Piszcz Anna, Wyłączenie niektórych rodzajów porozumień, zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję. Komentarz

Ochrona konkurencji w Polsce jest realizowana zarówno na płaszczyźnie publicznoprawnej, jak i na płaszczyźnie prywatnoprawnej. Zgodnie z art. 1 ust. 1 u.o.k.k. ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Przepis ten – w zestawieniu z tytułem ustawy (ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów) – zdaje się ujmować cele (funkcje) polskiego publicznego prawa konkurencji. Polska ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów łączy różne koncepcje w tym zakresie – ochronę konkurencji i ochronę interesów przedsiębiorców, jak też ochronę interesów konsumentów . W tym miejscu należy zaznaczyć, że w różnych porządkach prawnych w różny sposób są formułowane cele (funkcje) prawa konkurencji . Równolegle do postępującej ekonomizacji prawa konkurencji daje się jednak obserwować odchodzenie od tradycyjnej koncepcji ochrony i rozwoju wolnej konkurencji jako pierwszorzędnego celu prawa konkurencji, któremu towarzyszy cel „dalszy”, osiągany pośrednio poprzez realizację celu podstawowego, w postaci urzeczywistniania interesów konsumentów. Coraz częściej głoszona jest natomiast koncepcja dobra, korzyści czy też interesów konsumentów (consumer welfare) jako podstawowego celu prawa konkurencji, realizowanego bezpośrednio .

Cele (funkcje) polskiego publicznego prawa konkurencji są realizowane poprzez zakaz antykonkurencyjnych koncentracji (kontrolę koncentracji), zakaz praktyk ograniczających konkurencję, tj. porozumień ograniczających konkurencję (art. 6 u.o.k.k.) oraz nadużywania pozycji dominującej (art. 9 u.o.k.k.) . Uzupełnieniem reguł generalnych ochrony konkurencji są sektorowe reguły ochrony konkurencji .

Polskie rozwiązania są wzorowane na prawie konkurencji Unii Europejskiej , co jest konsekwencją członkostwa Rzeczpospolitej Polskiej w Unii Europejskiej. W szczególności zakazy z art. 6 i 9 u.o.k.k. wykazują znaczny stopień podobieństwa do art. 101 i 102 TFUE (do dnia 30 listopada 2009 r. – art. 81 i 82 TWE).

Zarówno w prawie Unii Europejskiej, jak i w prawie polskim, zakaz porozumień ograniczających konkurencję jest zakazem względnym. Ponieważ ustawodawca unijny oraz ustawodawca krajowy dostrzegają, że niektóre porozumienia spełniające przesłanki z (odpowiednio) art. 101 ust. 1 TFUE bądź art. 6 ust. 1 u.o.k.k. nie są w stanie wywoływać skutków antykonkurencyjnych lub mogą generować korzyści (skutki prokonkurencyjne), niwelujące skutki antykonkurencyjne, istnieją regulacje wyłączające określone porozumienia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję.

Po raz pierwszy w dziejach polskiego prawa antymonopolowego możliwość wydania rozporządzeń w sprawie wyłączenia określonych rodzajów porozumień spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję przewidziano w art. 7 ust. 1 u.o.k.k. z 2000 r., który wszedł w życie z dniem 1 kwietnia 2001 r. Przepis ten upoważnił Radę Ministrów (upoważnienie fakultatywne – „Rada Ministrów może”) do wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, porozumień, które przyczyniały się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do postępu technicznego lub gospodarczego, zapewniały nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających stąd korzyści i które nie nakładały na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń niezbędnych do osiągnięcia tych celów oraz nie stwarzały tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów. Zakres spraw do uregulowania, określony w art. 7 ust. 2 u.o.k.k. z 2000 r., obejmował: warunki, jakie muszą być spełnione, aby porozumienie mogło być uznane za wyłączone spod zakazu; klauzule, których występowania w porozumieniu nie uznaje się za naruszenie art. 5 u.o.k.k. z 2000 r.; klauzule, których występowanie w porozumieniu stanowi naruszenie art. 5 u.o.k.k. z 2000 r.; okres obowiązywania wyłączenia.

W oparciu o powyższe upoważnienie wydane zostało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wyłączenia niektórych kategorii porozumień, zawieranych między przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję . Weszło ono w życie z dniem 13 września 2002 r. i obowiązywało do dnia 31 lipca 2007 r.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2007 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień, zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, weszło w życie z dniem 1 sierpnia 2007 r. i obowiązuje do dnia 31 marca 2011 r. Wzorowane jest na rozporządzeniu (WE) nr 358/2003, które wygasło z dniem 31 marca 2010 r. Komisja Europejska w dniu 24 marca 2010 r. przyjęła nowe rozporządzenie (UE) nr 267/2010, które utraci moc z dniem 31 marca 2017 r. Nowe rozporządzenie Komisji wykazuje pewne różnice w stosunku do poprzedniej regulacji. Sektor ubezpieczeniowy nie trwa bowiem w bezruchu, a dotyczące go ustawodawstwo powinno uwzględniać jego przemiany i przekształcenia. Po drugie, z biegiem czasu coraz bardziej udoskonalane i dopracowywane są rozwiązania, które służyć mają ochronie konsumentów nabywających produkty ubezpieczeniowe. O ile motyw 5 preambuły rozporządzenia nr 358/2003 wymienia jako cele rozporządzenia zapewnienie skutecznej ochrony konkurencji i zapewnienie odpowiedniego bezpieczeństwa prawnego przedsiębiorstwom, o tyle motyw 5 preambuły rozporządzenia nr 267/2010 obok tych dwóch celów zawiera wymóg, zgodnie z którym rozporządzenie powinno „równocześnie przynosić korzyści konsumentom”.

Oczekiwać można, że nowe rozporządzenie Rady Ministrów, które obowiązywałoby po dniu 31 marca 2011 r., będzie wzorowane na rozporządzeniu nr 267/2010.

Porozumienia w sektorze ubezpieczeniowym, które mogą mieć wpływ na handel między państwami członkowskimi , należy oceniać z punktu widzenia ich zgodności z rozporządzeniem nr 267/2010. Natomiast porozumienia, które wywołują lub mogą wywoływać skutki jedynie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, poddane są przepisom polskiego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2007 r.

Podstawę wydania rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2007 r. w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień, zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność ubezpieczeniową, spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, stanowi art. 8 ust. 3 u.o.k.k. Przepis ten upoważnił Radę Ministrów (upoważnienie fakultatywne – „Rada Ministrów może”) do wyłączenia określonych rodzajów porozumień spełniających przesłanki z art. 8 ust. 1 u.o.k.k. spod zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 u.o.k.k., biorąc pod uwagę korzyści, jakie mogą przynieść określone rodzaje porozumień. Zakres spraw do uregulowania w rozporządzeniu Rady Ministrów obejmuje:

Uznaniu Rady Ministrów pozostawiono określenie klauzul, których występowania w porozumieniu nie uznaje się za naruszenie art. 6 u.o.k.k.

Natomiast z upoważnienia ustawowego nie wynika uprawnienie Rady Ministrów do wycofania wyłączenia.

Co do art. 6 u.o.k.k. zob. tezę nr 4 niniejszych uwag wstępnych.

Opisane powyżej szczegółowe upoważnienie zawarte w art. 8 ust. 3 u.o.k.k. i mające na celu wykonanie przepisów ustawy określa organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści rozporządzenia, a tym samym spełnia wymogi art. 92 ust. 1 Konstytucji. Dodać należy, że zgodnie z art. 92 ust. 2 Konstytucji organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać innemu organowi swoich kompetencji, o których mowa w art. 92 ust. 1 Konstytucji.

Na gruncie prawa unijnego rzecz przedstawia się nieco odmiennie. Zgodnie z art. 103 ust. 1 TFUE Rada – na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim – wydaje rozporządzenia lub dyrektywy w celu zastosowania zasad ustanowionych w art. 101 i 102 TFUE.

Powyższe przepisy prawa wtórnego (rozporządzenia lub dyrektywy) mają na celu w szczególności:

Swoje kompetencje w zakresie ustanowienia wyłączeń dla sektora ubezpieczeniowego Rada przekazała Komisji rozporządzeniem nr 1534/91 z dnia 31 maja 1991 r. w sprawie stosowania art. 85 ust. 3 traktatu do niektórych kategorii porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych w sektorze ubezpieczeniowym . Z art. 1 rozporządzenia wynika, że Komisja może w drodze rozporządzenia oraz zgodnie z obecnym art. 101 ust. 3 TFUE uznać, że art. 101 ust. 1 TFUE nie stosuje się do kategorii porozumień między przedsiębiorstwami, decyzji związków przedsiębiorstw i praktyk uzgodnionych w sektorze ubezpieczeniowym, których celem jest współpraca w odniesieniu do:

Rozporządzenie Komisji ma określać kategorie porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych, do których się stosuje i w szczególności określać:

Na podstawie powyższego upoważnienia Komisja wydała rozporządzenie nr 267/2010, którym ustanowiła szczegółowe zasady stosowania art. 101 ust. 3 TFUE (a tym samym określiła zakres postanowień art. 101 TFUE) w sektorze ubezpieczeniowym.

Zakaz porozumień ograniczających konkurencję jest zakazem względnym. Ponieważ ustawodawca dostrzega, że niektóre porozumienia spełniające przesłanki z art. 6 ust. 1 u.o.k.k. nie są w stanie wywoływać skutków antykonkurencyjnych lub mogą generować korzyści niwelujące skutki antykonkurencyjne, tworzy system wyjątków od zakazu porozumień ograniczających konkurencję. Należy do nich, po pierwsze, art. 7 u.o.k.k., w świetle którego zakazu porozumień ograniczających konkurencję nie stosuje się – w przypadkach innych niż określone w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i 7 u.o.k.k. – do porozumień zawieranych między:

Dla wyjątku tego nie znajdujemy odpowiednika w przepisach TFUE, jednakże wzór dla powyższego rozwiązania stanowi soft law Komisji – obwieszczenie Komisji w sprawie porozumień o mniejszym znaczeniu, które nie ograniczają odczuwalnie konkurencji na mocy art. 81 ust. 1 TWE (de minimis) , gdzie określa się tzw. progi bagatelności.

Po drugie, art. 8 u.o.k.k. przewiduje wyłączenia dwojakiego rodzaju – wyłączenia indywidualne na podstawie art. 8 ust. 1 u.o.k.k. oraz wyłączenia grupowe, które może wprowadzać Rada Ministrów rozporządzeniem wydanym na podstawie art. 8 ust. 3 u.o.k.k.

W polskiej literaturze przedmiotu T. Skoczny objaśnia istotę tych wyłączeń, kwalifikując je jako instrumenty relatywizacji bądź racjonalizacji zakazów praktyk ograniczających konkurencję . W świetle tej koncepcji relatywizacja zakazu praktyk ograniczających konkurencję oznacza uszczegółowienie przedmiotowych granic obowiązywania tego zakazu w drodze aktów stanowienia lub stosowania prawa przez wyznaczenie przesłanek i warunków, których spełnianie przez podejmowane (zamierzane) praktyki (w tym porozumienia) spowoduje, że nie będą one stanowiły naruszenia zakazu. Instrument relatywizacji zakazu praktyk ograniczających konkurencję stanowią wyłączenia grupowe wprowadzane przez Radę Ministrów w drodze rozporządzeń wydawanych na podstawie art. 8 ust. 3 u.o.k.k. Z kolei racjonalizacja zakazu praktyk ograniczających konkurencję zgodnie z koncepcją T. Skocznego oznacza następcze stwierdzanie nienaruszenia zakazu przez praktyki (w tym porozumienia), w przypadku gdy stosujący je przedsiębiorcy ocenią we własnym zakresie (dokonają samooceny) lub wykażą w postępowaniu przed organem stosującym prawo, że zakaz ten nie ma zastosowania do tych praktyk, ponieważ spełnia przesłanki usprawiedliwiające stosowanie praktyk, określone w normach obowiązującego prawa bądź przez organy stosujące prawo. Instrument racjonalizacji zakazu praktyk ograniczających konkurencję stanowią wyłączenia indywidualne, o których mowa w art. 8 ust. 1 u.o.k.k.

Z art. 8 ust. 1 u.o.k.k. wynika, że zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 u.o.k.k., nie stosuje się do porozumień, które jednocześnie (kumulatywnie) spełniają następujące przesłanki:

Przepis ten wykazuje znaczny stopień podobieństwa do art. 101 ust. 3 TFUE (poprzednio art. 81 ust. 3 TWE), który formułuje przesłanki wyłączeń porozumień spod zakazu z art. 101 ust. 1 TFUE (poprzednio art. 81 ust. 1 TWE). Taki stan rzeczy sprzyja powstawaniu orzecznictwa stosunkowo spójnego z orzecznictwem organów Unii Europejskiej.

Przepis art. 8 ust. 3 u.o.k.k. upoważnia Radę Ministrów do wyłączenia spod zakazu z art. 6 u.o.k.k. takich rodzajów porozumień, co do których Rada Ministrów uzna, że spełniają one przesłanki, o których mowa w art. 8 ust. 1 u.o.k.k. Skutkiem objęcia danego rodzaju porozumień rozporządzeniem Rady Ministrów będzie domniemanie, że porozumienia te spełniają przesłanki z art. 8 ust. 1 u.o.k.k. (o ile oczywiście odpowiadają warunkom wyłączenia przewidzianym w rozporządzeniu) . Zakaz porozumień ograniczających konkurencję nie znajdzie do nich zastosowania, gdyż będą one z mocy prawa uznane za spełniające przesłanki z art. 8 ust. 1 u.o.k.k. Tym samym przedsiębiorcy zawierający porozumienie danego rodzaju nie będą obarczeni ciężarem udowodnienia, że spełnia ono przesłanki z art. 8 ust. 1 u.o.k.k., gdyż spełnianie tych przesłanek przez porozumienia wskazane w rozporządzeniu Rady Ministrów jest implicite zakładane. Zamiast tego wystarczającym będzie przeprowadzenie dowodu, że porozumienie korzysta z wyłączenia grupowego, który to dowód z zasady będzie znacznie mniej skomplikowany. Z uwagi na powyższe mechanizm wyłączeń grupowych może mieć stymulujący wpływ na przedsiębiorców, zarówno działających w pewnych sektorach gospodarki (ubezpieczenia), jak i nienależących do sektorów (sektora) „wyróżnionych” wyłączeniami grupowymi, jako że może zachęcać praktycznie wszystkich przedsiębiorców do kooperacji w ramach niektórych ich projektów (np. w zakresie badań i rozwoju).

W przypadku porozumień, których nie da się zaliczyć do żadnej z kategorii porozumień objętych wyłączeniem na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów, albo które nie spełniają warunków wyłączenia określonych rozporządzeniem Rady Ministrów (np. nie mieszczą się w ekonomicznym progu wyłączenia), przedsiębiorcy mogą korzystać z wyłączenia indywidualnego z art. 8 ust. 1 u.o.k.k., przy czym w myśl art. 8 ust. 2 u.o.k.k. ciężar udowodnienia, że porozumienie spełnia wszystkie przesłanki wyłączenia indywidualnego, spoczywa na przedsiębiorcy.

Podkreślenia wymaga, że do skorzystania z wyłączenia indywidualnego nie jest wymagane uzyskanie ex ante zgody organu kompetentnego w sprawach z zakresu ochrony konkurencji ani nawet uprzednie notyfikowanie organowi zamiaru skorzystania z takiego wyłączenia. Rozwiązanie to koresponduje z rozwiązaniem funkcjonującym na gruncie prawa Unii Europejskiej. Jednakże w przypadku prawa wspólnotowego aż do dnia 30 kwietnia 2004 r. obowiązywało odmienne rozwiązanie legislacyjne (którego do prawa polskiego nigdy nie recypowano ). Zainteresowani przedsiębiorcy zobligowani byli przed zawarciem porozumienia spełniającego przesłanki z art. 81 ust. 3 TWE zgłaszać zamiar zawarcia porozumienia Komisji i oczekiwać na wydanie przez nią aktu stosowania prawa, dokonującego wyłączenia indywidualnego, rozumianego jako ocena spełniania przez porozumienie przesłanek z art. 81 ust. 3 TWE. Zmiany w tym zakresie dokonano z dniem 1 maja 2004 r., kiedy to wspólnotowe prawo konkurencji przeszło istotną reformę decentralizacyjną. W tej dacie weszło w życie rozporządzenie nr 1/2003, którym utworzono „system równoległej właściwości Komisji Europejskiej i organów ochrony konkurencji państw członkowskich” w zakresie stosowania – obecnie – art. 101 i 102 TFUE.

W przypadku gdy w postępowaniu w sprawie praktyk ograniczających konkurencję toczącym się przed Prezesem UOKiK przedsiębiorcy wykażą, że zawarte przez nich porozumienie korzysta z wyłączenia spod zakazu, o którym mowa w art. 6 u.o.k.k., Prezes UOKiK nie wydaje decyzji o niestwierdzeniu stosowania praktyki ograniczającej konkurencję. W przepisach ustawy nie przewidziano możliwości wydania takiej decyzji w postępowaniach przed Prezesem UOKiK. W takim przypadku Prezes UOKiK wyda decyzję w przedmiocie umorzenia postępowania.

Dodać należy, że poza wskazanymi wyżej regulacjami wyłączającymi określone porozumienia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, brak jest na gruncie polskiego prawa antymonopolowego możliwości relatywizacji bądź racjonalizacji zakazu porozumień ograniczających konkurencję. W pełni podzielam wyrażone w doktrynie stanowisko, że w szczególności brak jest w Polsce podstaw do stosowania na wzór amerykański tzw. reguły rozsądku (rule of reason) w procesie stosowania prawa przez Prezesa UOKiK czy sądy (sąd ochrony konkurencji i konsumentów, Sąd Apelacyjny w Warszawie czy Sąd Najwyższy) .

Przepis art. 6 ust. 1 u.o.k.k. statuuje zakaz porozumień, rozumianych jako umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów, uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki bądź też uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych, jeśli celem lub skutkiem porozumień jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. W katalogu przykładowych zakazanych porozumień ograniczających konkurencję umieszczono porozumienia polegające na:

Zgodnie z art. 6 ust. 2 u.o.k.k. porozumienia ograniczające konkurencję są w całości lub w odpowiedniej części nieważne. Natomiast porozumienia objęte wyjątkami od zakazu porozumień ograniczających konkurencję nie są zagrożone ani sankcjami administracyjnymi, ani też sankcją nieważności z art. 6 ust. 2 u.o.k.k. czy innymi sankcjami cywilnymi.

Przed wprowadzeniem przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia wyłączeń określonych rodzajów porozumień spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję, Rada Ministrów zobligowana jest wziąć pod uwagę korzyści, jakie mogą przynieść określone rodzaje porozumień. Innymi słowy, Rada Ministrów zobowiązana jest badać, czy porozumienia danego rodzaju spełniają przesłanki z art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2 u.o.k.k., tj. czy:

Posłużenie się w przesłance pierwszej wyrazem „lub” (dwukrotnie) wskazuje na zastosowanie alternatywy łącznej (nierozłącznej). Oznacza to, że przesłankę pierwszą uważa się za spełnioną, jeśli zaistnieje co najmniej jedna z czterech okoliczności wymienionych w art. 8 ust. 1 pkt 1 u.o.k.k.: przyczynianie się do polepszenia produkcji, przyczynianie się do polepszenia dystrybucji towarów, przyczynianie się do postępu technicznego, przyczynianie się do postępu gospodarczego. Podkreślenia wymaga, że sama redukcja kosztów przedsiębiorców nie da się przyporządkować do żadnej z wymienionych okoliczności .

W ramach przesłanki drugiej należy zbadać, czy dany rodzaj porozumień przyniesie korzystne skutki dla innych uczestników rynku, np. w postaci obniżki cen, poprawy jakości towarów bądź usług, usprawnienia (unowocześnienia) obsługi klientów , wzbogacenia oferty produktowej o nowe produkty lub zwiększenia liczby punktów sprzedaży rozszerzającego po stronie konsumentów możliwości wyboru . Do uznania, że przesłanka druga jest spełniona, konieczne będzie stwierdzenie, że korzyści z danego rodzaju porozumień będą dzielone pomiędzy przedsiębiorców będących ich stronami i innych uczestników rynku .

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby rozporządzeniem objąć porozumienia, które nie tylko spełniają przesłanki z art. 8 ust. 1 pkt 1 i 2 u.o.k.k., ale również mogą przynosić inne korzyści (np. mogą przynieść pozytywne skutki dla środowiska naturalnego czy dla przeciwdziałania bezrobociu itd.).

Rozporządzenia Rady Ministrów wydawane na podstawie art. 8 ust. 3 u.o.k.k. nie zawierają preambuły, typowej dla rozporządzeń Komisji Europejskiej w sprawie wyłączeń grupowych. W przypadku tych ostatnich preambuła jest miejscem, w którym można poszukiwać informacji o tym, jakie korzyści, mogące wyniknąć z określonych rodzajów porozumień, brała pod uwagę Komisja przy wydaniu rozporządzenia. W preambule rozporządzenia nr 267/2010, o korzyściach płynących z pewnych kategorii porozumień mowa jest kilkakrotnie. I tak w motywie 9 preambuły stwierdza się, że współpraca między zakładami ubezpieczeń lub w ramach związków przedsiębiorstw przy zbieraniu informacji (co może obejmować również pewne obliczenia statystyczne) umożliwiających kalkulację przeciętnego kosztu ubezpieczenia od określonego ryzyka w przeszłości lub, w przypadku ubezpieczeń na życie, tabel wskaźników śmiertelności lub częstotliwości występowania chorób, wypadków i kalectwa, umożliwia wzbogacenie wiedzy o rodzajach ryzyka i ułatwia poszczególnym zakładom oszacowanie ryzyka, co może ułatwiać wejście na rynek, a tym samym być korzystne dla konsumentów. To samo odnosi się do wspólnych badań nad prawdopodobnym oddziaływaniem okoliczności zewnętrznych, które mogą mieć wpływ na częstotliwość lub skalę roszczeń lub rentowność różnego rodzaju inwestycji. Z kolei w myśl motywu 17 preambuły w przypadku tych rodzajów ryzyka, które nie są nowe, grupy koasekuracyjne i koreasekuracyjne powodujące ograniczenie konkurencji mogą w pewnych ograniczonych okolicznościach przynosić korzyści uzasadniające wyłączenie na mocy art. 101 ust. 3 TFUE, nawet gdyby możliwe było zastąpienie ich dwoma lub większą liczbą konkurujących ubezpieczycieli, np. mogą one umożliwiać swoim przedsiębiorstwom uczestniczącym zdobywanie niezbędnego doświadczenia w przedmiotowym sektorze ubezpieczeniowym lub mogą pozwolić na osiąganie oszczędności w zakresie kosztów lub obniżanie składek komercyjnych poprzez wspólną reasekurację na korzystnych warunkach. Konsumenci mogą czerpać z grup efektywne korzyści, o których mowa, tylko w przypadku istnienia dostatecznej konkurencji na rynkach właściwych, na których grupy te działają.

Mimo że w rozporządzeniach Rady Ministrów nie ukazuje się w ten sposób wyników dokonanej przez Radę Ministrów analizy korzyści, jakie mogą przynieść określone rodzaje porozumień, należy oczekiwać, że w toku prac nad nowym rozporządzeniem dotyczącym sektora ubezpieczeniowego, które wejdzie w życie w roku 2011 (o ile zapadnie decyzja o odnowieniu wyłączeń), Rada Ministrów weźmie pod uwagę korzyści, jakie zdiagnozowała Komisja Europejska odnośnie do określonych rodzajów porozumień w sektorze ubezpieczeniowym.

Zawarte w art. 8 ust. 3 u.o.k.k. wytyczne dotyczące treści rozporządzenia Rady Ministrów nie wskazują innych niż wyżej wymienione okoliczności, jakie należy uwzględnić, tworząc rozporządzenie. Nie budzi wątpliwości, że Rada Ministrów winna jednak badać przed wydaniem rozporządzenia, czy porozumienia danego rodzaju spełniają również przesłanki z art. 8 ust. 1 pkt 3 i 4 u.o.k.k., a zatem czy nie nakładają one na zainteresowanych przedsiębiorców ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia tych celów oraz czy nie stwarzają one tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów. Wszelkie bowiem wyłączenia grupowe powinny ograniczać się do porozumień, które nie dają objętym nimi podmiotom możliwości usuwania konkurencji w odniesieniu do istotnej części określonych towarów, a konsumenci mogą czerpać efektywne korzyści z porozumień tylko w przypadku istnienia dostatecznej konkurencji na rynkach właściwych, których porozumienia te dotyczą .

W granicach zakreślonych powyższymi czterema przesłankami Rada Ministrów ma swobodę wyboru kategorii porozumień, jakie będą objęte wyłączeniem grupowym. W upoważnieniu do wydania rozporządzenia nie wskazano bowiem ani rodzajów porozumień, jakie Rada Ministrów może objąć wyłączeniem grupowym (np. porozumienia specjalizacyjne, porozumienia badawczo-rozwojowe, porozumienia dotyczące transferu technologii), ani w jakich sektorach gospodarki określone rodzaje porozumień mogą korzystać z wyłączenia grupowego (np. działalność ubezpieczeniowa ).

Zob. tezy nr 1.3, 1.4 i 1.5 komentarza do § 1.