Wiktor Krzysztof, Wiśniewski Radosław, Początek wymagalności roszczenia o zwrot nakładów na nieruchomość

Roszczenie o zwrot nakładów poczynionych przez posiadacza na nieruchomość powstaje z chwilą ich dokonania. Problematyczne jest natomiast wskazanie momentu jego wymagalności, który to moment wyznacza początek biegu terminu przedawnienia takiego żądania.

Samoistny posiadacz nieruchomości zarówno w dobrej, jak i złej wierze, może domagać się zwrotu nakładów koniecznych, a więc wydatków, których celem jest utrzymanie rzeczy w stanie zdatnym do normalnego korzystania zgodnie z jej przeznaczeniem. Przy czym zakres takiego żądania jest ograniczony zasadami wskazanymi w art. 226 k.c. Zatem samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych, jeśli nie mają one pokrycia w korzyściach z rzeczy. Natomiast samoistny posiadacz w złej wierze może dochodzić jedynie zwrotu nakładów koniecznych, lecz wyłącznie gdy właściciel miałby wzbogacić się bezpodstawnie kosztem posiadacza.

Do innych nakładów zaliczyć można: nakłady użyteczne, czyli nieodpowiadające wyżej określonemu celowi i zmierzające do ulepszenia rzeczy oraz nakłady zbytkowne, czyli nadające jej cech odpowiadających szczególnym upodobaniom posiadacza. Zwrotu tych nakładów może domagać się wyłącznie samoistny posiadacz w dobrej wierze, a więc tylko wówczas, gdy zwiększają one wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi.

Takie uregulowanie doprowadziło do przyjmowania w orzecznictwie różnego momentu wymagalności roszczenia o zwrot nakładów koniecznych i innych. Moment ten ma istotne znaczenie dla początku biegu terminu przedawnienia roszczeń podmiotów publicznych o zwrot nakładów w tzw. sprawach reprywatyzacyjnych, w których dochodzi do zwrotu nieruchomości. Przyjąć należy, że do roszczenia o zwrot nakładów na nieruchomość stosuje się ogólny 10-letni termin przedawnienia. W świetle poglądów judykatury nie sposób jednak jednoznacznie wskazać początku biegu terminu przedawnienia roszczenia o zwrot nakładów koniecznych.