Partyk Tomasz, Rozłożenie przez sąd zasądzonego świadczenia na raty oraz odroczenie terminu płatności tego świadczenia

Instytucje rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia oraz odroczenia terminu jego płatności, stanowią rozwiązania często stosowane w praktyce sądowej, jako środki ochrony interesów dłużników, którzy (z powodów przez siebie niezawinionych) nie są w stanie jednorazowo uczynić zadość spełnieniu zasądzonego świadczenia, natomiast spłata ratalna lub w późniejszym terminie będzie dla nich realnie dogodniejsza. W orzecznictwie podkreśla się jednak wyjątkowość regulacji art. 320 k.p.c. oraz obowiązek sądu brania pod uwagę nie tylko sytuacji dłużnika, ale również interesów wierzyciela. Wskazuje się też na istotne znaczenie dla korzystania z tej nadzwyczajnej instytucji, charakteru zasądzanego świadczenia, tak by nie premiować dłużników niesolidnych i nie dających gwarancji, że należności, mimo rozłożenia na raty, nie będą realizowane. Przyjmuje się również, że podstawę prawną odroczenia terminu płatności świadczeń stanowi nie art. 320 k.p.c., który wprost tego nie przewiduje, lecz art. 5 k.c. (wykładany de maiori ad minus). Warty odnotowania, jako swoista ogólna dyrektywa, jest pogląd, wedle którego nie jest słuszne oddalanie powództwa z powołaniem się na art. 5 k.c., jeżeli dostateczne dla zaspokojenia żywotnych interesów dłużnika jest – przy uwzględnieniu żądania wierzyciela – skorzystanie z art. 320 k.p.c. Judykatura wskazuje także, że w sprawach działowych art. 320 k.p.c. ulega wyłączeniu w zakresie rozkładania na raty spłat i dopłat, z uwagi na mający charakter legis specialis art. 212 § 3 k.c. Istotne znaczenie praktyczne ma również utrwalona linia orzecznicza wskazująca na dopuszczalność zasądzenia odsetek za czas opóźnienia jedynie do dnia wyroku rozkładającego na raty, a następnie dopiero od daty wymagalności poszczególnych rat do dnia zapłaty.