Partyk Aleksandra, Odmowa ustanowienia stronie pełnomocnika z urzędu a ważność postępowania cywilnego

W orzecznictwie ujawniły się rozbieżności odnośnie oceny, czy odmowa uwzględnienia wniosku strony o ustanowienie dla niej pełnomocnika z urzędu prowadzi do nieważności postępowania z uwagi na pozbawienie jej możliwości obrony. Dominuje zapatrywanie, iż skoro sąd nie jest związany wnioskiem strony w tym przedmiocie, a ustanowienie pełnomocnika jest możliwe dopiero, gdy sąd uzna jego udział w sprawie za potrzebny (art. 117 § 5 k.p.c.), to nieuwzględnienie wniosku nie prowadzi do pozbawienia strony możliwości obrony jej interesów. Wyjątek stanowi tu nierozpoznanie wniosku w ogóle. Rozbieżności pojawiają się natomiast w przypadku stron ewidentnie nieporadnych lub zdradzających objawy choroby psychicznej. W takim wypadku jedna z linii orzeczniczych przyjmuje, że dochodzi do pozbawienia takiej strony możliwości realnego przedstawienia swojego stanowiska procesowego, a w konsekwencji do nieważności postępowania. Przeciwny pogląd natomiast przyjmuje, że mimo wszystko nie ma tu nieważności postępowania, bowiem ograniczenie możliwości przedstawiania swych racji, bez względu na przyczynę, nie może być utożsamiane z pozbawieniem strony możności działania z rozumieniu prawnym.