Bolek Tomasz, Dobruk Marcin, Ustawa o kontroli w administracji rządowej. Komentarz z wzorami dokumentów

Komentarze
Opublikowano: WKP 2018
Stan prawny: 15 października 2017 r.
Autorzy komentarza:

Ustawa o kontroli w administracji rządowej. Komentarz z wzorami dokumentów

Autorzy fragmentu:

Wstęp

Z napisaniem komentarza nosiliśmy się od dawna, tj. praktycznie od momentu uchwalenia ustawy z 15.07.2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz.U. poz. 1092). Początkowo każdy z nas miał inny pomysł na publikację. Jednym z nich było m.in. publikowanie komentarzy do poszczególnych artykułów na łamach prasy specjalistycznej, innym napisanie wraz z grupą osób, na co dzień realizujących zadania kontrolne, „praktycznego podręcznika kontrolera”. Jednakże z uwagi na zajęcie się przez nas nowymi wyzwaniami zawodowymi i osobistymi pomysły nie zostały zrealizowane. Niemniej jednak przez lata pomysł napisania o kontroli stale do nas powracał. Ostatecznie na początku 2017 r. podjęliśmy decyzję o napisaniu komentarza do ustawy. Jest to dla nas rodzaj podsumowania dotychczasowej ścieżki zawodowej, która pozwoliła nam spojrzeć na kontrolę i audyt z różnych perspektyw: kontrolera/audytora, zarządzającego komórką kontroli oraz, co równie istotne, osób zarządzających jednostkami, które w audycie i kontroli upatrywały silne wsparcie doradcze i zarządcze. Ważne i przydatne są też nasze doświadczenia związane z uczestnictwem w całym procesie legislacyjnym dotyczącym komentowanej ustawy.

Dziś, po doświadczeniach pięciu lat funkcjonowania ustawy, jesteśmy głęboko przekonani, że zapoczątkowane blisko 10 lat temu prace nad nią były właściwą decyzją. Ustawa już na stałe wpisała się do porządku prawnego i stała się podstawowym narzędziem pracy służb kontrolnych w sektorze rządowym. Niestety ten akt prawny wciąż nie doczekał się pogłębionej refleksji w piśmiennictwie, orzecznictwie, czy też w publikacjach naukowych (nieliczne próby opisania rozwiązań zawartych w ustawie podjęli: E. Sławińska-Tomtała, Nowe zasady prowadzenia kontroli w administracji rządowej, Teczka kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych. Wzory dokumentów z wyjaśnieniami, Warszawa 2011; a także M. Antoniak, Kontrola rządowa w administracji publicznej. Poradnik dla kontrolujących i kontrolowanych, Warszawa 2012; D. Rosińska, T. Bolek, Kontrola w administracji rządowej, KP 2012/1). Dlatego jesteśmy przekonani, że w tym obszarze jest jeszcze miejsce na niejedną publikację. Można nawet postawić tezę, że kontrola w administracji ma swój własny, odrębny akt prawny i standardy regulujące działalność kontrolną, zaś brakuje jej dodatkowych „narzędzi” (tj. wspólnych ramowych programów kontroli, metodyk, poradników, podręczników, opinii, spotkań kontrolerskich, branżowych stowarzyszeń, itp.).

Autorom nie chodzi tu o stworzenie jedynie szablonów dokumentów, ale profesjonalne wsparcie w postaci podręcznika kontrolera (manual book) (podobnie jak ma to miejsce w przypadku Podręcznika kontroli, wydanego przez NIK), standaryzującego prace kontrolerów od etapu sporządzania planu kontroli do monitorowania realizacji wniosków pokontrolnych. Dodatkowym wsparciem mogłyby być podręczniki kontroli prowadzenia określonych kontroli tematycznych, np. kontroli z obszarów IT, kontroli wykonania zadań, kontroli budżetowych. W przypadku choćby audytu w administracji sytuacja jest dokładnie odwrotna. Choć audyt posiada rozwinięte metodyki, podręczniki i międzynarodowe standardy, uznane światowe organizacje zrzeszające audytorów, to do dzisiejszego dnia brak jest aktu prawnego, który w sposób kompleksowy określałby w administracji polskiej tę funkcję (dziś przepisy regulujące audyt znajdują się w ostatnim z rozdziałów ustawy z 27.08.2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm., oraz w kilku rozporządzeniach).

Jako praktycy kontroli uważamy, że należy w obu tych funkcjach poszukiwać tego, co je łączy, a nie tego, co dzieli. Jako zarządzający w administracji wierzymy, że tylko wykorzystywanie efektu synergii kontroli i audytu przynosi dla kierownika jednostki istotną wartość dodaną. Dobrze rozumiemy zarówno wartość informacji zarządczej, którą niesie za sobą wynik mądrze i profesjonalnie przeprowadzonej kontroli, jak i korzyść z kompetentnie przeprowadzonego audytu. Obie te funkcje, właściwie realizowane i wykorzystywane przez kierownictwa jednostek (ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów), przynoszą wartość dodaną.

Podjęliśmy się zadania napisania komentarza, bowiem od wielu lat zajmujemy się od strony praktycznej kontrolą i audytem w administracji publicznej. Pracowaliśmy na różnych stanowiskach, zarówno po stronie kontrolujących, jak i kontrolowanych. Z własnych doświadczeń i rozmów z praktykami kontroli wynika, że brakuje wymiany informacji pomiędzy komórkami kontroli, brak jest także jednolitych metodyk prowadzenia kontroli, służących usprawnieniu kontroli i podniesieniu jej jakości.

Jesteśmy przekonani, że wiedzą i doświadczeniem należy się dzielić. Tylko w ten sposób można budować i rozwijać potencjał służb kontroli. Dlatego też do komentarza załączamy przykładowe wzory dokumentów przydatnych w postępowaniu kontrolnym, które każdy czytelnik będzie mógł dostosować do specyfiki swojej organizacji lub poprawiać, jeśli uzna je za niewłaściwe. Będziemy wdzięczni za wszelkie sugestie i komentarze dotyczące książki, które można przesyłać na adres: kontrola.komentarz@gmail.com.

Przez lata pracowaliśmy w Departamencie Kontroli i Nadzoru (obecnie Centrum Oceny Administracji w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów) w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Jest to unikalna komórka, która miała i ma za zadanie, oprócz swoich zadań nadzorczych i kontrolnych, realizację dodatkowej funkcji, jaką jest koordynacja kontroli dla całej administracji sektora rządowego w imieniu Prezesa Rady Ministrów. To właśnie w wyniku przeprowadzonej przez ten Departament diagnozy, rozpoczęto prace nad komentowaną ustawą.

Korzystanie przez nas z doświadczenia zdobytego przede wszystkim w trakcie praktycznej realizacji kluczowych dla Państwa kontroli, możliwość udziału w szeregu szkoleń i konferencji, wiele dni i godzin konsultacji oraz spotkań przede wszystkim z kierującymi komórkami kontroli w ministerstwach i urzędach wojewódzkich, stanowi dla nas niezwykłą wartość. Dzięki temu możemy dziś podjąć się napisania niniejszej publikacji.

Funkcjonując przez lata w środowisku kontroli, spotykaliśmy się z niezwykłą życzliwością i inspiracją do podejmowanych przez nas działań. Pochodziła ona m.in. ze strony kolejnych kierownictw komórek ds. kontroli i audytu, w szczególności z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, czy też Ministerstwa Zdrowia, a także ze strony Śląskiego i Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego. Są to osoby, które swoim codziennym zaangażowaniem w realny sposób zmieniają polską administrację. Podejmowane przez nich działania nadzorcze i kontrolne, służące przekazywaniu aktualnych informacji na rzecz najważniejszych osób w Państwie, mają swój głęboki sens, podobnie jak podejmowane przez nich działania promujące koordynację i profesjonalizm w działalności kontrolnej, które prowadzą do coraz większej dojrzałości tej funkcji.

Analogicznie do ww. instytucji każdego dnia setki kontrolerów prowadzą w administracji czynności kontrolne. Realizują je często samodzielnie, w toku kontroli planowych lub doraźnych. Dlatego dla tych osób, realizujących te skomplikowane zadania, często pod presją czasu, odpowiedzialności, w trudnym, niejednokrotnie stresogennym lub korupcjogennym środowisku, niekiedy bez dostatecznego wsparcia merytorycznego – niezwykle ważne jest wsparcie merytoryczne, metodologiczne, a przede wszystkim pokazanie wartości dodanej wynikającej z ich służby publicznej.

To o pracy tych wszystkich osób jest ta publikacja.

Autorzy fragmentu:
Art. 1art(1)Zakres ustawy

1.

Zgodnie z art. 1 u.k.a.r. określa ona zasady i tryb przeprowadzania kontroli działalności organów administracji rządowej, urzędów je obsługujących lub stanowiących ich aparat pomocniczy oraz jednostek organizacyjnych podległych tym organom lub przez nie nadzorowanych, zwanych jednostkami kontrolowanymi. Ustawa w założeniu stanowi całościową regulację dotyczącą postępowania kontrolnego, tj. zasad i trybu przeprowadzania kontroli, a także organów właściwych w sprawach kontroli. Ustawa wyznacza nowe, spójne i systemowe (wraz ze Standardami) ramy postępowania kontrolnego, prowadzonego przez administrację rządową. Jest jednak oczywiste, że w niektórych kwestiach konieczne jest odwoływanie się do odpowiedniego stosowania przepisów innych ustaw. I tak, zgodnie z art. 13u.k.a.r. w sprawach doręczeń, obliczania terminów oraz protokołu, w zakresie nieuregulowanym w ustawie, stosuje się odpowiednio przepisy k.p.a. Również w pozostałych przypadkach, np. przy definiowaniu...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX