Grajewski Krzysztof (red.), Steinborn Sławomir (red.), Ustawa o Trybunale Stanu. Komentarz

Oddajemy do rąk Czytelników komentarz do ustawy z 26.03.1982 r. o Trybunale Stanu. Choć nie należy ona do zbyt obszernych aktów normatywnych, to jednak wniosek, że ma marginalne znaczenie w polskim porządku prawnym i nie jest warta naukowego zainteresowania, byłby całkowicie błędny. Po pierwsze, regulacje ustawy o Trybunale Stanu w sposób istotny współkształtują obecny model odpowiedzialności konstytucyjnej, dopełniając i uszczegóławiając unormowania znajdujące się w Konstytucji RP. Po drugie, unormowania zawarte w ustawie w istocie należą do kilku różnych gałęzi prawa – obok regulacji należących stricte do prawa konstytucyjnego, znajdujemy w niej szereg unormowań, których charakter nakazuje zaliczać je do prawa karnego procesowego, a także do prawa karnego materialnego. W konsekwencji ów swoisty interdyscyplinarny charakter ustawy jest źródłem wielu interesujących problemów interpretacyjnych. Po trzecie, ustawa nie ma kompleksowego charakteru w tym sensie, że nie zawiera całości unormowań dotyczących postępowania w przedmiocie odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Dotyczy to zwłaszcza materii procesowej, bowiem ustawodawca uregulował tylko zagadnienia najważniejsze i specyficzne dla postępowania na etapie parlamentarnym i przed Trybunałem Stanu, w pozostałym zakresie odsyłając do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego. Mechanizm odpowiedniego stosowania przepisów jest zaś źródłem wielu problemów interpretacyjnych, co dodatkowo wzmacnia potrzebę kompleksowego komentarza do przepisów ustawy o Trybunale Stanu.

Powyższe względy zdecydowały o tym, że niniejszy komentarz został opracowany przez zespół autorski, w skład którego weszli zarówno konstytucjonaliści, jak i przedstawiciele nauki prawa karnego procesowego. Założeniem konstrukcyjnym towarzyszącym powstaniu komentarza było to, aby w sposób właściwy uchwycić i połączyć związki pomiędzy modelem odpowiedzialności konstytucyjnej a typowym przebiegiem procesu karnego. Należy przy tym zaznaczyć, że choć powszechnie wiadomym jest, iż w praktyce stosowanie komentowanej ustawy napotyka szereg trudności i uzależnione jest od wielu czynników o pozaprawnym charakterze, to jednak należy zakładać, że nie jest to stan permanentny. Tym bardziej istotnym było opracowanie szczegółowego komentarza i wychwycenie obszarów, które sprawiają lub mogą sprawiać problemy w praktycznym stosowaniu, a w związku z tym wymagają dokonania zmian normatywnych.

Wyrażamy nadzieję, że przygotowany przez nas komentarz okaże się przydatny dla nauki, praktyki, a także będzie stanowić inspirację dla ewentualnych przyszłych działań ustawodawcy. Na koniec wypada podkreślić, że choć komentarz był opracowywany przez ściśle współpracujący ze sobą zespół autorów, to jednak za poglądy wyrażone w jego treści odpowiadają autorzy poszczególnych części tego opracowania.

W komentarzu uwzględniono stan prawny na dzień 1 stycznia 2020 r.

* * *

Pragniemy bardzo serdecznie podziękować Panu Profesorowi Pawłowi Wilińskiemu, sędziemu Sądu Najwyższego, za podjęcie trudu zrecenzowania komentarza. Nie ulega wątpliwości, że uwagi Recenzenta pomogły nadać książce jej finalny kształt.

Autorzy

Gdańsk, styczeń 2020 r.

Krzysztof Grajewski