Zamojski Łukasz, Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym. Komentarz

Krajowy Rejestr Sądowy został wprowadzony na mocy ustawy z 20 sierpnia 1998 r., która weszła w życie 1 stycznia 2001 r. po stosunkowo długim okresie vacatio legis. Czas ten był potrzebny do wprowadzenia technicznej infrastruktury łączy komputerowych i wszystkich niezbędnych do funkcjonowania rejestru rozporządzeń wykonawczych. Długotrwałe oczekiwanie na wejście w życie spowodowało jednak niedogodności przejawiające się przez dezaktualizację niektórych przepisów ustawy jeszcze przed rozpoczęciem ich obowiązywania, co z kolei wymusiło nowelizację ustawy.

Wiele rozwiązań prawnych przyjętych w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym stanowi reminescencję poprzednich regulacji, w tym w szczególności przepisów Kodeksu handlowego i rozporządzenia o rejestrze handlowym. Czerpanie przez ustawodawcę z przepisów prawnych sprawdzonych przez lata praktyki należy uznać co do zasady za rozwiązanie trafne, jeśli usunięte zostały nasuwające się na tle dawnych przepisów wątpliwości. Jak wskazuje uzasadnienie projektu ustawy o KRS, ustawodawca od początku zakładał „zachowanie dotychczasowych zasad sądowej rejestracji podmiotów już podlegających temu obowiązkowi” (por. fragment uzasadnienia projektu ustawy o KRS, druk sejmowy nr 1882 Sejmu II Kadencji). Przyjmując w ustawie o KRS część poprzednich konstrukcji prawnych, ustawodawca był zmuszony dostosować je do rejestracji opartej po raz pierwszy na taką skalę na systemie informatycznym.

Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym jest aktem prawnym zawierającym zarówno przepisy o charakterze materialnym, jak i przepisy proceduralne. Budowa komentowanej ustawy jest ściśle powiązana z budową samych rejestrów. Obok rozdziału zawierającego przepisy ogólne dotyczące z reguły wszystkich rejestrów, w ustawie występują rozdziały poświęcone z osobna każdemu z trzech rodzajów rejestrów wchodzących w skład KRS. Specyfika budowy rejestrów składających się na KRS powoduje, że w części szczegółowej ustawa zawiera wiele przepisów o charakterze niemalże technicznym, co zbliża jej treść do budowy rozporządzeń wykonawczych, jednak taki zabieg ustawodawcy po części usprawiedliwia informatyzacja rejestru przeprowadzona na niespotykaną dotąd w polskim prawodawstwie skalę.

Należy podkreślić fakt, że poprzednio obowiązujące regulacje o rejestrach były zawarte w przepisach ustrojowych poszczególnych podmiotów rejestrowych, a nie skupione w jednej ustawie, zatem obecne rozwiązanie można odczytać jako podniesienie rangi rejestrów.

Założeniem twórców nowego rejestru było scentralizowanie dotychczasowych rozbitych „dzielnicowo” rejestrów zwłaszcza tych, które już wcześniej były prowadzone przez sądy. Taki zabieg miał na celu upowszechnienie informacji objętych rejestrem. Obecnie w każdym punkcie Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego można uzyskać odpis z rejestru prowadzonego dla każdego podmiotu niezależnie od jego siedziby czy miejsca zamieszkania, natomiast w poprzednim stanie prawnym było to możliwe tylko w stosunku do podmiotów zarejestrowanych przez sąd, który miał wydać odpis.

Krajowy Rejestr Sądowy zgodnie z założeniami ustawodawcy ma spełniać dwa podstawowe cele: legalizacyjny oraz informacyjny.