Haberko Joanna, Uhrynowska-Tyszkiewicz Izabela, Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Komentarz
Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Komentarz
Wstęp
Przeszczepianie komórek, tkanek i narządów jest obecnie uznaną metodą leczenia. Medyczne, prawne i etyczne kwestie związane z intensywnym rozwojem szeroko rozumianej medycyny transplantacyjnej stanowią przedmiot ciągle żywej dyskusji i uwagi przedstawicieli nauk medycznych, prawa i etyki. Już sam fakt, że terapeutyczne zastosowanie ludzkich komórek, tkanek i narządów nie jest możliwe bez ich uprzedniego pobrania od dawcy, który w zależności od sytuacji i swojego statusu prawnego wyraża zgodę lub nie wyraża sprzeciwu na pobranie, rodzi wiele pytań zarówno wśród lekarzy, jak i prawników czy etyków. Innymi, budzącymi duże zainteresowanie różnych środowisk zagadnieniami są: zasada dobrowolnego i honorowego dawstwa, kwestia zapewnienia bezpieczeństwa zarówno dawcy, jak i biorcy przeszczepu, kwestia wymogów, jakie muszą spełniać banki tkanek i komórek, kwestia zapewnienia jak najwyższej jakości przeszczepianych komórek, tkanek i narządów, kwestia przejrzystości dostępności przeszczepów dla wszystkich potrzebujących oraz kwestia zapewnienia odpowiedniego nadzoru nad przebiegiem procedur transplantacyjnych, jak i ich finansowanie.
Aspekty prawne pobierania i przeszczepiania w Polsce komórek, tkanek i narządów reguluje ustawa z 2005 r. Mimo że od daty ogłoszenia tego aktu minęło blisko 10 lat, do chwili obecnej nie doczekał się on kompleksowego omówienia. Pozycja Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Komentarz wypełnia tę lukę na polskim rynku wydawniczym i stanowi pierwsze całościowe opracowanie o charakterze komentarza dotyczące problematyki wykorzystania komórek, tkanek i narządów w ratowaniu zdrowia i życia ludzkiego. Lektura komentarza ma za zadanie ułatwić wykładnię przepisów ustawy oraz stanowić przyczynek do dyskusji o medycynie transplantacyjnej w Polsce.
Oddawany do rąk Czytelnika komentarz został przygotowany przez dwie autorki o odmiennym doświadczeniu zawodowym. Joanna Haberko – doktor habilitowany nauk prawnych, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Izabela Uhrynowska-Tyszkiewicz – doktor nauk medycznych, adiunkt Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego od czterech lat aktywnie uczestniczą w pracach Krajowej Rady Transplantacyjnej, organu opiniodawczego przy Ministrze Zdrowia. Dzięki temu przygotowane przez nie opracowanie porusza zarówno aspekty teoretycznoprawne, jak i aspekty praktyczne analizowanego tematu oraz zapewnia uwzględnienie aktualnych problemów współczesnej polskiej transplantologii.
Przeprowadzone w książce analizy przepisów ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów dokonane zostały zarówno w kontekście dotychczasowej tradycji medycyny transplantacyjnej w Polsce, jak i w ujęciu prawa europejskiego. Komentarz ma charakter pracy, która obejmuje w szczególności rozważania w zakresie przeprowadzania procedur pobierania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów od żywych i zmarłych dawców, pozyskiwania zgody i ustalania braku sprzeciwu w wymienionych procedurach, przygotowywania przeszczepów w wyspecjalizowanych i ściśle nadzorowanych jednostkach, jakimi są banki tkanek i komórek oraz działalności ośrodków dawców szpiku, pozyskujących dawców komórek krwiotwórczych. Prezentowane analizy w zakresie wykładni tekstu prawnego wspiera ujęcie praktyczne.
Oddając niniejszy komentarz do rąk Czytelnika, autorki wyrażają nadzieję, że będzie on stanowił pomoc dla osób zawodowo związanych z różnymi aspektami medycyny transplantacyjnej. Książka może być cenną wskazówką w interpretacji obowiązującego prawa dla pracowników jednostek ochrony zdrowia, w których dokonywane są pobrania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów – dla koordynatorów pobrań komórek, tkanek i narządów, lekarzy, pielęgniarek i pracowników działów prawnych podmiotów leczniczych, jak również dla pracowników banków tkanek i komórek. Opracowanie może stanowić pomoc dla wszystkich tych osób, które w swojej działalności zawodowej lub naukowej stykają się z problematyką współczesnej medycyny transplantacyjnej: prokuratorów, sędziów, adwokatów, pracowników ministerstw i agencji rządowych, m.in. Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, jak również dla studentów wydziałów prawa oraz uniwersytetów medycznych. Książka będzie zapewne pomocna także w zakresie popularyzacji wiedzy o transplantacji.
Komentarz uwzględnia stan prawny na dzień 1 maja 2014 r.
Joanna Haberko
Izabela Uhrynowska-Tyszkiewicz
Poznań/Warszawa maj 2014 r.
1.
Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów określa zasady pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, w tym komórek krwiotwórczych szpiku, krwi obwodowej oraz krwi pępowinowej, a także zasady postępowania w zakresie pobierania, przechowywania i przeszczepiania tkanek i narządów pochodzących od żywych dawców oraz ze zwłok. Warto w tym zakresie zwrócić uwagę, że język ustawy nie jest precyzyjny. Przedstawiciele nauk medycznych wskazują, że w ustawie pojawia się pewien merytoryczny skrót myślowy, w naukach medycznych wyróżnia się bowiem komórki krwiotwórcze szpiku i komórki krwiotwórcze z krwi obwodowej oraz komórki krwiotwórcze z krwi pępowinowej nie zaś komórki krwiotwórcze krwi obwodowej.
2.
Można przyjąć, podobnie jak czyni to art. 2 ust. 4 protokołu dodatkowego do Konwencji o prawach człowieka oraz godności osoby ludzkiej wobec zastosowań biologii i medycyny (konwencja biomedyczna) [The Convention for the protection of human...
Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX