Partyk Aleksandra, Rozumienie pojęcia „świadomość pokrzywdzenia wierzycieli” w rozumieniu art. 527 k.c.

Zgodnie z art. 527 § 1 k.p.c. jedną z przesłanek warunkujących możliwość uwzględnienia skargi paulińskiej jest wykazanie, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia. W orzecznictwie zasadniczo przyjmuje się, że świadomość pokrzywdzenia oznacza pozytywną wiedzę dłużnika, iż określona czynność wiązać się będzie z wyjściem z jego majątku jednego ze składników, co może w konsekwencji pokrzywdzić wierzycieli. Judykatura wskazuje jednocześnie, że pojęcie świadomość dłużnika jest kategorią psychologiczną. Wskazuje się także, że dłużnik może działać również w zamiarze ewentualnym, rozumianym jako „jedynie” swoiste godzenie się na to, że dokonując czynność może doprowadzić do niemożliwości zaspokojenia jego wierzycieli. Zwraca się uwagę, że świadomość dłużnika nie musi być ukierunkowana na chęć pokrzywdzenia konkretnego wierzyciela. Orzecznictwo formułuje wręcz swoiste domniemanie świadomości pokrzywdzenia wierzyciela, które wyłączać może jedynie niepoczytalność dłużnika lub też szczególna sytuacja, w której działanie obiektywnie można ocenić jako nie mające charakteru świadomego. Zauważa się także, że w przypadku dłużników będących osobami prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi świadomość pokrzywdzenia wierzycieli ocenia się przez pryzmat wiedzy organu zarządzającego lub podmiotu prowadzącego sprawy dłużnika.