Darmorost Elżbieta, Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Komentarz

Przedmiot niniejszego opracowania stanowi ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, która została ogłoszona w Dz. U. Nr 191, poz. 1410 (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 757) i - do chwili obecnej - była 14-krotnie zmieniana, zwana dalej „komentowaną ustawą” oraz „niniejszą ustawą”. Celem niniejszego komentarza jest próba przybliżenia Czytelnikowi treści regulacji prawnych zawartych w komentowanej ustawie na podstawie wykładni językowej i systemowej tekstu prawnego, przy uwzględnieniu orzecznictwa oraz poglądów wyrażanych przez przedstawicieli doktryny.

Komentowana ustawa uchyliła dwa akty prawne regulujące problematykę udzielania świadczeń zdrowotnych osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego - tj. ustawę z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 113, poz. 1207 ze zm.) oraz ustawę z dnia 6 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwa medycznego (Dz. U. Nr 241, poz. 2073 ze zm.). Przyczyną opracowania i uchwalenia komentowanej ustawy była - jak podkreślał projektodawca - „potrzeba usprawnienia funkcjonowania systemu ratownictwa medycznego w kraju, ocena realizacji Programu Zintegrowane Ratownictwo Medyczne oraz analiza aktów prawnych regulujących dotychczas problematykę ratownictwa medycznego” (Uzasadnienie do projektu ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, druk sejmowy nr 853). Ponadto podnoszone były kwestie takie jak dysfunkcjonalność niektórych przyjętych regulacji prawnych, „np. w zakresie tworzenia i lokalizacji centrów powiadamiania ratunkowego, wymagań dla szpitalnego oddziału ratunkowego, zasad włączania jednostek do systemu i prowadzenia ich rejestrów, składu osobowego zespołów ratownictwa medycznego”, oraz brak uregulowania „kwestii związanych z upowszechnieniem edukacji z zakresu pierwszej pomocy” (tamże).

Uchwalenie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym miało usprawnić funkcjonowanie systemu ratownictwa medycznego w Polsce, przez zapewnienie zarówno udzielania świadczeń zdrowotnych na wysokim poziomie, opartym na standardach obowiązujących w państwach zachodnich (ratownictwo przedszpitalne oraz wyspecjalizowane oddziały szpitalne), jak i niezbędnych rozwiązań w zakresie powiadamiania o stanach nagłych (centra powiadamiania ratunkowego). Ustawa miała „zapewnić każdej osobie w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego możliwość zgłoszenia i przyjęcia przez odpowiednie służby wezwania, niezwłocznego przybycia na miejsce zdarzenia właściwych jednostek systemu, niezwłoczne przewiezienie i przyjęcie do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń zdrowotnych we właściwym zakresie” (tamże).

Niniejsza ustawa stanowi szczególny akt w polskim systemie prawnym z uwagi na fakt, że zawarte w niej regulacje mogą mieć zastosowanie w odniesieniu do każdego obywatela, który - znajdując się w stanie zagrożenia zdrowotnego albo widząc osobę będącą w takim stanie, powinien potrafić nie tylko wezwać pogotowie ratunkowe, lecz także być świadomym ciążących na nim obowiązków dotyczących udzielenia pierwszej pomocy czy też faktu korzystania ze szczególnej ochrony, jaka przysługuje osobom udzielającym pierwszej pomocy medycznej. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż w ostatnich miesiącach są prezentowane w prasie lub na stronach internetowych porady, oparte na regulacjach komentowanej ustawy, kiedy można wezwać karetkę (www.bpp.gov.pl, dostęp: 14 września 2013 r.). Przyjęte w niniejszej ustawie rozwiązania ustawodawcze nie uchroniły obywateli przed sytuacjami, w których pojawiają się trudności z wezwaniem karetki pogotowania ratunkowego czy też trudności związane z rodzajem transportu (czy ma być to lotniczy zespół pogotowia ratunkowego, czy też karetka).

W komentowanej ustawie uregulowane zostały następujące kwestie: (przepisy ogólne, w tym definicje wyrażeń ustawowych - art. 1-9), ratownicy medyczni i ratownicy (art. 10-17), planowanie i organizacja systemu (art. 18-31), jednostki sytemu (art. 32-39), centra urazowe (art. 39a-39d), akcja prowadzenia medycznych czynności ratunkowych (art. 40-45), finansowanie jednostek systemu (art. 46-50), zmiany w przepisach obowiązujących (art. 51-56) oraz przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe (art. 56a-67). Należy przy tym wskazać, że w niniejszym komentarzu nie zostały zamieszczone i wyjaśnione te regulacje ustawowe, które utraciły już moc. Skrótowo zaś zostały przedstawione przepisy zawierające regulacje o charakterze ściśle legislacyjnym - polegające na wprowadzeniu zmian w obowiązujących przepisach.

Zważywszy na szczególnie doniosłą rolę przepisów w zakresie ratownictwa medycznego, przedkładam niniejsze opracowanie czytelnikom, licząc na jego praktyczną przydatność.

Elżbieta Darmorost