Plesnarowicz-Durska Ewa, Ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: LexisNexis 2013
Stan prawny: 1 lipca 2013 r.
Autor komentarza:

Ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Komentarz

Autor fragmentu:
Ogólneall()

Wprowadzenie

Pragmatyka urzędnicza, jaką jest ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tekst. jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 269), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1983 r., otworzyła ważny rozdział w rozwoju urzędniczego prawa pracy. Bezpośrednio przed wejściem w życie omawianego aktu normatywnego stosunki pracownicze urzędników państwowych regulowały przepisy Kodeksu pracy oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 20 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników urzędów państwowych (Dz. U. Nr 49, poz. 300). Poddanie sfery praw i obowiązków urzędniczej grupy pracowniczej regulacjom ogólnym Kodeksu pracy było wyrazem przyjętej przez ówczesnego ustawodawcę tendencji zmierzającej do zrównania statusu pracowników aparatu urzędniczego ze statusem zwykłego pracownika [J. Stelina, Geneza i kierunki rozwoju prawa stosunków służbowych w Polsce, w: T. Kuczyński, E. Mazurczak-Jasińska, J. Stelina, Stosunek służbowy. System Prawa Administracyjnego. Tom 11, Warszawa 2011, s. 83-84]. Rozporządzenie w sprawie praw i obowiązków pracowników urzędów państwowych faktycznie regulowało w ograniczonym zakresie stosunki pracownicze urzędników. Pracownikiem państwowym mogła być osoba, która ze względu na swoją postawę ideowo-moralną dawała rękojmię należytego wykonywania zadań pracownika urzędu oraz posiadała obywatelstwo polskie, ukończyła 18 lat i miała pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystała z praw publicznych (§ 2 ww. rozporządzenia). Koniecznym warunkiem było również posiadanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych w zakresie wykształcenia i stażu pracy (§ 3 ww. rozporządzenia). Rozporządzenie regulowało podstawy nawiązania stosunku pracy z urzędnikiem (powołanie lub umowa o pracę) oraz jego prawa i obowiązki. W okrojonym zakresie obejmowało także kwestie zawieszenia w pełnieniu obowiązków, wypowiadania stosunku pracy, czasu pracy czy wynagradzania pracowników państwowych. Tendencja unifikacji prawa urzędniczego z ogólnymi normami prawa pracy była wyraźnie widoczna w okresie powojennym, a jako przykład działań ustawodawcy można powołać chociażby przepisy następujących aktów normatywnych:

1)

dekretu z 14 maja 1946 r. o tymczasowym unormowaniu stosunku służbowego funkcjonariuszów państwowych (Dz. U. Nr 22, poz. 139 ze zm.),

2)

dekretu z 22 października 1947 r. o unormowaniu stosunku pracy pracowników publicznych przebywających za granicą (Dz. U. Nr 65, poz. 387 ze zm.),

3)

dekretu z 25 października 1948 r. o zmianie ustawy z 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej (M.P. Nr 50, poz. 381 ze zm.),

4)

ustawy z 4 lutego 1949 r. o uposażeniu pracowników państwowych i samorządowych oraz przewodniczących organów wykonawczych gmin miejskich i wiejskich (Dz. U. Nr 7, poz. 39 ze zm.),

5)

rozporządzenia Rady Ministrów z 19 lutego 1949 r. w sprawie ustalenia stanowisk służbowych i zaszeregowania do grup uposażenia pracowników państwowych, podlegających ustawie o państwowej służbie cywilnej (Dz. U. Nr 14, poz. 92 ze zm.),

6)

dekretu z 18 stycznia 1956 r. o ograniczeniu dopuszczalności rozwiązywania umów o pracę bez wypowiedzenia oraz o zabezpieczeniu ciągłości pracy (Dz. U. Nr 2, poz. 11 ze zm.),

7)

ustawy z 15 lipca 1968 r. o pracownikach rad narodowych (Dz. U. Nr 25, poz. 164).

Wejście w życie komentowanej ustawy, niewątpliwie nawiązującej do założeń ustawy o państwowej służbie cywilnej z 1922 r., stanowiło przełom w normowaniu stosunków pracy w administracji państwowej (E. Ura, Prawo urzędnicze, Warszawa 2004, s. 51). Wyodrębniono sytuację prawną grupy pracowniczej urzędników państwowych, odrzucając tym samym stosowanie unormowań powszechnego prawa pracy do pracowników administracji publicznej. Ustawa wprowadziła również inną formę nawiązywania stosunku pracy z urzędnikiem państwowym - opartą na jednostronnym akcie o charakterze administracyjnoprawnym (J. Łętowski, Podstawowe problemy nowego prawa urzędniczego, PiP 1983, nr 8, s. 20-21).

Celem niniejszego komentarza jest dogłębna analiza przedmiotowej regulacji dotyczącej statusu prawnego urzędników państwowych - również na tle innych pragmatyk służbowych, jak ustawa o pracownikach samorządowych czy ustawa o służbie cywilnej. Opracowanie niniejsze sięga do literatury przedmiotu, wskazując na różnorodność poglądów doktryny i piśmiennictwa. Niewątpliwym atutem publikacji wpływającym na jej użyteczność i aktualność są odwołania do tez i uzasadnień orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wojewódzkich sądów administracyjnych. Komentarz, nawiązując do innych aktów normatywnych - w tym aktów wykonawczych bezpośrednio lub pośrednio regulujących urzędnicze prawo pracy, w sposób praktyczny omawia rozwiązania prawne przyjęte w pragmatyce urzędniczej. Odwołując się natomiast do norm powszechnego prawa pracy, wskazuje na odrębności i ich znaczenie w stosowaniu prawa urzędniczego.

Niniejsza opracowanie ze względu na swój kompleksowy i syntetyczny charakter stanowi pomocne źródło dla osób podlegających i stosujących w praktyce ustawę o pracownikach urzędów państwowych, zarówno dla samych urzędników, jak i ich pracodawców. Pozycja ta powinna znaleźć się również w kręgu zainteresowań osób ze środowiska naukowego wykładających prawo urzędnicze oraz studentów i słuchaczy szkół wyższych.

Komentarz został napisany zwięzłym, przejrzystym językiem, co pozwoli czytelnikowi na zapoznanie się z przepisami regulującymi tak specyficzną dziedzinę jak prawo urzędnicze. Znawcom przedmiotu natomiast pozwoli na usystematyzowanie zaktualizowanie ich wiedzy branżowej.

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)

1.

Artykuł 1 komentowanej ustawy wyznacza jej zakres podmiotowy. Należy zaznaczyć, że do zakresu podmiotowego odnoszą się również przepisy art. 2 u.p.u.p. (szerzej patrz uwagi do art. 2).

2.

Ze względu na zmiany ustrojowe państwa oraz reformę administracji publicznej, która weszła w życie 1 stycznia 1999 r., biorąc pod uwagę również regulacje prawne dotyczące służby cywilnej art. 1 u.p.u.p. ulegał licznym przekształceniom. Obecnie zawiera on dużą liczbę skreśleń i uchyleń co jest zrozumiałe, jednakże wskazuje jednocześnie na brak stabilności obrotu prawnego w demokratycznym państwie.

Jako cel komentowanego aktu normatywnego ustawodawca wskazał prawa i obowiązki urzędników państwowych oraz innych pracowników. Brak jednak w przedmiotowym akcie jakiejkolwiek definicji pojęcia „urzędnik państwowy” czy „inny pracownik”. Z kolei zakres podmiotowy art. 1 u.p.u.p. ustawodawca określił przez wskazanie miejsca zatrudnienia. Nie zawsze jednak na podstawie zakresu podmiotowego z art. 1u.p.u....

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX