Kudła Jacek, Legalność oraz wadliwość dowodów uzyskanych z wyników czynności operacyjno–rozpoznawczych

W orzecznictwie sądowym można współcześnie zauważyć dwa najważniejsze odmienne poglądy dotyczące wykorzystania dowodów z wyników czynności operacyjno - rozpoznawczych. Istnieje również wiele innych stanowisk sądu związanych z wykorzystaniem czynności operacyjno - rozpoznawczych w procesie karnym w sytuacji, gdy z ich wyników zostanie przeprowadzony dowód w procesie karnym. Dotyczą one różnych aspektów tego wykorzystania, o których mowa w przedstawionej linii orzeczniczej. Wracając do dwóch zasadniczych przeciwstawnych stanowisk sądów, należy przyjąć, że: pierwsze z nich na podstawie obowiązującego przepisu art. 168a k.p.k. pozwala na przyjęcie, że normy prawne tego przepisu nie dotyczą dowodów zebranych w sposób sprzeczny z ustawą oraz nie wprowadzają one nieznanego polskiej procedurze karnej zakazu wykorzystania tzw. „owoców z zatrutego drzewa”. Zatem zwolennicy tego poglądu, dalej sądy przyjmują zgodnie, że należy wszystkie dowody, nawet te pośrednio nielegalne oraz wadliwe, po pierwsze dopuścić, następnie przeprowadzić a dopiero ostatecznie sąd na tej podstawie powinien zadecydować o ich wykorzystaniu czyli o włączeniu lub nie do podstawy wyrokowania. Stanowisko odmienne dotyczy przyjęcia przez sądy, że dowód może zostać uznany za niedopuszczalny, jeżeli został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego przy jednoczesnym naruszeniu przepisów Konstytucji RP np. art. 30, 47, 49 czy 51. W takim przypadku ograniczenia ustawowe wyrażone zwrotem "wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego" (art. 168a k.p.k.) nie ma zastosowania. Zarówno jeden jak i drugi pogląd sądów należy zaliczyć do najwyższej merytorycznej jakości procedowania prawniczego. Współcześnie w dobie zwalczania m.in. przestępczości terrorystycznej wydaje się, że stopniowo pogląd pierwszy będzie zyskiwał przewagę w orzecznictwie sądowym, ponieważ „wykluczenie” a priori nawet dowodu „nielegalnego” lub wadliwego przyniesie w konsekwencji negatywne skutki dla szeroko rozumianego interesu wymiaru sprawiedliwości. Tym bardziej, że ostateczną decyzję o wykorzystaniu dowodu zawsze podejmuje sąd, który w zależności m.in. od istotności i ważności dowodu dokona jego końcowej oceny jako sprzecznego z ustawą. Naturalnie pozostaje konieczność odpowiedniego stosowania zasady natychmiastowego działania norm Konstytucji RP.