Grzybowski Tomasz, Wyłączenie organu jednostki samorządu terytorialnego od załatwienia sprawy, w której ta jednostka jest stroną

Mimo że przepisy k.p.a. regulujące instytucję wyłączenia organu oraz pracownika organu nie ulegały zasadniczym zmianom od ponad trzech dekad, nadal nastręczają trudności interpretacyjnych stanowiąc źródło rozbieżności poglądów w orzecznictwie tak istotnych, że wymagały nie tylko uchwał składów powiększonych, ale i wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego. Jednym z wątków tej debaty jest kwestia wyłączenia organu jednostki samorządu terytorialnego od załatwienia sprawy, w której ta jednostka jest stroną. Polaryzacja poglądów w tym zakresie przedstawia się następująco.

Według pierwszego stanowiska, w aktualnym stanie prawnym (po uchyleniu art. 27a k.p.a.) co do zasady brak jest generalnej podstawy normatywnej do wyłączenia organu jednostki samorządowej od rozpatrzenia sprawy, w której jednostce tej przysługuje status strony; w szczególności wykluczone jest posiłkowanie się podstawami wyłączenia pracownika organu określonymi w art. 24 § 1 pkt 1 i 4 k.p.a. Wyjątki we wskazanym zakresie prawodawca ustanawia wprost w ustawach szczegółowych.

Pogląd przeciwny opiera się na założeniu, że we wskazanej wyżej sytuacji organ jednostki samorządu terytorialnego stawałby się sędzią we własnej sprawie, co jest nie do pogodzenia z zasadami demokratycznego państwa prawnego oraz pochodnymi względem niej zasadami, jak zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. Zwolennicy tego nurtu opowiadają się w związku z powyższym za koniecznością wyłączenia organu od orzekania w sprawie dotyczącej interesu prawnego jego jednostki samorządu terytorialnego, w szczególności w oparciu o ww. art. 24 § 1 pkt 1 i 4 k.p.a.