Kiziukiewicz Teresa (red.), Ustawa o rachunkowości. Komentarz, wyd. V

Komentarze
Opublikowano: LexisNexis 2011
Stan prawny: 15 lipca 2011 r.
Autorzy komentarza:

Ustawa o rachunkowości. Komentarz, wyd. V

Autor fragmentu:

Uwagi wstępne

Przemianom gospodarczym w Polsce od początku towarzyszy ewolucja przepisów odnoszących się do rachunkowości. Pierwszy etap procesu jej reformowania stanowiło wydanie w 1991 r. rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości. Kolejny etap łączył się z uchwaleniem 29 września 1994 r. ustawy o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591), która od 1 stycznia 1995 r. stała się podstawowym aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia rachunkowości oraz tryb badania sprawozdań finansowych, upoważniając do używania określenia „polskie prawo bilansowe”.

Zmiany ekonomiczne, rosnąca konkurencja, przystąpienie Polski do Unii Europejskiej przyczyniły się do wielokrotnych uzupełnień i modyfikacji ustawy. Taki tryb okazał się jednak niewystarczający. W 1999 r. zostały więc podjęte prace nad kompleksową nowelizacją polskiego prawa bilansowego. Zakończyły się one uchwaleniem 9 listopada 2000 r. ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U. Nr 113, poz. 1186 ze zm.) oraz 23 sierpnia 2001 r. ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 102, poz. 1117). Opublikowany w 2002 r. jednolity tekst ustawy ulegał jednak kolejnym zmianom w następnych latach.

Do podstawowych celów dokonanych modyfikacji można zaliczyć w szczególności:

1)

korektę dotychczasowych oraz wprowadzenie nowych definicji i regulacji, jak definicje inwestycji, leasingu, połączonych spółek, udziałów mniejszości, różnic podatkowych, zasad prowadzenia rachunkowości za pomocą komputera;

2)

eliminację luk w ustawie przez objęcie nią nowych zagadnień, np. pochodnych instrumentów finansowych, leasingu finansowego, wyników długoterminowych umów o budowę, łączenia się spółek, zestawienia zmian kapitału (funduszu) własnego;

3)

ograniczenie kosztów prowadzenia rachunkowości i badania sprawozdań finansowych;

4)

nawiązanie do innych regulacji istotnych dla prowadzenia działalności gospodarczej, jak Kodeks spółek handlowych, ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym;

5)

uregulowanie zasad i zakresu korzystania z Międzynarodowych Standardów Rachunkowości po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, a także zmiany dyrektyw UE.

Kolejna istotna nowelizacja ustawy o rachunkowości nastąpiła na mocy ustawy z 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U. Nr 63, poz. 393 ze zm.). Jej celem była, z jednej strony, transpozycja do polskiego prawa bilansowego postanowień dyrektywy 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.Urz. UE 2006 L 224/1), a z drugiej - dostosowanie określonych przepisów ustawy o rachunkowości do realiów życia gospodarczego oraz innych ustaw. Wprowadzone zmiany mają różny charakter, zakres i znaczenie. Oprócz zmian polegających na doprecyzowaniu i ujednoliceniu pojęć wystąpiły zmiany istotne. W sumie zmieniono przepisy w 43 artykułach, dwa artykuły uchylono oraz wprowadzono nowy rozdział 8a „Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych”, przy czym jego unormowania jeszcze w 2008 r. zostały częściowo zmienione przez ustawę z 21 listopada 2008 r. zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U. Nr 223, poz. 1466). W związku z dokonanymi zmianami kolejny raz został opublikowany tekst jednolity ustawy (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.). Na jego podstawie zostało przygotowane niniejsze wydanie według stanu na dzień 1 maja 2011 r.

W wyniku dokonanych zmian ustawa składa się obecnie z trzynastu rozdziałów. Zawarte w niej regulacje odnoszą się do wszystkich jednostek objętych ustawą, przy czym warto podkreślić, że część rozwiązań dotyczy tylko niektórych podmiotów gospodarczych, np. opracowujących skonsolidowane sprawozdania finansowe, wykorzystujących pochodne instrumenty finansowe, świadczących długoterminowe usługi, podlegających fuzji, objętych obowiązkiem badania sprawozdań finansowych. Zakres podmiotowy Komentarza został ograniczony głównie do jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeń.

W związku z dużym zakresem zmian i często nowatorskim ich charakterem zamiarem autorów niniejszego Komentarza jest przybliżenie ich Czytelnikom. W celu zapewnienia kompleksowego ujęcia zagadnień przedmiotem rozważań są także wcześniejsze unormowania ustawy, w związku z czym niekiedy występują powtórzenia, ale dzięki temu Czytelnik otrzymuje wyczerpujące ujęcie omawianego problemu. Układ Komentarza jest dostosowany do rozdziałów ustawy, a w ich ramach do kolejności jej artykułów. Zagadnienia są komentowane w tezach autorskich, zamieszczonych pod odpowiednimi artykułami ustawy. Dokonywane interpretacje nie ograniczają się tylko do ustawy o rachunkowości, ale uwzględniają także rozstrzygnięcia Międzynarodowych Standardów Rachunkowości/Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, jeżeli dotyczą one omawianego zagadnienia. Ponadto w uzasadnionych wypadkach Komentarz odwołuje się do przepisów podatkowych i innych regulacji polskiego prawa. W celu lepszego zobrazowania i wyjaśnienia omawianych zagadnień autorzy posługują się też schematami, tabelami i przykładami liczbowymi.

Autorzy, będący pracownikami naukowymi wyższych uczelni, a niektórzy jednocześnie biegłymi rewidentami, mają nadzieję, że niniejszy Komentarz - dzięki szerokiemu i wyczerpującemu omówieniu poszczególnych przepisów ustawy o rachunkowości - ułatwi Czytelnikom zrozumienie zawiłości współczesnej rachunkowości.

Recenzentem niniejszego opracowania jest prof. dr hab. Edward Nowak.

Teresa Kiziukiewicz

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)

1.

Pojęcie rachunkowości. Rachunkowość jest systemem odzwierciedlania w mierniku pieniężnym sytuacji majątkowej i finansowej jednostek gospodarczych oraz kompletnego ujmowania zachodzących w nich zjawisk i procesów gospodarczych w uporządkowany sposób za pomocą specyficznych metod, form, rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Dzięki temu uzyskuje się sformalizowany, wewnętrznie spójny i zbilansowany obraz działalności gospodarczej o uniwersalnym charakterze [Kiziukiewicz T. (red.), Rachunkowość. Zasady prowadzenia po nowelizacji ustawy o rachunkowości, Wrocław 2008, s. 14]. Umożliwia to zaspokojenie potrzeb informacyjnych odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych. Główne kierunki postrzegania rachunkowości zawiera tabela nr 1.

Tabela nr 1. Wieloaspektowe ujęcie rachunkowości

Aspekt rachunkowości

Charakterystyka

1

2

Rachunkowość jako dyscyplina naukowa

„Jako nauka stosowana, rachunkowość jest nastawiona na pomiar przepływu wartości majątku podmiotów gospodarczych w celu ułatwienia...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX