Partyk Aleksandra, Zakres działania przez sąd z urzędu w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku

W orzecznictwie utrwalił się pogląd, zgodnie z którym sąd z urzędu ustala, kto jest spadkobiercą, co oznacza, że nie jest związany wnioskami i twierdzeniami stron w tej materii, lecz kwestię tę ocenia samodzielnie, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Sąd może w tym zakresie nakładać obowiązki dowodowe na strony, lecz powinien także wykazywać się odpowiednią inicjatywą dowodową z urzędu. Natomiast w przypadku gdy spadkodawca pozostawił testament, dostrzec można dwie koncepcje zakresu działania sądu ex officio. Według pierwszej z nich sąd ma obowiązek ustalenia ważności i skuteczności testamentu, gdyż ma to znaczenie dla kręgu spadkobierców, a co za tym idzie, również postępowanie dowodowe na te okoliczności sąd powinien prowadzić z własnej inicjatywy. Według drugiej z nich na sądzie spoczywa jedynie obowiązek ustalenia, czy testament został sporządzony i czy spełnia wymagania formalne, nie musi natomiast sąd badać ważności i skuteczności testamentu, jeżeli nie zgłoszono w tym zakresie zarzutów; gdyby zaś zarzuty takie podniesiono, to ciężar ich udowodnienia spoczywa na tym uczestniku postępowania, który je zgłosił.