Malinowski Łukasz, Wykonywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Komentarz

Ustawa z 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 142, poz. 960 ze zm.) wprowadziła nowy system wykonywania kary pozbawienia wolności, który polega na kontrolowaniu zachowania skazanego przebywającego poza zakładem karnym przy użyciu aparatury monitorującej, czyli urządzeń elektronicznych oraz instalacji i systemów zawierających służące tej kontroli podzespoły elektryczne lub elektroniczne.

Głównym celem uchwalenia ustawy o dozorze elektronicznym była konieczność zmniejszenia zarówno liczby osadzonych przebywających w zakładach karnych, jak i liczby osób, które po prawomocnym zakończeniu postępowania sądowego oczekiwały na przyjęcie do zakładu karnego celem wykonania orzeczonej kary. Nie ulega wątpliwości, iż długotrwałe oczekiwanie na wykonanie kary pozbawienia wolności z jednej strony powodowało niepewność skazanego co do jego dalszych losów, a z drugiej - wywoływało w społeczeństwie przekonanie, iż sprawca czynu, mimo orzeczonej kary, de facto pozostaje bezkarny. System dozoru elektronicznego może stanowić przynajmniej częściowe rozwiązanie tych problemów.

Możliwość odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego dotyczy skazanych na kary krótkoterminowe (do roku pozbawienia wolności). Skazany musi ponadto spełnić wiele wymagań, np. posiadanie stałego miejsca pobytu. Ponadto zgodę na stosowanie tego systemu muszą wyrazić osoby pełnoletnie zamieszkujące ze skazanym. Za udzieleniem zezwolenia przez sąd penitencjarny muszą również przemawiać inne okoliczności określone w przepisach, np. stopień demoralizacji i względy bezpieczeństwa nie mogą wskazywać na potrzebę osadzenia skazanego w zakładzie karnym. Udzielenie stosownego zezwolenia przez sąd penitencjarny uzależnione jest także od spełnienia określonych warunków technicznych.

Wdrożenie systemu dozoru elektronicznego następowało etapami. 1 września 2009 r. system ten zaczął działać w apelacji warszawskiej. Stopniowo dołączały do niego kolejne apelacje. Od 1 stycznia 2012 r. system dozoru elektronicznego obowiązuje na terytorium całego kraju.

Komentarz uwzględnia zmiany wprowadzone ustawą z 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 217, poz. 1280). Nowelizacja ta rozszerzyła stosowanie dozoru elektronicznego także na wykonywanie, organizowanie i kontrolowanie oraz sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem orzeczonego, w związku z zakazem wstępu na imprezę masową, obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu w czasie trwania imprezy masowej. Ponadto uwzględniono zmiany dokonane ustawą z 25 maja 2012 r. o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz.U. z 2012 r., poz. 692), która wprowadziła m.in. możliwość zastosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia w stosunku do skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego.

Wskazać należy, iż ustawa o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest ustawą epizodyczną, obowiązującą do 31 sierpnia 2014 r., a jej przepisy stosuje się również przy wykonywaniu orzeczonej kary pozbawienia wolności, która stała się wykonalna przed dniem jej wejścia w życie.