Ofiarski Zbigniew, Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: LEX 2014
Stan prawny: 1 marca 2014 r.
Autor komentarza:

Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz

Autor fragmentu:

Wprowadzenie

Z dniem 18 grudnia 2011 r., po 6-miesięcznym vacatio legis, weszły w życie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.). Zastąpiła ona dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.). Uchwalenie nowej ustawy o kredycie konsumenckim wynikało z potrzeby implementowania do polskiego porządku prawnego postanowień dyrektywy 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE L 133 z 22.05.2008, s. 66).

Podstawowym celem dyrektywy 2008/48/WE jest doprowadzenie do pełnej harmonizacji przepisów prawnych regulujących problematykę kredytów konsumenckich w poszczególnych państwach członkowskich UE oraz stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi i funkcjonowaniu rynku kredytów konsumenckich. Jest to niezbędne w związku z rosnącą mobilnością obywateli państw członkowskich UE. Wypracowanie porównywalnych regulacji w państwach członkowskich powinno umożliwić swobodny przepływ ofert kredytowych dostępnych dla konsumentów w różnych państwach członkowskich UE.

Dotychczasowe rozwiązania prawne, wynikające z poprzednio obowiązującej ustawy o kredycie konsumenckim z 2001 r., opartej na postanowieniach dyrektywy Rady nr 87/102/EWG z dnia 22 grudnia 1986 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących kredytu konsumenckiego (Dz. Urz. WE L 42 z 12.02.1987, s. 48), okazały się niewystarczające. Dyrektywa 87/102/EWG miała charakter minimalny, a więc dopuszczała wprowadzanie regulacji zapewniających dalej idącą ochronę konsumentom, natomiast państwa członkowskie mogły ograniczyć się jedynie do stworzenia mechanizmów zapobiegających obchodzeniu przepisów wprowadzonych w celu realizacji dyrektywy. Jednak zasada minimalnej harmonizacji wyrażona w powyższej dyrektywie doprowadziła w efekcie do sytuacji, w której poszczególne państwa członkowskie wprowadziły wiele odmiennych mechanizmów ochrony konsumentów i tym samym nastąpiło znaczne zróżnicowanie sytuacji prawnej konsumentów i przedsiębiorców w poszczególnych państwach członkowskich.

Zasadniczym celem przyjęcia dyrektywy 87/102/EWG oraz aktów normatywnych transponujących jej postanowienia do krajowego porządku prawnego było zapewnienie konsumentom zawierającym umowy o kredyt na cele konsumpcyjne pewnego minimalnego poziomu ochrony. Ustawodawca uznał objęcie konsumentów szczególną ochroną za zabieg niezbędny ze względu na znacznie silniejszą pozycję faktyczną kredytodawców dysponujących wiedzą i doświadczeniem, której konsumenci nie posiadają.

Ustawa o kredycie konsumenckim reguluje: zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki; obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki oraz obowiązki konsumenta, kredytodawcy i pośrednika kredytowego w związku z zawartą umową o kredyt konsumencki; obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz obowiązki w zakresie informacji zawartych w umowie o kredyt zabezpieczony hipoteką; skutki uchybienia obowiązkom kredytodawcy. Nie jest to jednak akt prawny o charakterze kompleksowym i nie reguluje wszystkich zagadnień związanych z udzielaniem kredytów konsumenckich.

Zawarcie i wykonywanie umowy o kredyt konsumencki wymaga stosowania także przepisów odrębnych ustaw, w tym ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121), ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 z późn. zm.), ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1225), ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.), ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1450 z późn. zm.).

Kredyt konsumencki jest szczególnym typem kredytu przede wszystkim ze względu na status prawny kredytobiorcy, którym jest konsument będący osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Często kredytobiorcą w prawnym stosunku kredytu konsumenckiego jest osoba fizyczna dysponująca niewielkim zasobem wiedzy o zasadach funkcjonowania rynku finansowego, a w szczególności rynku kredytowego. Wymaga to stosowania rozwiązań prawnych zabezpieczających interesy konsumenta w stosunkach z kredytodawcami, z których nie wszyscy są poddani instytucjonalnemu nadzorowi, np. ze strony Komisji Nadzoru Finansowego.

Regulacje prawne zawarte w aktualnie obowiązującej ustawie o kredycie konsumenckim porządkują ważny segment rynku kredytowego i są w tym zakresie niezbędne przede wszystkim z uwagi na masowy charakter zjawisk pojawiających się na tym rynku. Liczba zawieranych umów o kredyty konsumenckie, zróżnicowany status prawny kredytodawców, liczne podtypy kredytu konsumenckiego, zróżnicowany poziom wiedzy konsumentów o zasadach działania rynku kredytowego determinują przyjęcie rozwiązań szczególnych. Uniwersalne regulacje dotyczące umowy pożyczki lub umowy o kredyt, zawarte w przepisach kodeksu cywilnego oraz w ustawie – Prawo bankowe, nie oddają specyfiki kredytu konsumenckiego. Potrzeba wprowadzenia rozwiązań szczególnych wydaje się w związku z tym oczywista.

Przepisy ustawy o kredycie konsumenckim powinny w dłuższej perspektywie czasu stworzyć również warunki do prowadzenia rzetelnej reklamy w zakresie tych kredytów, wypracowania przejrzystych i skutecznych metod oceny ryzyka kredytowego związanego z zadłużaniem się konsumentów oraz ich zdolności kredytowej, ustabilizowania pozycji pośredników kredytowych na rynku usług kredytowych. Właściwe wypełnianie obowiązków wynikających z przepisów ustawy o kredycie konsumenckim może w rezultacie doprowadzić do poprawy stanu świadomości prawnej konsumentów, wzmożonej i rzetelnej konkurencji rynkowej kredytodawców i pośredników kredytowych, a więc przynieść wymierne korzyści ekonomiczne dla konsumentów i całej gospodarki.

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)Przedmiot regulacji ustawy o kredycie konsumenckim

1.Uwagi wprowadzające

Dnia 18 grudnia 2011 r. weszła w życie ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, która zastąpiła dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.). Potrzeba uchwalenia w tamtym okresie ustawy o kredycie konsumenckim wynikała z przyjętego przez Polskę w Umowie Przejściowej z dnia 16 grudnia 1991 r. dotyczącej handlu i spraw związanych z handlem między Rzecząpospolitą Polską a Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Europejską Wspólnotą Węgla i Stali (Dz. U. z 1992 r. Nr 17, poz. 69 z późn. zm.) zobowiązania do zbliżenia przepisów prawnych w zakresie ochrony konsumentów do ustawodawstwa obowiązującego w ówczesnej Wspólnocie Europejskiej .

W Unii Europejskiej regulowano w tym okresie ochronę konsumentów w stosunkach kredytowych dyrektywąRady 87/102/EWG z dnia 22 grudnia 1986 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX