Kotowski Wojciech, Kurzępa Bolesław, Ważny Andrzej, Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, wyd. III

Komentarze
Opublikowano: LEX/el. 2022
Stan prawny: 1 lipca 2022 r.
Autorzy komentarza:

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, wyd. III

Autorzy fragmentu:

Wstęp

Narkomania jest zjawiskiem powszechnie znanym i niemal na trwałe wpisała się w krajobraz życia ludzkiego. Podobno jest prawie tak stara jak człowiek, co oznacza, że istniała niemal od początków ludzkości. Dopiero jednak w XX w. problem ten rozwinął się tak dalece, że zaczęto się go naprawdę obawiać. Według encyklopedii Gutenberga narkomania to: „używanie nielegalnie zdobytych narkotyków lub legalnie przepisanych leków w sposób odbiegający od dopuszczalnej praktyki medycznej w celu odurzenia się. Uzależnienia tego cechami są: niepohamowana chęć lub przymus dalszego przyjmowania środka i zdobycia go za wszelką cenę; tendencja do zwiększania dawek; psychiczne i na ogół fizyczne uzależnienie od jego działania; upośledzający wpływ na jednostkę i społeczeństwo. Z zaburzeń psychicznych występujących u osób narkotyzujących się wymienia się: degradację osobowości, stany depresyjne, próby samobójcze, zaburzenia seksualne, halucynozy” . Trudno odmówić racji i precyzji zaprezentowanej definicji.

Nie może rodzić jakichkolwiek wątpliwości fakt, że narkomania jest zagrożeniem nie tylko dla narkomanów, lecz także dla ich najbliższego, a nawet dalszego środowiska. Jednym ze sposobów przeciwdziałania narkomanii jest zakładanie ośrodków profilaktyki uzależnień. Osoby pracujące w takich instytucjach powinny często odwiedzać szkoły, zaczynając od najmłodszych klas, i prowadzić zajęcia ukierunkowane na metody obronienia się przed zgubnym nałogiem związanym z używaniem narkotyków. Osoby prowadzące określone zajęcia muszą być profesjonalistami – nie ma tu wszakże miejsca na improwizację. W toku zajęć powinno się mówić nie tylko o zagrożeniach, jakie niosą ze sobą narkotyki, lecz także – a może przede wszystkim – należy wskazywać drogę właściwego rozwoju psychofizycznego oraz korzyści z tym związane. Jakie są to korzyści? Takie, że umysł rozwija się prawidłowo, człowiek rozwija się intelektualnie, nie ma problemów z nauką, osiąga sukcesy, a wreszcie uszczęśliwia najbliższe osoby i ma zdrowe potomstwo. Są to niewymierne korzyści rodzące się tylko w warunkach akceptacji zdrowego stylu życia. Dzięki nim pokonamy stres i rozwiniemy samokrytycyzm, który prowadzi do wyboru drogi właściwej i jedynej, a więc bez środków odurzających.

Z narkomanią spotykamy się, niestety, wszędzie: w szkole, na ulicy, w domu. Niektórzy z nas boją się jej, dla innych stanowi ona nieodparty smak zakazanego owocu. W wielu domach – wiadomo z kontaktów międzyludzkich – narkomania jest stale tematem, którego nie należy poruszać z prostego powodu, aby nie rozbudzać w dziecku zainteresowania, które będzie prowadziło do nadmiernej ciekawości skutkującej próbą zetknięcia się z narkotykiem. Nie zawsze jest to słuszna metoda działania rodziców. Chodzi o to, że niewiedza ta służy najlepiej producentom i handlarzom narkotyków. Z łatwością udaje się im przekonać nieświadomego nastolatka do kupna środka odurzającego. Wystarczy roztoczyć przed nim wizję ogromnych korzyści, jaką jest m.in. poprawa samopoczucia występująca po zażyciu danej substancji oraz nabranie pewności siebie. Handlarze nie wspominają jednak o kosztach, nie mówią o uzależnieniu i o złudzeniach, które tylko zabijają. Ich celem jest uzyskanie możliwie największych pieniędzy. Są przy tym wyzuci z jakichkolwiek wyrzutów sumienia, a więc nie dbają o konsekwencje wynikające ze szkód, jakie wyrządzili.

Za słuszną należy uznać decyzję o ustanowieniu 26 czerwca Międzynarodowym Dniem Zapobiegania Narkomanii. W tym dniu, w wielu miejscowościach, odbywają się koncerty i happeningi, w których młodzież chce zamanifestować swój sprzeciw wobec zagrożeń, jakie niosą narkotyki. Dla dzieci przygotowywane są gry, zabawy i konkursy: malarskie, sprawnościowe, wiedzy o życiu, poprawnej mowy itp., a także zgadywanki, piosenki solowe i grupowe, tańce, zabawa w pociąg. Dla dorosłych organizowane są konferencje, na które zaprasza się wielu ważnych i znakomitych gości. Istotne jest wypowiadanie się m.in. na takie tematy jak: rodzina w profilaktyce uzależnień, wpływ środowiska rodzinnego na orientację życiową dzieci i młodzieży, odbiór oddziaływań profilaktycznych przez młodzież (brzmi to pretensjonalnie, lecz ma sens), jak rozpoznać narkomanię we wczesnym stadium, a także do kogo zwrócić się z prośbą o pomoc.

Kolejnym sposobem przeciwdziałania jednemu z największych problemów społecznych jest wydawanie czasopism i książek poświęconych temu tematowi. Ma ono na celu pokazanie zagubionym opiekunom i rodzicom, co należy uczynić, to znaczy: jak rozpoznać, że twoje dziecko używa narkotyków i jaki jest to rodzaj środka odurzającego, w jaki sposób pokierować leczeniem uzależnionego dziecka – nawet wtedy, gdy ono samo nie chce współpracować i nie życzy sobie żadnych ingerencji w jego „prywatne” sprawy, jak pomóc dziecku w trakcie terapii, a także później, kiedy już wraca do zdrowia, jak pomóc zrozpaczonym i zagubionym rodzicom. Celem każdej takiej książki, czasopisma czy broszury jest nie tylko podnoszenie na duchu strapionych rodziców i nauczycieli, lecz przede wszystkim udostępnienie potrzebnej wiedzy, dzięki której będą mogli uwolnić się od poczucia winy i niekompetencji, pomóc dziecku, a czasem nawet – uratować życie. Z reguły są w nich także zamieszczone aktualne adresy instytucji, do których w każdej chwili rodzice i nauczyciele mogą się zwrócić po poradę lub skierować dziecko po pomoc i na leczenie.

Ostatnim sposobem jest detoksykacja. W stosunku do nieletnich obowiązuje przymusowe leczenie. Powinno jednak ustawowo dotyczyć de lege ferenda również dorosłych. Nie chodzi przecież o ograniczanie praw obywateli, ale uzdrowienie naszego społeczeństwa.

Prawo powinno traktować omawiane zagadnienie priorytetowo. W przeciwdziałanie zjawisku narkomanii trzeba zaangażować wszystkie możliwe siły: Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, a nawet straży gminnej (miejskiej).

Komentowana ustawa została uchwalona 29.07.2005 r. Była wielokrotnie zmieniana, by doczekać się tekstu jednolitego, opublikowanego 29.05.2018 r., którego ogłoszenie nie powoduje zmiany treści normatywnej ustawy. Jest oczywiste, że nowelizacje były podyktowane potrzebą znalezienia lekarstwa na powstrzymanie tego rozwijającego się do niebezpiecznych rozmiarów zjawiska.

Ostatnia nowelizacja ustawy była niezbędna ze względu na pilną potrzebę wdrożenia kolejnych działań ograniczających zjawisko wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych i nowych substancji psychoaktywnych, w tym wynikających z przyjęcia na poziomie Unii Europejskiej nowych rozwiązań prawnych umożliwiających objęcie nowych substancji psychoaktywnych procedurą oceny zagrożeń na poziomie Unii Europejskiej i procedurą poddania danej substancji środkom kontroli i sankcjom karnym takim samym, jak przewidziane w prawie krajowym wobec substancji psychotropowych (narkotyków). Zostało to również uwzględnione w odnośniku drugim do projektu ustawy oraz w zmianie art. 1 ustawy przez odesłanie do odpowiedniego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady.

Zmiany te zostały wprowadzone ogłoszonymi w dniu 21.11.2017 r. następującymi aktami:

1)

rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2101 z 15.11.2017 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1920/2006 w zakresie wymiany informacji, systemu wczesnego ostrzegania oraz procedury oceny zagrożeń w odniesieniu do nowych substancji psychoaktywnych (Dz.Urz. UE L 305, s. 1);

2)

dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2103 z 15.11.2017 r. zmieniającą decyzję ramową Rady 2004/757/WSiSW w celu włączenia nowych substancji psychoaktywnych do definicji narkotyku i uchylającą decyzję Rady 2005/387/WSiSW (Dz.Urz. UE L 305, s. 12).

Od 16.04.2019 r. dokonano 8 następujących nowelizacji komentowanej ustawy:

1)

art. 67 ustawy z 19.07.2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U. poz. 1818) uzupełniono pkt 7 ust. 2 art. 5 u.p.n., z mocą obowiązywania od 1.01.2020 r.;

2)

art. 6 ustawy z 23.02.2020 r. o zmianie ustawy o PIS oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 322) dokonano zmiany pkt 2 ust. 1 art. 241 u.p.n., z mocą obowiązywania od 15.07.2020 r.;

3)

art. 7 ustawy z 28.05.2020 r. o zmianie ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1337) wprowadzono zmiany w art. 40a ust. 1, 7, 8, 12, 13, 14 i 16, art. 40c ust. 1, art. 40d ust. 2 i 3 oraz art. 44 ust. 4 u.p.n., z mocą obowiązywania od 19.08.2020 r.;

4)

art. 5 ustawy z 14.08.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia funkcjonowania ochrony zdrowia w związku z epidemią COVID-19 oraz po jej ustaniu (Dz.U. poz. 1493) znowelizowano art. 27 u.p.n. przez dodanie ust. 8b oraz dodano art. 44aa u.p.n., z mocą obowiązywania od 1.09.2020 r.;

5)

art. 18 ustawy z 19.07.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1655) wprowadzono zmiany w art. 40a ust. 4 pkt 2, ust. 7 i 14 pkt 7 u.p.n., z mocą obowiązywania od 1.03.2020 r.

6)

art. 4 ustawy z 17.12.2021 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2469) dokonano nowelizacji art. 6 u.p.n. przez zmianę ust. 1 i uchylenie ust. 2–5; art. 9 u.p.n. przez zmianę ust. 1 i uchylenie ust. 2–5; art. 10 u.p.n. przez zmianę ust. 2 i uchylenie ust. 3–5; art. 26 u.p.n. przez zmianę ust. 2 pkt 2, ust. 3 oraz dodanie ust. 3a; wprowadzono kosmetykę w zakresie nazewnictwa w art. 24b ust. 1 i 3, art. 28 ust. 2, 3, 6a i 6b oraz art. 44c ust. 11 u.p.n., a także uchylono art. 11–18, art. 27 i 27a u.p.n., z mocą obowiązywania od 1.01.2022 r.;

7)

art. 1 ustawy z 24.03.2022 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. poz. 763) wprowadzono zmiany w art. 4 u.p.n. nadając nowe brzmienie pkt 5, 37 i 38 oraz dodając pkt 23a; art. 36 ust. 1 u.p.n., art. 39 ust. 1 i 9 u.p.n., art. 44 ust. 1 u.p.n., art. 45 ust. 4 u.p.n., dokonano kosmetyki art. 44a u.p.n. oraz dodano art. 49a u.p.n., z mocą obowiązywania od 7.05.2022 r. Wskazana nowelizacja była podyktowana potrzebą uregulowania kwestii dotyczących upraw i zbioru konopi innych niż włókniste w celu uzyskania surowca farmaceutycznego;

8)

art. 1 ustawy z 24.03.2022 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. poz. 763) dokonano zmian w art. 4 u.p.n. przez dodanie pkt 18a i 18b, gruntownie znowelizowano art. 45 u.p.n. i art. 49 u.p.n., dokonano zmian w art. 48, 51a, 52b–52e i art. 65 u.p.n., uchylono art. 46, 47, 50, 51 i 52 u.p.n., dodano art. 47a–47g u.p.n., z mocą obowiązywania od 7.05.2022 r. Nowelizacja podyktowana była potrzebą wsparcia rozwoju uprawy maku i konopi włóknistych w warunkach – co oczywiste – uwzględniających nadrzędny cel, jakim jest przeciwdziałanie narkomanii.

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii jest tak skonstruowana, że jeżeli wszystkie podmioty, które zostały w niej wymienione jako zobowiązane do wykonania określonych czynności, wykonywałyby je sumiennie i z najwyższą starannością, to problem narkomanii w naszym kraju przestałby być jakimkolwiek dylematem.

Mamy nadzieję, że w realizacji zamysłu skutecznego przeciwdziałania narkomanii pomoże ten komentarz.

Autorzy

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)Zakres regulacji

1.

Rola, waga i znaczenie komentowanej ustawy są niezaprzeczalne. Chodzi jednak o to, że żadne, nawet najbardziej precyzyjne regulacje prawne zawierające przepisy, które – z natury rzeczy – powinny stanowić skuteczną barierę odstraszającą i tym samym eliminującą rozwój narkomanii, w istocie nie są wystarczające.

2.

Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej, przyjmując rozporządzenie wymienione w pkt 3 lit. a art. 1 ustawy, uwzględniły Konwencję Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego handlu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, sporządzoną w Wiedniu dnia 20 grudnia 1988 r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 15, poz. 69), która została przyjęta przez Wspólnotę Europejską decyzjąRady 90/611/EWG z 22.10.1990 r. (Dz.Urz. WE L 326, s. 56). Wymogi art. 12 Konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczące handlu prekursorami (tj. substancjami często używanymi do nielegalnego wytwarzania środków odurzających i substancji psychotropowych) są spełniane w odniesieniu do...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX