Kaczocha Mateusz, Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: LEX/el. 2016
Stan prawny: 5 września 2016 r.
Autor komentarza:

Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Komentarz

Autor fragmentu:

WSTĘP

Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej jest pierwszym w polskim porządku prawnym aktem normatywnym, regulującym w sposób dość powszechny i kompleksowy nieodpłatną pomoc prawną na etapie przedsądowym. Dotychczas w polskim systemie prawnym funkcjonował i nadal funkcjonuje system nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie sądowym. Wspomnieć tutaj należy, przykładowo, o przepisach art. 117-124 kodeksu postępowania cywilnego czy też unormowaniu art. 78 § 1 kodeksu postępowania karnego. Brak natomiast było państwowego i kompleksowego systemu nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym. Co prawda funkcjonowało (i dalej działa) nieodpłatne poradnictwo prawne, udzielane na podstawie odrębnych przepisów, ale nie ma ono charakteru powszechnego i uniwersalnego, a co za tym idzie – jest kierowane do wąskiej grupy społeczeństwa.

Wspomnianą lukę prawną w dużej mierze wypełniła ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej, umożliwiając niezamożnym osobom fizycznym dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym. Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej wpisuje się w kwestie rzeczywistego i efektywnego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, wynikającego m.in. z art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz zalecenia nr R (93) Komitetu Rady Ministrów Rady Europy dla państwa członkowskich co do efektywnego dostępu do prawa i sprawiedliwości dla najuboższych. Realizuje też postulaty płynące z równości wobec prawa. Brak bowiem mechanizmu umożliwiającego uzyskanie nieodpłatnie przez osoby ubogie porady prawnej udzielonej przez profesjonalistę, a także rozproszenie nieodpłatnego poradnictwa prawnego wskazuje na nierówny dostęp obywateli do usług prawniczych. Konsekwencją tego może być uznanie, że państwo nie zapewnia swym obywatelom równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości (uzasadnienie do ówczesnego rządowego projektu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa, druk nr 3338, VII Kadencja Sejmu RP, s. 2).

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)

Niniejszy przepis określa zakres przedmiotowy ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, stąd też nie zawiera on normy prawnej ani jej elementów. Ustawodawca lapidarnie wskazuje, że ustawa określa zasady udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej, a także zasady działania organów administracji publicznej w zakresie edukacji prawnej. Z literalnego brzmienia tej regulacji można by wysnuć wniosek, że nieodpłatna pomoc prawna obejmuje zarówno pomoc na etapie przedsądowym, jak i sądowym. Omawiany przepis należy jednak łącznie interpretować z art. 3 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Z zestawienia tych unormowań jednoznacznie wynika, że nieodpłatna pomoc prawna obejmuje pomoc tylko na etapie przedsądowym i to w dodatku w ograniczonym zakresie (szerzej zob. komentarz do art. 3). Obok nieodpłatnej pomocy prawnej drugim komponentem ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej jest edukacja prawna, której poświęcono osobny rozdział w ustawie – rozdział 3 Edukacja prawna.

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX