Staszczyk Piotr, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz

Komentarze
Opublikowano: WKP 2022
Stan prawny: 1 stycznia 2022 r.
Autor komentarza:

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz

Autor fragmentu:

Wstęp

Ustawa z 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie określa podstawy współpracy administracji publicznej z trzecim sektorem. Trzeci sektor, w odróżnieniu od sektora państwowego i rynkowego, oparty jest na dobrowolnej działalności oddolnej społeczeństwa obywatelskiego. Podstawową formą aktywności trzeciego sektora są organizacje pozarządowe działające na rzecz dobra ogółu, które nie są jednocześnie związane z organami państwowymi. Organizacje pozarządowe na mocy komentowanej ustawy uzyskują możliwość wspierania i realizacji niektórych zadań publicznych oraz uzyskiwania statusu organizacji pożytku publicznego. Wiele form aktywności trzeciego sektora opiera się na wolontariacie, ustanowionym także w komentowanej ustawie.

Aktywność organizacji pozarządowych, stopień ich niezależności od państwa oraz możliwość wspierania i uzupełniania przez nie realizacji zadań leżących co do zasady w gestii państwa stanowią kilka czynników oceny poziomu poszanowania zasady demokracji i praworządności.

Współpraca inicjatyw oddolnych z państwem ma w Polsce bardzo trudną przeszłość. Jest to związane z wieloletnim, trwającym od rozbiorów aż do upadku komunizmu (z wyjątkiem krótkiego okresu dwudziestolecia międzywojennego), wzajemnym wrogim nastawieniem społeczeństwa do państwa. Przyjmuje się, że początków współczesnego społeczeństwa obywatelskiego w Polsce należy upatrywać w powstaniu Solidarności oraz innych demokratycznych struktur opozycyjnych. Początkowo miało to być „społeczeństwo drugiego obiegu” – nieprzeciwstawiające się organom państwowym, a bytujące niejako obok nich.

Tak stworzone fundamenty, na których opierają się relacje obywateli z państwem, powodują, że trzeci sektor w Polsce spotyka się na co dzień z wieloma przejawami nieufności i to zarówno ze strony obywateli, jak i administracji publicznej. Dość powiedzieć, że z jednej strony – jedynie 56% Polaków ufa organizacjom pozarządowym (https://publicystyka.ngo.pl/pod-lupa-ponad-polowa-polakow-ufa-organizacjom-az-czy-tylko, dostęp: 26.10.2021 r.), a z drugiej strony – strukturalne zmiany komentowanej ustawy wprowadzone w życie w ostatnich latach nie zostały poprzedzone praktycznie żadnymi szerszymi konsultacjami z przedstawicielami trzeciego sektora, czyli bezpośrednimi zainteresowanymi.

Prawie 20 lat od wejścia w życie komentowanej ustawy należy ją jednak ocenić, mimo paru ewidentnych braków, bezsprzecznie pozytywnie. Możliwości realizowania przez organizacje pozarządowe niektórych zadań publicznych, uzyskiwania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych czy określenie jasnych reguł wolontariatu doprowadziły do bardzo dynamicznego rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Należy mieć nadzieję, że ten rozwój nie zostanie zahamowany, a organizacje pozarządowe pozostaną faktycznie pozarządowe.

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)Przedmiot ustawy

1.

Komentowany artykuł ustanawia zakres przedmiotowy ustawy z 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. I tak ustawa reguluje zasady prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi oraz współpracy w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą, uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego, sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego oraz tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego. Ustawa reguluje również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń.

2.

Powyżej przedstawiony zakres przedmiotowy ustawy nie jest w pełni precyzyjny. Po pierwsze, tworzenie i funkcjonowanie rad działalności pożytku publicznego mieści się w pojęciu współpracy z organami administracji publicznej. Po drugie,...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX