Mazuryk Marcin (red.), Ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: LEX 2012
Stan prawny: 1 maja 2012 r.
Autorzy komentarza:

Ustawa o pracownikach urzędów państwowych. Komentarz

Autorzy fragmentu:

SŁOWO WSTĘPNE

Kierując do Czytelników kilka słów wprowadzenia, wypada w szczególności zwrócić uwagę na znaczenie komentowanej ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 z późn. zm.) w momencie jej wejścia w życie 1 stycznia 1983 r. Otworzyła ona nowy okres w rozwoju prawa urzędniczego, stanowiąc jednocześnie - jak stwierdziła E. Ura - przełom w normowaniu stosunków pracy w administracji państwowej (zob. E. Ura, Prawo urzędnicze, Warszawa 2004, s. 51). We wcześniejszym okresie bowiem cały aparat urzędniczy był poddany regulacjom kodeksu pracy, który to akt normatywny zasadniczo nie normował w szczególny sposób urzędniczych stosunków pracy. W niewielkim tylko zakresie odmienności dotyczące praw i obowiązków tej grupy pracowniczej wynikały z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników urzędów państwowych (Dz. U. Nr 49, poz. 300) i kilku innych aktów wykonawczych. Oznaczało to w istocie zrównanie statusu urzędników z pozostałymi pracownikami, którzy podlegali unormowaniom powszechnego prawa pracy (zob. J. Stelina, Geneza i kierunki rozwoju prawa stosunków służbowych w Polsce (w:) T. Kuczyński, E. Mazurczak-Jasińska, J. Stelina, Stosunek służbowy. System Prawa Administracyjnego. Tom 11, Warszawa 2011, s. 83-84).

Ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych stanowiła powrót do wyodrębnienia spośród ogółu pracowników grupy urzędników państwowych poprzez ustanowienie pragmatyki pracowniczej odmiennie regulującej ich pozycję prawną (tak jak to miało miejsce w okresie poprzedzającym obowiązywanie kodeksu pracy). Tym samym wejście w życie powyższej pragmatyki zakończyło okres "swoistego eksperymentu" polegającego na niemal całkowitym zbliżeniu sytuacji prawnej pracowników administracji do sytuacji ogółu zatrudnionych (zob. J. Stelina, Geneza i kierunki..., s. 85). Mimo że od tamtego momentu upłynęło sporo czasu, to ustawa o pracownikach urzędów państwowych nadal obowiązuje, aczkolwiek w kształcie istotnie zmienionym. Dotyczy to przede wszystkim przeobrażeń w modelu zatrudnienia urzędniczego oraz ograniczeń zakresu podmiotowego stosowania ustawy.

Nie sposób nie zauważyć, że analizowany przez Autorów niniejszej publikacji akt normatywny został uchwalony prawie 30 lat temu, a pomimo tego jak dotąd nie doczekał się obszernego i rzetelnego komentarza. Wspomnieć należy o jedynym opracowaniu tego typu, a mianowicie publikacji B. Hebdzyńskiej pt. Ustawa o pracownikach urzędów państwowych z komentarzem oraz przepisy wykonawcze i związkowe (Kraków 1995). Obejmuje ona jednak stan prawny na dzień 4 maja 1995 r., a zatem poprzedzający przywrócenie służby cywilnej, co istotnie wpłynęło na zakres obowiązywania ustawy o pracownikach urzędów państwowych i oczywiście na dezaktualizację - w pewnej mierze - publikacji B. Hebdzyńskiej. Innymi słowy, niniejszym Wojciech Drobny, Marcin Mazuryk i Piotr Zuzankiewicz wypełniają znaczącą lukę na rynku wydawniczym, jednocześnie "wieńcząc dzieło" w postaci skomentowania wszystkich trzech fundamentalnych aktów normatywnych regulujących status korpusu urzędniczego w Rzeczypospolitej: a) ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych; b) ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, Dz. U. Nr 227, poz. 1505 z późn. zm. (zob. W. Drobny, M. Mazuryk, P. Zuzankiewicz, Ustawa o służbie cywilnej. Komentarz, Warszawa 2010); c) ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, Dz. U. Nr 223, poz. 1458 z późn. zm. (zob. tychże, Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz, Warszawa 2010).

Oddawany w Państwa ręce komentarz do ustawy o pracownikach urzędów państwowych mieści się w formule przyjętej dla tego typu publikacji. Prowadzony przez Autorów wywód charakteryzuje się syntetycznością, dużą dyscypliną słowa i jednoczesną kompletnością tez, dzięki czemu z pewnością przyczyni się do lepszego zrozumienia istoty analizowanej regulacji prawnej. Realizacji tego celu bez wątpienia przysłuży się również to, że w opracowaniu znajdą Państwo odwołania do obszernego i trafnie dobranego materiału źródłowego, na który składa się literatura przedmiotu oraz orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i sądów (Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów apelacyjnych, wojewódzkich sądów administracyjnych).

Niewątpliwie praktyczną użyteczność niniejszej publikacji podnoszą liczne nawiązania do innych aktów normatywnych bezpośrednio lub jedynie pośrednio wpływających na ukształtowanie statusu prawnego korpusu pracowników urzędów państwowych. W ten sposób komentowaną ustawę umiejscowiono w całym systemie unormowań prawnych, zwracając uwagę na wszechstronne powiązania poszczególnych elementów tego systemu, a tym samym prawidłowo zarysowując kontekst normatywny ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na wiele odniesień (porównań) analizowanych przez Autorów przepisów do regulacji innych pragmatyk pracowniczych (zwłaszcza ustawy o służbie cywilnej i ustawy o pracownikach samorządowych), co ułatwia Czytelnikowi rekonstrukcję przyjętego przez prawodawcę modelu prawa urzędniczego.

Trudno nie dostrzec również istotnego waloru naukowego prezentowanego komentarza. Ujawnia się w nim dążenie do wywołania dyskusji nad aktualnym stanem prawnym poprzez zawarcie szeregu postulatów de lege ferenda, formułowanych często w konsekwencji uprzedniego wskazania na niedoskonałości obowiązujących unormowań. Ich wadliwość jest wykazywana przez Autorów zarówno w wymiarze hierarchicznej niezgodności z aktami normatywnymi wyższego rzędu (Konstytucją RP i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi), jak i w aspekcie naruszenia reguł techniki legislacyjnej zawartych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz. U. Nr 100, poz. 908).

Dodatkowo na uwagę Czytelnika zasługuje to, że analiza normatywna została uzupełniona zagadnieniami z zakresu teorii organizacji i zarządzania. Znaczenie niektórych przepisów ukazano również przez pryzmat ich funkcji jako czynników zarządzania zasobami ludzkimi w urzędach organów władzy publicznej. Pozwala to spojrzeć na komentowane regulacje w szerszym (także pozaprawnym) kontekście.

Niniejsza publikacja może okazać się cenną pomocą dla osób obowiązanych do przestrzegania i stosowania ustawy o pracownikach urzędów państwowych - zarówno z pozycji podwładnych, jak i pracodawców oraz innych podmiotów powołanych do autorytatywnej konkretyzacji norm. Do adresatów komentarza zaliczyć należy także przedstawicieli środowiska naukowego oraz studentów i wykładowców wydziałów prawa i administracji, których program studiów obejmuje przedmiot prawo urzędnicze.

Dr Bartosz Majchrzak

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)

1.

W art. 1 komentowanego aktu prawnego został określony zakres podmiotowy u.p.u.p. Zostało to dokonane poprzez wyodrębnienie właściwej kategorii osób, ze względu na miejsce ich zatrudnienia. Treść tego przepisu ulegała licznym - a czasem zasadniczym - przekształceniom, w wyniku czego jego obecne brzmienie zawiera wprost rażącą liczbę skreśleń. Stan taki godzi w obraz ustawodawcy jako racjonalnego i stabilnego.

2.

We wstępie do wyliczenia ust. 1, wskazano, że: "ustawa określa obowiązki i prawa urzędników państwowych oraz innych pracowników". Rzeczywiście, określenie praw i obowiązków następuje w dalszej części u.p.u.p. Warto jednak odnotować, że ten akt prawny zakresem swojej regulacji obejmuje również zagadnienia występujące przed momentem, w którym konkretna osoba uzyskuje status urzędnika lub pracownika. Mam tu na myśli przede wszystkim rozdział 2 u.p.u.p., który odnosi się do trybu nawiązania stosunku pracy. Dlatego bardziej adekwatną ustawową deklaracją art. 1 ust. 1byłoby,...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX