Darmorost Elżbieta, Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Komentarz

Celem tego opracowania jest próba przybliżenia Czytelnikowi regulacji prawnych zawartych w ustawie z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565 ze zm.), przede wszystkim na podstawie wykładni językowej tekstu prawnego oraz na skromnym, lecz ważnym dorobku orzecznictwa i doktryny.

Należy wyjaśnić, że rozwiązania prawne zawarte w komentowanej ustawie mają istotne znaczenie zarówno dla działalności organów państwa, jak i dla jego obywateli. Ich celem jest powszechna informatyzacja państwa oraz stworzenie tzw. społeczeństwa informacyjnego przez umożliwienie obywatelowi załatwiania spraw administracyjnych bez konieczności wychodzenia z domu oraz bez konieczności ponoszenia znacznych nakładów finansowych związanych z wydaniem bezpiecznego podpisu elektronicznego. Bariera finansowa, z jaką mamy do czynienia, przy wydawaniu bezpiecznego podpisu elektronicznego stanowiła znaczne utrudnienie w rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce i przyczyniła się w istotny sposób do wprowadzenia regulacji zawartych w niniejszej ustawie.

Uchwalenie w 2005 r. komentowanej ustawy stanowiło kolejny krok w kierunku pełnej realizacji przyjętego przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej i Radę Ministrów planu działania w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego i integracji Polski z Unią Europejską. Rozwiązania prawne przyjęte w komentowanej ustawie wpisywały się w jedną z najważniejszych inicjatyw realizowanych w Unii Europejskiej. Była nią inicjatywa: e-Europa 2005 Społeczeństwo Informacyjne dla Wszystkich, w której e-government (elektroniczna administracja) odgrywa istotną rolę. Dokument ten zakłada, że organy władzy publicznej powinny zapewnić powszechny dostęp on-line do informacji publicznych oraz umożliwić obywatelom i innym zainteresowanym podmiotom załatwianie swoich spraw z zakresu administracji publicznej w sposób interaktywny, za pośrednictwem systemów teleinformatycznych.

Jednym z podstawowych celów komentowanej ustawy miało być, jak zapewniał projektodawca, „zapewnienie korzystnego środowiska prawnego w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego, w szczególności przez stworzenie ram normatywnych do funkcjonowania elektronicznej administracji. W ten sposób stanie się możliwe zapewnienie obywatelom łatwiejszego dostępu do urzędów administracji publicznej przez uczynienie z urzędów instytucji zorientowanych na potrzeby obywateli i dostępnych 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu” (uzasadnienie do rządowego projektu ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, druk sejmowy nr 1934).

Komentowana ustawa była zmieniana jedenaście razy, przy czym trzykrotnie w sposób zasadniczy - były to zmiany wynikające z: ustawy z 16 grudnia 2005 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 12, poz. 65), ustawy 13 czerwca 2008 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. Nr 127, poz. 817) oraz ustawy z 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 40, poz. 230).

Przedmiotowy komentarz został opracowany na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dniu 17 grudnia 2012 r., z uwzględnieniem zmian, które wejdą w życie 1 lipca 2013 r. Podstawę opracowania komentarza stanowił tekst ustawy z 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publicznej ogłoszony w Dzienniku Ustaw z 20 kwietnia 2005 r. Nr 64, poz. 565 wraz ze zmianami.

W komentarzu nie zostały umówione przepisy zawarte w rozdziale 5 ustawy, zawierające zmiany w przepisach obowiązujących, ze względu, że omawianie zmian, które weszły w życie, do polskiego systemu prawa, siedem lat temu nie jest celowe. Szczegółowo natomiast omówiono: przepisy ogólne; Plan Informatyzacji Państwa oraz projekty informatyczne o publicznym zastosowaniu; systemy teleinformatyczne używane do realizacji zadań publicznych, rejestry publiczne oraz wymiana informacji w postaci elektronicznej między podmiotami publicznymi; badanie zgodności oprogramowania interfejsowego z rozwiązaniami określonymi przez podmioty publiczne oraz kontrola przestrzegania przepisów ustawy, a także regulacje zawarte w przepisach przejściowych i końcowych.

Zważywszy na szczególnie doniosłą rolę przepisów o elektronicznej administracji, w tym w zakresie możliwości załatwiania spraw administracyjnych bez konieczności wychodzenia z domu - za pomocą usług administracji publicznej, przedkładam niniejsze opracowanie czytelnikom, licząc na jego praktyczną przydatność.

Elżbieta Darmorost