Sieradzka Małgorzata, Sposób i tryb postępowania z wnioskiem o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie. Komentarz

1. Rozporządzenie w sprawie leniency zostało wydane na podstawie art. 113k ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) – dalej jako ustawa. Artykuł 113k ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera upoważnienia dla Rady Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowego trybu i sposobu postępowania z wnioskiem złożonym przez przedsiębiorcę lub osobę zarządzającą, mając na uwadze kategorię podmiotu składającego wniosek oraz konieczność zapewnienia rzetelnej oceny spełnienia warunków do zwolnienia lub obniżenia kary oraz właściwego zakwalifikowania wniosku. Z dniem wejścia w życie rozporządzenia leniency z dniem 23 grudnia 2014 r. traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 stycznia 2009 r. w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie (Dz. U. Nr 20, poz. 109).

2. Leniency to program łagodzenia kar antymonopolowych, zarezerwowany dla uczestników porozumień ograniczających konkurencję. Polskim programem łagodzenia kar, z którego mogą skorzystać przedsiębiorcy oraz osoby zarządzające przedsiębiorstwem objęto przepisy umożliwiające odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej lub jej obniżenie wobec przedsiębiorcy, który podjął współpracę z Prezesem UOKiK oraz przedstawił dowody (informacje) zawierające opis zakazanego porozumienia ograniczającego konkurencję. Skorzystanie z programu leniency pozwala przedsiębiorcy, który dopuścił się naruszenia zakazu porozumień ograniczających konkurencję (z art. 6 ust. 1 pkt 1-7 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) uzyskać zwolnienie lub redukcję kary pieniężnej. Aktualnie program ten jest adresowany także do osób zarządzających (zob. art. 4 pkt 3a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów).

Program leniency funkcjonuje również w prawie unijnym. Wydano rozporządzenie Komisji w sprawie zwalniania z grzywien i zmniejszania grzywien w sprawach kartelowych (Dz. Urz. UE C 298 z 8 grudnia 2006 r.). Komentowane rozporządzenie w sprawie leniency uwzględnia również Modelowy Program Leniency [ECN Model Leniency Programme] z dnia 29 września 2009 r.

Aktualny program łagodzenia kar, obejmujący leniency oraz leniency plus został przeniesiony do przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (art. 113a-113j).

Ocena skuteczności nowego systemu leniency, na który od dnia 18 stycznia 2015 r. składa się leniency oraz leniency plus, zależy od zainteresowania nim przedsiębiorców i osób zarządzających. Warto wskazać, że ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów wprowadza także nową, dotąd nieznaną instytucję settlements, która może stać się konkurencją dla systemu łagodzenia kar antymonopolowych. Chociaż, biorąc pod uwagę zakres redukcji kary – jedynie o 10%, jest to mało prawdopodobne (na temat instytucji setlements zob. M. Sieradzka, M. Zdyb, Procedura settlements – ugoda w prawie antymonopolowym? (w:) M. Sieradzka, Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów – najważniejsze zmiany w polskim prawie antymonopolowym, PUG 2015, nr 2).

2. Rozporządzenie w sposób kompleksowy reguluje zasady postępowania z wnioskami leniency. Sposób i tryb postępowania z wnioskami – zwykłymi i uproszczonymi – został uszczegółowiony w treści rozporządzenia leniency z 2014. Natomiast w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów dodano rozdział 2 „Odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie w sprawach porozumień ograniczających konkurencję” (przez art. 1 pkt 61 ustawy z dnia 10 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego – Dz. U. poz. 945).