Janczukowicz Krzysztof, Udzielanie pożyczek – rozgraniczanie między VAT a PCC

W polskim systemie podatkowym obowiązuje zasada, którą można najkrócej ująć sformułowaniem: VAT albo PCC. Jej istotą jest to, że dana czynność prawna nie może podlegać obu tym podatkom. Zasada ta określona jest w art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - dalej u.p.c.c. Przepis ten wprowadza od niej pewne wyjątki, ale można je tu pominąć, gdyż niniejsze opracowanie dotyczy tylko pożyczek, a na ich gruncie zasada VAT albo PCC wyjątków nie doznaje. Konkretna pożyczka może więc podlegać tylko jednemu z tych podatków. Któremu?

Od razu trzeba wskazać, iż dla podatników korzystne jest ustalenie, że pożyczka podlega podatkowi VAT, a to ze względu, że jako podlegająca podatkowi VAT jest z niego zwolniona na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - dalej u.p.t.u. W konsekwencji od pożyczki nie trzeba odprowadzać żadnego z tych podatków (PCC ze względu na wyłączenie określone we wspomnianym art. 2 pkt 4 u.p.c.c.)

Wątpliwości dotyczą sytuacji, w których pożyczkodawca jest podatnikiem VAT, ale udzielanie pożyczek nie jest zasadniczym (zwykłym) przedmiotem jego działalności, a więc udzielenie pożyczki albo kilku pożyczek stanowiło dlań czynność incydentalną (okazjonalną). Czy w takim stanie rzeczy można twierdzić, że pożyczka została udzielona w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 u.p.t.u., a więc podlega podatkowi VAT? Jakie okoliczności są tu istotne?