Miąsik Dawid (red.), Półtorak Nina (red.), Wróbel Andrzej (red.), Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Tom I (art. 1-89)

Komentarze
Opublikowano: WKP 2012
Stan prawny: 1 stycznia 2012 r.
Autorzy komentarza:

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz. Tom I (art. 1-89)

Autorzy fragmentu:

TRAKTAT Z LIZBONY: NOWY PORZĄDEK KONSTYTUCYJNY W SŁUŻBIE DEMOKRACJI EUROPEJSKIEJ

Wydanie trzech tomów komentarza do traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej to cenna inicjatywa. Będzie wielkim wsparciem nie tylko dla studentów i badaczy, lecz także dla praktyków oraz wszystkich zainteresowanych problematyką unijną.

Analizując jakikolwiek porządek konstytucyjny, należy zawsze wziąć pod uwagę dwa określające go elementy: sam tekst konstytucji oraz przemiany w dziedzinie polityki, norm społecznych, obyczajów czy nawet gospodarki, na których został zbudowany. Wolfgang Wessels zwięźle nazwał te dwa elementy, rozróżniając między konstytucją pisaną i konstytucją żyjącą. Dlatego też kiedy tekst konstytucji pozostaje niezmieniony albo zmienia się nieznacznie, porządek konstytucyjny może ulec istotnej modyfikacji ze względu na ewolucję norm i praktyk społecznych.

Siła tekstu konstytucji tkwi w jego zdolności do adaptacji do nagłych zmian, których nie można było przewidzieć w momencie jego opracowywania i ratyfikacji, a także w tym czy pozostawia wystarczającą przestrzeń dla porządku konstytucyjnego - tak by mógł ewoluować, gwarantując jednocześnie zachowanie demokracji i stabilności. Traktat lizboński nie jest tu wyjątkiem i powinien być poddany takiemu właśnie testowi.

Moja kadencja na stanowisku przewodniczącego Parlamentu Europejskiego zbiegła się z wejściem w życie traktatu z Lizbony. Mocno zaangażowałem się w kampanię na rzecz jego ratyfikacji w kilku państwach, w których budził wątpliwości. Traktat ten miał trudną genezę, niełatwy start i musiał amortyzować wstrząsy wynikające z kryzysu długu publicznego w strefie euro. Okazało się jednak, że jego przyjęcie jest korzystne z punktu widzenia demokracji, przejrzystości i odpowiedzialności politycznej w Unii. Zmienił on europejski system polityczny, poprawiając jakość i efektywność procesu decyzyjnego. Przeciwnicy traktatu wskazywali na konieczność powtórnego przeprowadzenia referendum w Irlandii jako dowód na nadmierną ingerencję Unii w politykę krajową. Jednak wydaje się, że stopniowo traktat z Lizbony przekonał do siebie europejskich obywateli. Akt ten zasługuje, aby być postrzegany jako ambitne porozumienie, które testowało granice poparcia dla integracji europejskiej, a nie jako najniższy wspólny mianownik czy druga najlepsza opcja.

Traktat lizboński zmienił architekturę Unii przez reformę istniejących instytucji i utworzenie nowych. Oznaczał on koniec długiego marszu ku temu, aby Parlament Europejski w pełni współdecydował wraz z Radą przy tworzeniu prawa we wszystkich obszarach. Parlament Europejski był przy tym przekonany, że nowo nabyta siła takich instytucji jak Rada Europejska, Europejska Służba Działań Zewnętrznych czy wysoki przedstawiciel do spraw polityki zagranicznej i bezpieczeństwa musi podlegać demokratycznej kontroli. Już w pierwszych dwóch latach obowiązywania nowego traktatu Parlament Europejski sprawił, że nadzór parlamentarny, którego duch przenika ten traktat, jest realizowany w praktyce.

Traktat promuje też prawdziwą „parlamentaryzację” Unii przez zwiększenie zaangażowania parlamentów narodowych w tworzenie prawa i w politykę. Parlamenty narodowe muszą być informowane i konsultowane, nadzorując teraz sposób, w jaki stosowana jest zasada subsydiarności. Mogą też zmusić Komisję Europejską do wyjaśnienia jej działalności oraz są szeroko zaangażowane w takie obszary jak swobody obywatelskie, współpraca wymiarów sprawiedliwości, obronność i rozszerzenie.

Traktat z Lizbony - tworzący traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - jest najważniejszym instrumentem dalszej integracji europejskiej. Aby wykorzystać go w pełni, musimy go poznać i zrozumieć. Dlatego bardzo cieszę się z wydania tego komentarza, który będzie lekturą obowiązkową dla wszystkich zainteresowanych prawem Unii Europejskiej.

Prof. Jerzy Buzek

Autor fragmentu:

WSTĘP DO WYDANIA DRUGIEGO

Ostatni, trzeci tom komentarza do traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską został wydany w 2010 r. Doniosłe zmiany i uzupełnienia do traktatu wprowadzone traktatem z Lizbony i szerokie zainteresowanie ich treścią ze strony środowisk prawniczych spowodowały, że jeszcze przed ukazaniem się ostatniego tomu zostały podjęte prace nad komentarzem do traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Podobnie jak w przypadku komentarza do traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w opracowaniu niniejszego komentarza uczestniczyła duża grupa badaczy, głównie młodego pokolenia, rekrutująca się zarówno z większości polskich ośrodków naukowych, jak i z instytucji rządowych i unijnych. Pracom nad niniejszym komentarzem przyświecał podobny cel, a mianowicie zdefiniowanie i opisanie standardu unijnego w dziedzinach będących przedmiotem regulacji poszczególnych postanowień traktatu, ze szczególnym uwzględnieniem aktualnego stanu badań naukowych oraz orzecznictwa sądów unijnych.

Traktat z Lizbony wprowadził do komentowanego traktatu zmiany i uzupełnienia o różnym zakresie i charakterze, pewne przepisy pozostawiając bez zmian w ich treści, co spowodowało, że przepisy wprowadzone do traktatu wymagały nowego komentarza, zaś komentarze do przepisów zmienionych lub pozostawionych bez zmian stanowią w zasadzie kontynuację komentarza do odnośnych przepisów traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, jednakże, co oczywiste, z uwzględnieniem tych zmian, nowego stanu prawnego oraz przede wszystkim innego kontekstu ich funkcjonowania, w tym zmienionego i uzupełnionego traktatu o Unii Europejskiej oraz Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

Wszystkim Autorom, którzy współpracowali zgodnie i z oddaniem przy tworzeniu tego dzieła, Redaktorom poszczególnych tomów, którzy z dużym zaangażowaniem czuwali nad procesem ich powstawania, oraz Wydawnictwu, które podjęło się trudu wydania komentarza, składam tą drogą wyrazy serdecznej wdzięczności.

W komentarzu uwzględniono stan prawa, doktryny i orzecznictwa na dzień 1 stycznia 2012 r.

Warszawa, 23 stycznia 2012 r.

Andrzej Wróbel

redaktor naczelny

Autor fragmentu:

WSTĘP DO WYDANIA PIERWSZEGO

Od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej mijają cztery lata. W tym czasie nie tylko znacznie pogłębiły się europejskie procesy integracyjne, lecz także wzrosło zainteresowanie polskiej nauki i praktyki stosowania prawa kontekstem prawnym tych procesów. Sądy polskie stosują prawo europejskie z coraz głębszą, wszechstronną i ugruntowaną znajomością skomplikowanych i wielostronnych relacji między prawem wspólnotowym i prawem polskim, rozwija się w szybkim tempie naukowa refleksja nad prawem europejskim i jego przemożnym oddziaływaniem na prawo polskie, przedsiębiorcy i obywatele RP szeroko korzystają z uprawnień zakotwiczonych w przepisach prawa europejskiego. Prawo traktatowe, stanowiące „konstytucyjną” podstawę integracji europejskiej, nie jest jednak w dostatecznym stopniu znane opinii publicznej, a praktyka stosowania prawa domaga się bardziej pogłębionych i rzetelnych informacji o zakresie i treści przyjętych w nim rozwiązań prawnych.

Niniejszy komentarz ma w założeniu czynić zadość zarówno wymaganiom teoretyków i dogmatyków prawa poprzez wskazanie aktualnego stanu badań naukowych nad problemami wynikającymi ze stosowania i interpretacji prawa traktatowego, jak i wymaganiom praktyki stosowania prawa przez szerokie uwzględnienie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i Sądu Pierwszej Instancji. Autorzy, redaktorzy poszczególnych tomów komentarza i redaktor naczelny są świadomi, że cele naukowe i pragmatyczne mogą być zrealizowane w różnym stopniu, jednakże konieczność podjęcia się tego przedsięwzięcia nigdy nie budziła wątpliwości.

W dziele, jakim jest opracowanie trzech tomów komentarza do traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, uczestniczyła duża grupa badaczy, głównie młodego pokolenia, z większości polskich ośrodków naukowych. Za ich życzliwą, przyjacielską współpracę w tworzeniu niniejszego komentarza składam Im wszystkim wyrazy serdecznego podziękowania. Szczególne wyrazy wdzięczności należą się Redaktorom poszczególnych tomów komentarza, którzy bieżąco, z determinacją i olbrzymim zaangażowaniem czuwali nad procesem ich powstawania.

Praca nad komentarzem zgromadziła najlepszych i uznanych specjalistów prawa wspólnotowego. Poglądy w nim wyrażane są osobistymi poglądami poszczególnych Autorów, za które ponoszą Oni pełną odpowiedzialność naukową.

Niniejszy tom uwzględnia stan prawa i doktryny prawa wspólnotowego na dzień 1 czerwca 2008 r., w tym informacje o odnośnych rozwiązaniach prawnych przyjętych w traktacie lizbońskim.

Przytoczony w komentarzu tekst przepisów traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską został zaczerpnięty z Systemu Informacji Prawnej LEX.

Warszawa, 19 czerwca 2008 r.

Andrzej Wróbel

redaktor naczelny

Autor fragmentu:
Art. 1art(1)

Literatura:

Alvarez J.E., International Organizations as Law-makers, Oxford 2005; Barber N.W., Legal Pluralism and the European Union, ELJ 2006, vol. 12; Barcz J., Traktat z Nicei. Zagadnienia prawne i instytucjonalne, Warszawa 2003; Barcz J., Na drodze do „Traktatu reformującego” UE - główne problemy proceduralne i instytucjonalne, EPS 2007, nr 9; Barcz J., Traktat reformujący UE - „mapa drogowa”, forma traktatu, propozycje zasadniczych zmian (w:) J. Barcz (red.), Traktat reformujący Unię Europejską. Mandat Konferencji Międzyrządowej - analiza prawno-polityczna. Wnioski dla Polski. Materiały z konferencji ekspertów 11 lipca 2007 r., Warszawa 2007; Barcz J. (red.), Przyszły Traktat Konstytucyjny. Zagadnienia prawno-polityczne, instytucjonalne i proces decyzyjny w UE, Warszawa 2004; Barents R., The Autonomy of Community Law, The Hague-London-New York 2004; Bengoetxea J., The Legal Reasoning of the European Court of Justice, Oxford 1993; Bilancia P., de Marco E., La tutela...

Pełna treść dostępna po zalogowaniu do LEX