Kowalski Radosław, Korzyść i wzbogacenie przy nieodpłatnym świadczeniu a przychód podatkowy osoby fizycznej

Konsekwencje podatkowe w podatku dochodowym otrzymania nieodpłatnego świadczenia od dłuższego czasu budzą wiele kontrowersji i leżą u podstaw sporów pomiędzy przedstawicielami fiskusa a podatnikami. Jak się okazuje, również składy orzekające nie zawsze wyrażają zgodne poglądy co do implikacji podatkowych przekazania osobie fizycznej świadczenia o charakterze nieodpłatnym.

Co do dwóch kwestii sądy są zgodne:

1) dla wystąpienia przychodu z nieodpłatnego świadczenia konieczne jest wystąpienie korzyści i wzbogacenia oraz

2) dla uznania świadczenia za nieodpłatne musi być ono jednostronne (tj. nie może występować żadne świadczenia wzajemne; zob. poniżej pogląd nr 3).

Jak się jednak okazuje, pomimo zgodności co do tez w ich stosowaniu orzecznictwo nie zachowuje spójności.

Bardzo wyraźnie zarysował się spór pomiędzy poglądem, według którego przychód występuje tylko wówczas, gdy osoba fizyczna uzyskuje konkretne świadczenie, które konsumuje, a nie tylko możliwość jego realizacji (zob. poniżej pogląd nr 1), a stanowiskiem, że bez znaczenia jest, czy osoba fizyczna otrzymała konkretne świadczenie, czy tylko realną możliwość jego uzyskania i abstrakcyjne wzbogacenie (por. poniżej pogląd nr 2).

Co ciekawe, niejednokrotnie składy orzekające wyznające różne poglądy posługują się niemal identycznymi argumentami, aby uzasadnić swoje stanowiska.