Melezini Andrzej (red.), Teszner Krzysztof (red.), Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej. Komentarz

Oddajemy do rąk Czytelników opracowanie będące jedynym na rynku wydawniczym komentarzem do ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, uwzględniającym wszystkie dotychczasowe nowelizacje tego aktu prawnego. Począwszy od 1.03.2017 r., było ich blisko 80! Porównanie obecnie obowiązującego tekstu jednolitego z ustawą pierwotnie wprowadzoną pozwala stwierdzić, że mamy już do czynienia z aktem normatywnym niemal całkowicie zmodyfikowanym. Trudno bowiem wskazać przepis ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, który w ciągu 7 lat nie uległ mniejszej bądź większej zmianie. Wiele jej przepisów zostało zmodyfikowanych wielokrotnie, a znacząca ich część reguluje konsekwentnie wprowadzane nowe instytucje prawne i proceduralne. Kolejne nowelizacje komentowanej ustawy powodowały również konieczność wydania nowych przepisów wykonawczych. Komentarz uwzględnia więc także aktualnie obowiązujące przepisy wykonawcze, stanowiąc kompendium wiedzy na temat organizacji oraz funkcjonowania KAS.

Opracowanie nowego komentarza do ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej było również podyktowane innymi czynnikami. Krajowa Administracja Skarbowa stała się bowiem już nie tylko sukcesorem zadań, które przejęła do wykonywania w wyniku konsolidacji rządowej administracji podatkowej, Służby Celnej oraz Kontroli Skarbowej. Przybyło jej wiele nowych zadań wynikających z członkostwa w Unii Europejskiej, zawieranych umów międzynarodowych czy z polityki państwa ukierunkowanej na poprawę efektywności systemu podatkowego w związku z uchylaniem się od opodatkowania czy wyłudzeń podatku od towarów i usług. Z nowymi zadaniami wykonywanymi przez poszczególne organy KAS wiążą się nowe formy ich realizacji, a przede wszystkim nowe procedury kontrolne, weryfikujące obowiązki podmiotów zobowiązanych. Rozwijane są również systemy teleinformatyczne KAS służące działalności analitycznej, komunikacji z użytkownikami oraz załatwianiu niektórych spraw. Prawne podstawy oraz granice ich stosowania, w tym w ramach utworzonego e-Urzędu Skarbowego, zostały wyznaczone przepisami ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej i również nie uniknęły nowelizacji.

Wreszcie należy zwrócić uwagę na stan wiedzy na temat Krajowej Administracji Skarbowej. Uległ on zmianie w związku z pojawieniem się w ostatnich 7 latach nowych opracowań naukowych – przede wszystkim rozdziałów w monografiach naukowych, artykułów w czasopismach naukowych i glos – a także ukształtowanych już poglądów judykatury w bogatym orzecznictwie sądów administracyjnych i powszechnych. Znacząca część tych ostatnich dotyczy stosowania kontrowersyjnych przepisów zawartych w ustawie wprowadzającej, a odnoszących się do nowych propozycji zatrudnienia (w tym ucywilnienia funkcjonariuszy) albo pełnienia służby czy wygaszenia stosunku pracy albo służby. Nieprawidłowości w zakresie spraw kadrowych oraz liczne spory sądowe nie umknęły uwadze Najwyższej Izby Kontroli i zostały odnotowane w wynikach kontroli stanu organizacji KAS. Zalety i mankamenty konsolidacji administracji skarbowej w ramach KAS są również podnoszone przez przedstawicieli nauki. To pokazuje, że poza typowymi problemami, jak czytelność komentowanej ustawy, zawiłość jej przepisów i trudności w ich interpretowaniu oraz stosowaniu, do rangi kluczowego problemu urasta zdolność Krajowej Administracji Skarbowej do efektywnego wykonywania stale rosnących zadań tej formacji w oparciu o zasób kadrowy, którym dysponuje.

Przygotowanie nowego komentarza do ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej ze względu na wyżej przedstawione czynniki było więc wyzwaniem, które mogły podjąć doświadczone osoby zajmujące się od dawna problematyką administracji skarbowej od strony zarówno teoretycznej, jak i praktycznej, a także dysponujące bogatym dorobkiem naukowym. Autorzy komentarza postanowili temu wyzwaniu sprostać. Są wśród nich dwaj sędziowie sądów administracyjnych orzekający w sprawach podatkowych, pracownicy uczelni wyższych specjalizujący się w procedurach podatkowych i kontrolnych mający ścisły związek z praktyką, przedstawiciele administracji skarbowej oraz doświadczony pełnomocnik procesowy przed organami podatkowymi.

Dobór zespołu autorskiego jest nieprzypadkowy. Zapewnia obiektywizm oraz kompletność tez zawartych w komentarzach do poszczególnych przepisów. Nie bez znaczenia jest również, że autorzy reprezentują różne ośrodki akademickie, przy tym wszyscy zajmują się problematyką dotyczącą administracji skarbowej, zaś autorzy będący funkcjonariuszami KAS regularnie uczestniczą w konferencjach podatkowych. Wysoką jakość komentarza gwarantują więc znajomość przez autorów poglądów doktryny prawa podatkowego i administracyjnego, doświadczenie praktyczne, doskonała znajomość przepisów i ich praktycznego stosowania, umiejętność interpretowania przepisów nowelizujących, jak też korzystania z orzecznictwa sądów.

Jako redaktorzy komentarza pragniemy w tym miejscu podziękować wszystkim autorom za pracę nad jego przygotowaniem – wykonaną niezwykle rzetelnie i z dużym zaangażowaniem. Dziękujemy również recenzentowi prof. dr. hab. Leonardowi Etelowi za sporządzenie recenzji oraz cenne uwagi.

Mamy nadzieję, że komentarz okaże się pomocny pełnomocnikom procesowym przed organami KAS, sędziom sądów administracyjnych, a przede wszystkim osobom zatrudnionym oraz pełniącym służbę w jednostkach organizacyjnych KAS, realizującym obowiązki zawodowe. Liczymy również, że zainteresuje pracowników naukowych reprezentujących doktrynę prawa podatkowego i administracyjnego oraz będzie pomocny w realizacji procesu dydaktycznego na wielu kierunkach studiów akademickich oraz podyplomowych.

Luty 2024

dr Andrzej Melezini

dr Krzysztof Teszner