Pachnik Karol, Ustawa o biegłych rewidentach. Komentarz

Wprowadzając do polskiego porządku prawnego ustawę z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. Nr 77, poz. 649 ze zm.), zaimplementowano dyrektywę 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniającą dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek i 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz uchylającą dyrektywę Rady 84/253/EWG w sprawie zatwierdzania osób odpowiedzialnych za dokonywanie ustawowych kontroli dokumentów rachunkowych.

Uregulowania prawne mają zmierzać do poprawy jakości badań i przeglądów sprawozdań finansowych, ujednolicać zasady i normy wykonywania zawodu przez biegłych rewidentów oraz działalności firm audytorskich na terytorium Unii Europejskiej.

Jedną z najważniejszych regulacji przeniesionych na grunt ustawodawstwa krajowego jest ustanowienie nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami, firmami audytorskimi i Krajową Izbą Biegłych Rewidentów, który polega m.in. na zatwierdzaniu i rejestracji biegłych rewidentów i firm audytorskich, ustanawianiu zasad etyki zawodowej, określaniu zasad obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, zapewniania jakości oraz systemu dyscyplinarnego.

Nowe rozwiązania prawne, będące pochodną implementacji prawa unijnego, dotyczą m.in. stworzenia systemu nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i innymi podmiotami wykonującymi działalność w zakresie rewizji finansowej, określenia katalogu jednostek zainteresowania publicznego oraz obowiązku utworzenia komitetów audytu w tych jednostkach, długości okresu wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego przez kluczowych biegłych rewidentów.

Czerpiąc z dotychczasowych regulacji prawnych dotyczących biegłych rewidentów i zasad rewizji finansowej, dokonano zmodyfikowania dotychczas obowiązujących przepisów regulujących wykonywanie zawodu biegłego rewidenta i działalność firm audytorskich przede wszystkim w odniesieniu do określenia zasad działania Komisji Egzaminacyjnej, zakresu informacji składanych przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie w związku z wpisem na listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych i do rejestru biegłych rewidentów, zakresu informacji składanych przez firmy audytorskie do Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, zasad funkcjonowania samorządu biegłych rewidentów, zasad etyki, zasad zachowania tajemnicy zawodowej przez biegłych rewidentów.

Zmieniona została koncepcja sprawowania nadzoru nad samorządem biegłych rewidentów. Dotychczasowe kompetencje Ministra Finansów powierzono Komisji Nadzoru Audytowego.

Kompleksowy charakter wprowadzonych zmian spowodował konieczność uchylenia dotychczas obowiązującej ustawy z 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie.

Nowa komentowana ustawa składa się z dziesięciu rozdziałów. W pierwszym rozdziale scharakteryzowano zakres regulacji objętych ustawą, objaśniono najważniejsze pojęcia pojawiające się w treści ustawy. W drugim rozdziale określono zawód biegłych rewidentów od strony instytucjonalnej, wraz z zasadami wpisu biegłych rewidentów do rejestru, ich obowiązkami, a także organizację i zakres tematyczny egzaminów. Trzeci rozdział to opis form organizacyjnych, kompetencji i zadań wykonywanych przez samorząd zawodowy biegłych rewidentów. Czwarty rozdział normuje ich odpowiedzialność dyscyplinarną. Rozdział piąty zawiera charakterystykę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych, a szósty określa warunki i zasady wykonywania czynności rewizji finansowej. Rozdział siódmy pracy zawiera opis nowych regulacji w zakresie systemu nadzoru publicznego. W rozdziale ósmym omówiono czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania publicznego. W rozdziale dziewiątym zapisane są regulacje w zakresie współpracy Komisji Nadzoru Audytowego z innymi państwami Unii Europejskiej i państwami trzecimi w celu zapewnienia sprawowania prawidłowego nadzoru nad wykonywaniem zawodu przez biegłych rewidentów i działalnością podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych. Ostatni, dziesiąty rozdział to regulacje intertemporalne, przepisy zmieniające i przepisy końcowe.

Niniejszy komentarz jest próbą wyjaśnienia i przybliżenia niejasnych i wątpliwych zagadnień powstałych na tle stosowania ustawy z 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym.