli uzasadnienie tego wyroku wskazuje, że w rzeczywistości sąd orzekał na podstawie art. 138 k.r.o. Orzecznictwo stoi również na stanowisku, że z racji podobieństw obu roszczeń, nie jest wykluczone udzielenie zabezpieczenia powództwa o obniżenie lub uchylenie alimentów, poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Podkreśla się również znaczenie prawidłowego sformułowania żądania pozwu z punktu widzenia właściwości miejscowej sądu.