Dolnicki Bogdan (red.), Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: WKP 2012
Stan prawny: 1 lipca 2012 r.
Autorzy komentarza:

Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz

Autor fragmentu:

Wprowadzenie. Województwo jako region samorządowy

Współczesne struktury wielu państw stały się jednocześnie zbyt duże i zbyt małe. Zbyt małe dla rozwiązywania problemów w skali globalnej, co w efekcie doprowadziło do rozwoju ponadnarodowych organizacji o charakterze integracyjnym, a zarazem zbyt duże, by rozwiązać nowe problemy, wynikające z przemian gospodarczych i społecznych . Na tym tle zyskują na znaczeniu regiony jako "trzecia siła" pomiędzy administracją rządową a samorządem lokalnym . Powszechnie akceptowane zaczyna być zjawisko regionalizacji, rozumiane jako działalność rządu polegająca na reorganizacji terytorium państwa w celu zmniejszenia zróżnicowań i stymulowania procesów rozwoju . A zatem regionalizacja oznacza tendencje do rozwoju współczesnego państwa, polegające na dekoncentracji i decentralizacji władzy państwowej i jej przemieszczaniu na niższe poziomy systemu politycznego, czemu towarzyszy zwiększenie samodzielności gospodarczej i politycznej określonych obszarów, charakteryzujących się spójnością gospodarczą i kulturową .

1.Pojęcie regionu

Pojęcie regionu było definiowane na wiele sposobów. W literaturze podnoszono, iż niewiele jest terminów tak nieprecyzyjnych, jak "region" . Słowo to bowiem zarówno jest używane w języku potocznym, jak i występuje w technicznym słowniku ekonomistów, historyków, administratywistów, socjologów, etnografów, geografów oraz prawników. Najczęściej wśród cech wyróżniających region wskazuje się na wydzielony, stosunkowo jednorodny obszar odróżniający się od terenów przyległych cechami naturalnymi i nabytymi. Wydzielenie obszaru leży u podstaw geograficznej koncepcji regionu, zgodnie z którą powierzchnię ziemi można podzielić na obszary o odmiennym charakterze. Tym samym region można uznać za jednostkę przestrzeni wyodrębnioną z większego obszaru za pomocą specyficznych kryteriów i jednolitą lub spójną w zakresie tych kryteriów . S. Malarski wyróżnia regiony z punktu widzenia delimitacji terytorialnej; regiony o granicach linearnych, których obszar można dokładnie określić (przykładowo, regiony administracyjne, euroregiony obejmujące określone jednostki podziału administracyjnego) oraz regiony o granicach nielinearnych, niedających się dokładnie określić (np. regiony kulturalne, historyczne, etniczne itp.) .

W literaturze występują różnorodne podejścia do definicji regionu :

-

region w znaczeniu statystycznym - sztuczna konstrukcja stworzona w celu usystematyzowania rzeczywistości. Do grupy tej należą regiony stworzone w celu usprawnienia zarządzania rozwojem regionalnym danego kraju. Tak ujęte regiony mogą być jednostkami podziału terytorialnego kraju albo też stanowić podział czysto ekonomiczny;

-

regiony reliktowe (archiwalne), których specyfika wynika ze szczególnej przeszłości (np. Mazowsze, Andaluzja);

-

regiony polityczne - regiony, które podobnie jak reliktowe mają szczególną przeszłość, lecz zachowały swą polityczną odrębność w procesie kształtowania się nowoczesnych państw narodowych. W rezultacie wciąż funkcjonują jako jednostki mniej (w państwach regionalnych) lub bardziej (w państwach federalnych) autonomiczne. W krajach, w których regiony są wykształcone historycznie, co często koresponduje z odrębnością językową i narodowościową, stanowią one istotny czynnik organizacji kraju;

-

regiony socjologiczne - wyodrębnione ze względu na poczucie tożsamości narodowej mieszkańców. Na ową tożsamość składają się: poczucie więzi z własną grupą oraz większy lub mniejszy dystans wobec innych grup. Definicja socjologiczna kładzie nacisk na: tożsamość kulturową, która leży u podstaw istnienia regionu i społeczności lokalnej; poczucie tożsamości terytorialnej mieszkańców (na tyle wykształcone, że jest ono codziennie doświadczane i zakorzenione) oraz wspólnotowy charakter zbiorowości i zaawansowane procesy integracji kulturowej i społecznej;

-

regiony etniczne - czynnikiem konstruktywnym w tym przypadku są odrębności etniczne, językowe lub kulturowe .

Również w literaturze prawniczej dostrzegamy próby zdefiniowania pojęcia regionu. Region według S. Kasznicy to jednostka podziału terytorialnego o dużej powierzchni i znacznej liczbie ludności, obejmująca terytorium jednolite pod względem gospodarczym, geograficznym i komunikacyjnym . Z kolei zdaniem M. Elżanowskiego, M. Maciołek i P. Przybysza regionem jest najwyższa jednostka organizacji terytorium państwa, bez względu na jego formę ustrojową (federacja, państwo unitarne), o relatywnie dużej powierzchni i dość znacznej liczbie ludności, stanowiąca obszar względnie jednolity z punktu widzenia gospodarczego, społecznego, kulturowego, w ramach której prowadzona jest uwzględniająca jej specyfikę samodzielna polityka społeczna, gospodarcza i kulturalna przez powołane do tego instytucja terytorialne. Jest to definicja zbiorcza, wymagająca uszczegółowienia, bo choć obejmuje rozwiązania generalnie podobne, to jednak różne i ze względu na rodowód, i stopień samodzielności w ramach organizacji państwa. Autorzy wskazują ponadto na dwie cechy konieczne - posiadanie osobowości publicznoprawnej i cywilnoprawnej, gwarantującej dużą niezależność od państwa. Traktują region jako ogniwo pośrednie (choć niekoniecznie pośredniczące) między państwem a innymi jednostkami organizacji terytorialnej, które powinny w całości zawierać się w jego granicach . Według E. Nowackiej przez pojęcie regionu zwykle rozumie się określoną w hierarchii wewnątrzpaństwowej najwyższą jednostkę terytorialną państwa, stanowiącą najczęściej wyodrębniony geograficznie obszar o silnych więzach historycznych, kulturalnych, gospodarczych, społecznych i często etnicznych, w ramach którego prowadzona jest samodzielna polityka gospodarcza, społeczna i kulturalna, zabezpieczająca wspólnotę interesów społeczności określonego terytorium .

Z powyższych rozważań wynika, iż nie ma jednolitej definicji regionu. Pojęcie to może oznaczać zarówno część składową państwa federalnego (posiadającą autonomię finansową, administracyjną i polityczną), jak i szczebel dekoncentracji administracyjnej, nieposiadający osobowości prawnej, czy wreszcie agendę działającą poniżej szczebla centralnego, kontrolowaną przez państwo. Z punktu widzenia prawa administracyjnego nie mają większego znaczenia definicje geograficzne, choć uznać należy, iż niewątpliwie elementem konstytutywnym regionu musi być wydzielony obszar. Wydzielenie to powinno następować w sposób jednoznaczny. Niedopuszczalne zatem są próby definiowania regionu o granicach niedających się dokładnie określić. Także definicje o charakterze statystycznym nie są użyteczne z punktu widzenia prawa administracyjnego, nie oddają bowiem istoty tego pojęcia. Zdaniem J. Lemańskiej elementy składające się na definicję regionów reliktowych, socjologicznych czy historycznych nie mają charakteru konstytutywnego, choć niewątpliwie występowanie takich czynników, jak względy historyczne, wspólna kultura czy język, w sposób znaczący wzmacnia tożsamość regionalną i w efekcie przyczynia się do zwiększenia legitymacji społecznej regionu.

Wobec braku ustalonej definicji terminu "region" konieczna się staje próba jej sformułowania. Należy się zgodzić w tym zakresie z J. Lemańską, iż regionem będzie wyodrębniona, najwyższa jednostka podziału terytorialnego państwa, której władze są niezależne od administracji rządowej, wyposażona w osobowość prawną, w zgromadzenie regionalne jako organ stanowiący i kontrolny pochodzący z bezpośrednich wyborów oraz w organ regionalny o kompetencjach wykonawczych i administracyjnych, w budżet z własnymi źródłami oraz w znaczny zakres zadań i kompetencji, stanowiąca obszar względnie jednolity z punktu widzenia gospodarczego, społecznego i kulturowego. Region usytuowany ma być między państwem a innymi poziomami organizacji terytorialnej, niezależnie od ich liczby. Warunek wyposażenia w osobowość prawną związany jest z zagwarantowaniem niezależności w stosunku do innych podmiotów, zwłaszcza państwa, oraz z zapewnieniem regionowi prawa posiadania własnego majątku i dysponowania nim, a także możliwości wykonywania zadań we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Region posiadać powinien władze niezależne od administracji rządowej, przy czym uznać należy, iż we współczesnych państwach demokratycznych podstawowym standardem jest posiadanie organu stanowiącego i kontrolnego o charakterze kolegialnym, pochodzącego z wyborów bezpośrednich. Organ wykonawczy może mieć charakter zarówno kolegialny, jak i monokratyczny, z tym jednak, że władza wykonawcza może pochodzić z wyborów pośrednich lub bezpośrednich .

2.Europejska Karta Samorządu Regionalnego

Istotne kwestie dotyczące samorządu lokalnego i regionalnego stanowiły przedmiot zainteresowania Rady Europy już od samego początku jej istnienia. Drogę do ujednolicenia poglądów na charakter prawny samorządu terytorialnego utorowała Europejska Karta Samorządu Lokalnego sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1985 r. (Dz. U. z 1994 r. Nr 124, poz. 607).

Reprezentantem samorządowych władz lokalnych i regionalnych państw europejskich jest w Radzie Europy powołany przez nią Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy, a zasady działania samorządów na szczeblu regionalnym określa opracowana przez Kongres Europejska Karta Samorządu Regionalnego .

Europejska Karta Samorządu Regionalnego, bardzo często określana jako swoista konstytucja regionów europejskich porządkująca ich status , została przyjęta na IV Sesji Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych w dniach 3-5 czerwca 1997 r. w Strasburgu.

Karta określa ramy ustrojowe umożliwiające efektywne działania samorządowych władz regionalnych. Podstawowe cele i założenia określone zostały w preambule. Do najważniejszych idei Karty jej sygnatariusze zaliczyli:

1)

zadania związane z zacieśnieniem więzi pomiędzy państwami członkowskimi w celu ochrony i urzeczywistnienia idei oraz zasad poszanowania praw człowieka i demokracji;

2)

prawo obywateli do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi jako jedna z demokratycznych zasad; istnienie regionów ma sprzyjać wykonywaniu tego prawa;

3)

rolę regionów w tworzeniu sprawnie działającej administracji publicznej;

4)

znaczenie zasady subsydiarności w rozwoju demokracji w Europie na fundamencie równoprawności różnych szczebli władzy: lokalnego, regionalnego, krajowego i europejskiego;

5)

rolę regionu jako zasadniczego elementu państwa świadczącego o zróżnicowaniu Europy i przyczyniającego się do wzbogacenia jej kultury, w nawiązaniu do miejscowych tradycji i zakorzenienia w historii, oraz sprzyjającego ekonomicznej pomyślności z uwzględnieniem ekorozwoju.

Zasadniczym zadaniem Karty jest poszukiwanie wspólnych elementów regionalnych istniejących w różnych państwach z jednoczesnym zachowaniem różnic dotyczących szczegółowych, konkretnych rozwiązań ustrojowych i funkcjonalnych. Region został uznany za szczebel władzy, do którego powinna zostać zastosowana zasada subsydiarności z jednoczesną ochroną samorządności lokalnej . Dlatego też EKSR bezpośrednio odwołuje się do EKSL i wyraźnie podkreśla wzajemne uzupełnianie się obu aktów. Za podstawę gwarancji samorządności regionalnej Karta przyjmuje zasadę samorządności regionalnej, która powinna być uznana w konstytucji w możliwie najszerszym zakresie. Ponadto zakres samorządności regionalnej powinien być określony tylko przez konstytucję, statuty regionów, przepisy prawa wewnętrznego lub międzynarodowego, a przepisy ustawowe, określające zakres samorządu regionalnego, powinny w miarę możliwości zapewniać regionom ochronę ich samorządności wynikającą z procedur lub warunków ich wprowadzania .

Karta tworzy także własną definicję samorządu regionalnego. Jest to prawo i zdolność największych terytorialnych jednostek władzy w obrębie każdego państwa, mających wybieralne organy, administracyjnie umieszczonych między rządem centralnym i samorządem lokalnym oraz posiadających prerogatywy wynikające z samoorganizacji albo typu zwykle przypisywanego rządowi centralnemu, do zarządzania na własną odpowiedzialność i w interesie mieszkańców zasadniczą częścią spraw publicznych zgodnie z zasadą subsydiarności. Ta definicja jest na tyle szeroka, aby każde państwo mogło wybrać taką strukturę samorządu terytorialnego, jaką uważa za najlepszą ze względu na swoją historię, tradycję, wielkość czy rodzaj populacji . Jest to definicja, która umieszcza region pomiędzy rządem centralnym a samorządem lokalnym .

Karta określa również, że na szczeblu regionalnym powinny działać demokratyczne organy regionu: zgromadzenia przedstawicieli i organy wykonawcze. Zgromadzenie powinno być wybrane w wolnych, bezpośrednich, równych i powszechnych wyborach w głosowaniu tajnym. Organ wykonawczy, z wyjątkiem przypadku, gdy jest bezpośrednio wybierany przez ludność, powinien odpowiadać za swoją działalność wobec zgromadzenia zgodnie z warunkami i procedurami ustanowionymi przez prawo wewnętrzne każdego państwa. Ponadto członkowie zgromadzenia przedstawicieli lub organu wykonawczego nie mogą być poddani działaniom ze strony władz centralnych, które mogłyby ograniczać swobodne wykonywanie ich funkcji, z wyjątkiem przypadków związanych z postępowaniem sądowym.

Ważną kwestią, nad którą skupia się Karta, jest ochrona samorządu regionalnego. Mianowicie, żadne zmiany granic regionalnych nie powinny być dokonywane, dopóki region, którego to dotyczy, nie wyrazi zgody, bez uszczerbku dla procedur bezpośredniej demokracji, jakie mogą być przewidywane w prawie wewnętrznym. Ponadto regiony powinny mieć prawo do wszczynania postępowania przed kompetentnymi sądami w celu zapewnienia swobodnego wykonywania swoich zadań i poszanowania zasad samorządności regionalnej zawartych w Karcie i prawie wewnętrznym, a ewentualny konflikt kompetencji powinien być rozstrzygany przez sąd zgodnie z konstytucyjnymi i ustawowymi zasadami każdego państwa. Przy podejmowaniu decyzji powinna być brana pod uwagę zasada subsydiarności, jeżeli obowiązujące stanowione prawo nie umożliwia jasnego rozwiązania problemu. Istotnym ustaleniem Karty jest prawo uczestniczenia regionów w sprawach państwa w takim stopniu, w jakim akty prawne przyjmowane na szczeblu rządu centralnego mogą zmieniać zakres samorządności regionalnej lub dotyczyć interesów regionów; regiony powinny mieć możliwość brania udziału w procesie podejmowania decyzji.

Uczestnictwo regionów w sprawach państwa może:

-

albo być zapewnione przez odpowiednich przedstawicieli regionów w ciałach legislacyjnych lub administracyjnych;

-

albo być oparte na procedurach dyskusji i konsultacji między organami państwa i każdym regionem;

-

albo wynikać z konsultacji między organami rządu centralnego i strukturą reprezentującą regiony.

Wszystkie te formy uczestnictwa nie muszą się wzajemnie wyłączać.

Oprócz uczestniczenia w sprawach państwa regiony powinny mieć możliwość uczestniczenia lub bycia reprezentowanymi, poprzez ciała przeznaczone specjalnie do tego celu, w działaniach instytucji europejskich i międzynarodowych. Regiony powinny mieć zapewnione przynajmniej prawo konsultowania, w sytuacji gdy państwo negocjuje ostateczny kształt traktatu międzynarodowego lub przyjmuje inne akty prawne w ramach organizacji europejskich, które mogą bezpośrednio wpływać na ich kompetencje lub podstawowe interesy. Ta sama zasada powinna się odnosić do wprowadzania przyjętych na szczeblu europejskim przepisów prawa, które mogą się znaleźć w zakresie odpowiedzialności regionów. Karta daje rządom prawo włączenia regionów w proces negocjacji, np. poprzez wejście przedstawicieli regionu w skład delegacji państwowych. Regiony powinny mieć również prawo do ustanawiania biur łącznikowych z innymi regionami lub organizacjami międzynarodowymi. W Karcie zwrócono także uwagę na znaczenie regionu jako ważnego elementu kultury europejskiej wyrażającego jej zróżnicowanie i przyczyniającego się do wzbogacenia Europy poprzez nawiązywanie do miejscowych tradycji.

Karta daje poszczególnym państwom prawo wyłączenia poszczególnych uregulowań (ze względu na ich kontrowersyjność, a także zróżnicowanie regionów w poszczególnych krajach). Taka możliwość istnieje w następujących przypadkach:

-

przy przekazywaniu zadań rządowych o charakterze regionalnym do wykonania organom samorządu regionalnego (art. 4 ust. 4);

-

przy tworzeniu w ramach współpracy transgranicznej wspólnych organów wykonawczych i ustawodawczych z prawem stanowienia aktów prawnych (art. 8 ust. 2);

-

przy włączaniu przedstawicieli regionu w skład delegacji państwowych (art. 10 ust. 3);

-

w przypadku prawa do określania przez region generalnych zasad zatrudniania personelu (art. 13 ust. 3).

Wyżej wymieniona lista tworzy katalog zamknięty, tak więc wszystkie pozostałe postanowienia Karty, w przypadku ratyfikacji, muszą zostać przyjęte w sposób bezwzględny.

Na podstawie powyższej analizy można stwierdzić, że Karta jest aktem zasadniczym, międzynarodową konstytucją określającą warunki, od których spełnienia uzależnione będzie uznanie regionu za samorządowy.

Obie omówione powyżej deklaracje międzynarodowe zawierają regułę, iż samorząd terytorialny (lokalny) dzięki uregulowaniu go w konstytucjach i ustawodawstwach krajowych staje się jedną z podstawowych instytucji prawnoustrojowych współczesnego państwa. Zakres regulacji konstytucyjnej jest odmienny w poszczególnych państwach - od wyrażenia jedynie ogólnej zasady po szczegółową regulację zasad organizacyjnych i funkcjonalnych. Jednakże w żadnym z ustawodawstw nie znajdujemy wyczerpującej definicji samorządu terytorialnego. Toteż trud zdefiniowania tego samorządu spada na doktrynę. Najczęściej dokonywano tego, formułując katalog cech samorządu terytorialnego (lokalnego) w oparciu o rozwiązania normatywne. Analogicznego zabiegu należało dokonać w odniesieniu do samorządu regionalnego.

3.Region w ujęciu Unii Europejskiej

Problematyka regionów początkowo nie była przedmiotem zainteresowania Wspólnot Europejskich. Nie znajdujemy w nich wzmianki ani w traktacie paryskim, ani w rzymskim. Unia Europejska początkowo nie traktowała regionu jako żywej wspólnoty ludzkiej, nadając mu rolę bierną i charakter struktury administracyjnej powołanej dla celów działalności ekonomicznej . Przykładem czysto ekonomicznego podejścia do regionu mogą być tzw. jednostki NUTS (Nomenclature des Unites Territoriales Statistique).

Wobec braku spójnego pojęcia regionu pojawiła się konieczność ustalenia kryteriów klasyfikacji regionów dla celów reformowanych funduszy strukturalnych. Stąd też z inicjatywy Komisji doszło na początku lat 70. do opracowania przez Eurostat, czyli Urząd Statystyczny Wspólnot Europejskich, tzw. nomenklatury statystycznej, stanowiącej jednolity i w miarę spójny schemat zestawiania regionalnych danych statystycznych z różnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego, służący analizom oraz identyfikacji stref korzystających z pomocy funduszy wspólnotowych i koordynacji polityk regionalnych .

System NUTS jest niezbędny ze względu na znaczne zróżnicowanie regionów w poszczególnych państwach. W oparciu o wytyczne systemu NUTS państwa dokonują samodzielnie podziału kraju na jednostki statystyczne, informując o wyniku instytucje wspólnotowe. System ten zawiera klasyfikację hierarchiczną, nakładającą się na siebie. Odnosi się przede wszystkim do trzech typów regionów: jednostek NUTS 1 (regiony największe, podstawowe w danym państwie ), NUTS 2 (regiony stanowiące pierwszy stopień podziału największych regionów objętych poziomem pierwszym), NUTS 3 (regiony wchodzące w skład regionów objętych poziomem drugim, stanowiące drugi stopień podziału regionów poziomu pierwszego). Klasyfikacja dokonana została w zależności od wielkości obszaru, dochodu i liczby ludności. Istnieją ponadto dwa regiony lokalne: NUTS 4 oraz NUTS 5 (obejmujący gminy lub zbliżone jednostki). Jest to jednak system czysto statystyczny, zaś unifikacja dokonana w jego ramach wykorzystywana jest przede wszystkim dla celów finansowych . Nie obejmuje ona podziałów o charakterze specjalnym. Polityka regionalna Unii Europejskiej rozgrywa się głównie na poziomie NUTS 2. Średni teoretyczny region europejski NUTS 2 ma powierzchnię ok. 13,5 tys. km2 i ok. 2 mln mieszkańców .

W Polsce rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie wprowadzenia Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) (Dz. U. Nr 214, poz. 1573) wprowadzona została Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS), opracowana na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS) (Dz. Urz. UE L 154 z 21.06.2003, s. 1, z późn. zm.). Jak się wskazuje w polskiej regulacji, klasyfikację NUTS stosuje się w procesie zbierania, harmonizacji i udostępniania danych statystyk regionalnych krajów Unii Europejskiej. Stanowi ona podstawę rozwoju regionalnych rachunków ekonomicznych, regionalnej statystyki rolnictwa i innych. Klasyfikacja NUTS służy również kształtowaniu regionalnych polityk krajów Unii, przeprowadzaniu analiz stopnia rozwoju społeczno-gospodarczego regionów pod kątem oceny zróżnicowań regionalnych i opracowaniu programów rozwoju regionalnego. Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) dzieli Polskę na terytorialne, hierarchiczne jednostki na pięciu poziomach, z czego trzy określono jako poziomy regionalne, zaś dwa - jako lokalne. Poziom regionalny obejmuje poziom pierwszy - regiony (do których rozporządzenie zalicza: region centralny, tj. województwa łódzkie i mazowieckie; południowy, tj. województwa małopolskie i śląskie; wschodni, tj. województwa lubelskie, podkarpackie, świętokrzyskie i podlaskie; północno-zachodni, tj. województwa wielkopolskie, zachodniopomorskie i lubuskie; południowo-zachodni, tj. województwa dolnośląskie i opolskie, oraz region północny, tj. województwa kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie i pomorskie. Poziom drugi w praktyce jest tożsamy z 16 dużymi województwami (odpowiadającymi regionom NUTS 2), z których największe pod względem obszaru i liczby ludności jest województwo mazowieckie (11,4% powierzchni kraju i 13,2% ludności), a najmniejsze - opolskie (prawie czterokrotnie mniejsze od mazowieckiego). Ostatnim, trzecim poziomem regionalnym są podregiony, wyodrębnione dla celów realizacji polityki rozwoju regionalnego i odpowiadające poziomowi statystycznemu NUTS 3. Wyróżniono 45 podregionów obejmujących po kilka powiatów. Na poziomie lokalnym występuje poziom powiatowy, obejmujący 314 (według stanu z maja 2004 r.) powiatów oraz 65 miast na prawach powiatu (jednostki odpowiadające NUTS 4), oraz poziom gminny, w którego skład wchodzi 2489 gmin jako podstawowe jednostki samorządu terytorialnego (jednostki odpowiadające NUTS 5). Jak można zauważyć, rozporządzenie wprowadziło do polskiego systemu prawnego pojęcie "region", nie utożsamiając go jednak z polskimi województwami, lecz z pewnym abstrakcyjnym poziomem, grupującym od 2 do 4 województw. Region w tym ujęciu nie stanowi nowych jednostek i w żadnych razie nie spełnia wymienionych wyżej kryteriów wyróżniania regionów. W myśl rozporządzenia jest jedynie częścią Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju. Dodatkowo, biorąc pod uwagę główny, statystyczny cel nomenklatury - nie sposób nie uznać regulacji zawartej w omawianym rozporządzeniu za wprowadzenie do polskiego systemu prawnej definicji regionu.

Należy zwrócić uwagę, iż klasyfikacja NUTS nie zawsze się sprawdza w praktyce, zdarza się bowiem, iż znaczenie regionu nie zależy od jego powierzchni, czego przykładem może być Hamburg - najbogatszy region w Unii Europejskiej, którego powierzchnia wynosi jedynie 440 km2. Trzeba też podkreślić, iż podział ten dokonany został jedynie dla celów polityki regionalnej, a Komisja Europejska nigdy nie narzucała państwom członkowskim jednolitej definicji regionu. Klasyfikacja jest przykładem czysto ekonomicznego podejścia do problematyki regionu, albowiem na różnych jej poziomach występują zarówno jednostki terytorialne mające status społeczności lokalnych czy regionalnych, jak i zwykłe okręgi administracyjne, nieposiadające takich cech, czy wreszcie obszary wydzielone tylko dla potrzeb studiów i analiz .

Niezależnie od prób statystycznego ujęcia regionu Unia Europejska do chwili obecnej nie dokonała formalnego zdefiniowania tego pojęcia. Wielokrotnie podkreślano, iż tematyka ta jest sprawą wewnętrzną poszczególnych państw członkowskich, zaś kwestia podziałów terytorialnych nie wchodzi w skład kompetencji przekazanych przez państwa Unii Europejskiej, tym samym nie jest ona uprawniona do narzucania jakichkolwiek rozwiązań .

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)

1.

Zasadniczy dylemat - w jaki sposób ukształtować ustrój organów administracji publicznej w województwie - rozstrzygnięty został w momencie uchwalenia w dniu 5 czerwca 1998 r. ustawy o samorządzie województwa oraz ustawy o administracji rządowej w województwie (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872 z późn. zm. - ustawa uchylona). Przyjęto dualistyczny model zarządzania województwem poprzez dwie odrębne struktury: administrację samorządową z marszałkiem województwa jako organem tej administracji i administrację rządową z wojewodą na jej czele. Pomijając kwestie celowości takiego zabiegu, należy w tym miejscu postawić pytanie: czy województwo można uznać za jednostkę samorządu terytorialnego?

Podstawowymi elementami definiującymi jednostkę samorządu terytorialnego są: podmiot, przedmiot i zadania samorządu oraz nadzór nad samorządem terytorialnym .

2.

Podmiot samorząduterytorialnego tworzy społeczność lokalna zamieszkała na danym terenie, zorganizowana w terytorialny...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX